Teozofi
Teozofi kelimesi, Yunanca tanrı (theos) ve bilgi, bilgelik (sophos/sophia) kelimelerinden türetilmiştir.
Kısaca insan, evren ve tanrı arasındaki ilişkileri açıklayan felsefi bir gelenek olarak açıklanabilecek teozofi, kaynağını Hint mistisizminden, doğu geleneklerinden ve okültizm alıyor.
Panteizm ve doğal mistisizmle benzerlikler taşıyan teozofi, ezoterik bilgilere ve sezgisel medyumlukla alınan bilgilere dayanıyor.
Webster sözlüğü: Tanrı ve yüksek seviyeli varlıkların bağlantı kurdukları farz edilerek ve fiziksel işlemler, bazı kadim Platoncuların teürjik* operasyonları ya da Alman ateş felsefecilerinin kimyasal işlemleri sonucunda da insanüstü bir bilgiye erişmesi.
Vaughan sözlüğü: Bir teozof, size, bir vahiy olarak değil ama, kendine ait bir ilhamı barındıran ve bunun temelini oluşturduğu Tanrıya ait bir teori ya da Tanrının eylemlerini sunan kişidir.
*Teüji: Okültizmin çalışma alanlarından biridir. Doğaüstü güçlerin ve ilişkilerin incelenmesi ve kullanılması olarak tanımlanabilir. Büyüden farklı olarak kişinin başkalarını etkilemesini değil, kendisiyle ilgili bir konuda bu güçlerden yararlanmasıdır.
Okültizm (Gizli Bilim, Gizcilik)
Okültizm kelimesi, Latince gizlemek, saklamak ve üstünü örtmek anlamına gelen occulere kelimesinden türetilmiştir. Eski Yunancadaki ezoterik kelimesiyle eşanlamlı olarak değerlendirilebilir.
Geçmiş çağlarda medyumlukla ve çeşitli geleneklerle; insan, doğa ve evren arasındaki ilişkiler ile gelecek hakkında elde edilmiş bilgiler bütünüdür.
Bilimsel yöntemler dışındaki yollarla gizli bilginin araştırılması olarak da tanımlanabilir.
Okültizm, Platonculuktan gnostisizme Sufizmden psikolojiye astrolojiden parapsikolojiye hipnozdan simyaya kadar pek çok alanı ve düşünce sistemini kapsar.
Okültizme göre; görünen, görünmeyenden oluşmuştur. Her şeyin kökeninde temel hakikat yatar.
Okültizmin 3 Esası
- Tanrı, ilkeler koymuştur.
- Doğadaki tüm olaylar bu ilahi ilkelere uygun olarak meydana gelir.
- İnsan, doğadaki olaylarla ilahi ilkeler arasındaki orantıları tanımaya çalışarak yasaları araştırır.
Teozofinin Üç İlkesi
- İnsanlığın evrensel birliği için ırk, renk, inanç ve cinsiyet ayrımı yapmamak; evrensel kardeşlik için çekirdek oluşturmak,
- Din kuralları, felsefe ve bilim sınırlarının ötesinde çalışmak ve dinler üzerine karşılaştırmalı çalışmalar yapmak,
- Doğanın keşfedilmemiş gizemlerini ve insanın bilinmeyen yönlerini araştırmak, böylece insandaki gizli psişik ve ruhsal kuvvetleri ortaya çıkarmak.
(Bu üç ilke 1889 yılında Helena Petrovna Blavatsky tarafından yazılmıştır.)
Teozofinin Temel Kavramları
- Görünen ve görünmeyen her şey birdir. Tüm varoluş birdir.
- Ezelden ebede, sonsuz bir döngü vardır. Yaradılış, yani yoktan varoluş yoktur.
- Evren ve insan 7 seviyeden oluşur. Aşağıdaki (insan) yukarıdakine (evren) benzer.
- Evrenin her noktasında, bireysel yaşamların sonsuz kademeleri aracılığıyla tezahür eden hayatlar vardır. Çünkü evrende her yer yaşam alanıdır.
- 7 adet element bulunur: Toprak, hava, ateş, su, göremediğimiz eter ve henüz insan algısının dışında kalan 2 element. Bu 7 element tek varoluşun, evrensel bir elementin farklı görünümleridir. Elementler; peri, elf ya da cin olarak isimlendirilen minerallerin altındadır ve doğadaki güçlerdir.
- Evren sebep-sonuç yasasına göre işler.
- Akaşa, evrensel ruhtur ve tüm evreni, varoluşu kapsar. Akaşanın fiziksel boyutun hemen üzerinde yer alan, en alt bölgesi astral alemdir.
- İnsan, ölümlü can ile ölümsüz ruhsal özden oluşur. Tekamül yasasına uygun olarak beden içerisine geçici olarak yerleşir. Reenkarnasyon ya da yeniden doğum ile doğanın devamlılığı sürer.
- Beş duyuyla algılanmayan tüm psişik olaylar ruhsal fenomenlerin doğasını oluşturur. Psişik insanlar bunu algılayabilir.
- Tekamül, ruhun potansiyelinin maddeye uygulanmasıdır. Evrenseldir. Ruh, daha yüksek bir yaşam seviyesine doğru ilerler. Tekamül süreci, sonsuz hiyerarşik varlıklar tarafından kontrol edilir ve ruhlara rehberlik edilir.
- Tekamülün amacı, birliğin gerçekleşmesi ve birlik bilincinin kazanılmasıdır. Bireysel bilinç, kişisel varlığın sınırlarını aşıp varlığın tümüyle bir oluncaya kadar yeniden doğma gerçekleşir.
Bilginin Aktarımı
Teozofiye göre; yeni bir dinin, mezhebin ya da felsefi okulun kurucusu teozoftur.
Kadim bilgelik, ezoterik bilim, gizli doktrin ve bilgelik dini olarak da isimlendirilen teozofi, tüm kadim topraklarda bilindiği savunulan ezoterik doktrindir. Bilgeliğin ve ilahi prensiplerin Vedalar ve Brihadaranyaka Upanishad gibi kutsal kitaplar ile Buda, Rişiler ve Mısır kahinleri gibi kadim filozoflarla aktarıldığına inanılır.
Temelleri & Mutlak Öz
Teozofinin ana düşüncesi, bilinmeyen ve bilinemeyen mükemmel, ilahi özdür.
Bu da Mutlak Öz’e ve Bir’e inanan, bir vahye dayanmayan ama kendi zemininde ilham sahibi olarak herhangi bir Tanrı teorisini kabul eden her teozofun, teozofi sınırları içinde kalabileceğini gösterir.
Teozofide tanrı inancı; bütün varoluşun kaynağı olan, hiçbir şeyin kapsamına girmeyen, bilinemeyen, evrenin kendisinden tezahür ettiği bir sonsuzluğa olan inançtır.
Teozofi, sürekli varoluşu yani ruh göçünü (tekamül, reenkarnasyon) savunur. Bu göçler ile ruhta bir dizi değişimin gerçekleştiğine inanılır.
Teozoflar; insanın yüksek benliğine ilişkin yapılan araştırmaların sıklıkla yanlış yorumlandığını ifade ediyorlar.
Bireysel aydınlanmanın; iç görünün, medyumluğun ve sezgisel gücün geliştirilmesinin Tanrı ile kişisel bir iletişim kurulduğuna ilişkin yorumlarını kabul etmiyorlar.
Hint Teozofisi
- Varoluş Birliği görüşüne sahip olan Hint teozofisi, Batı teozofisine kıyasla daha karmaşık bir felsefeye sahiptir.
- Ruh/öz ve madde ikiliği görülmez.
- İnsan; Atman (Zat), Manas (Nefs), Buddhi (Sezginin Kaynağı olan Ruhani Unsur) olmak üzere üç semavi ve Linga-Sharira (Süptil Beden), Prana (Hayati Unsur), Kama (Hayvansal Nefs) ve Sthula-Sharira (Fiziksel Beden) olmak üzere dört dünyevi unsurdan meydana gelir.
- İnsanın dünyaya gelme amacı ise, mükemmelleşmektir. İlahi olanla buluşmaktır.
- Hint teozofisinde, ‘yüksek trinite’ olarak isimlendirilen semavi unsurlar hem insanı, hem ruhu hem de tanrıyı ifade eder.
Batı Teozofisi
- Bir düşünce sistemi olarak teozofi Helena Petrovna Blavatsky (Madam Blavatsky) tarafından geliştirilmiş ve kurumsallaştırılmıştır.
- 1875 yılında, Blavatsky ile birlikte Henry Steel Olcott, William Quan Judge ve arkadaşları Teozofi Derneği’ni kurmuştur.
- Derneğin üyeleri arasında Thomas Edison, William Crookes, Rudolf Steiner, Ruth Crawford-Seeger ve Alexander Scriabin gibi ünlü isimler de bulunmuştur.
- Bugün, en genel anlamda, iki kola ayrılmıştır. Biri Annie Besant tarafından diğeri ise, Krishnamurti’yi kurtarıcı ilan eden C. W. Leadbeater tarafından belirlenmiştir.
- İki kol da temelde aynı inançları ve ilkeleri benimsemiştir.
- Mahatma Mektupları ile Madam Blavatsky’ın yazdığı kitaplar Teozofinin başlıca kaynaklarını oluşturmaktadır.
Kökenleri
Hindistan’da ve Antik Yunan’da var olan spritüal bilgi arayışı, Teozofinin kökenini oluşturur.
Teozofların amblemi, gizli birlik arayışını sembolize eden Süleyman’ın mührü ile ebedi yaşam simgesi olan Mısır Haçıdır. Döngülerin devamlılığını sembolize eden iki başlı yılanın ortasında Ouroboros (kendi kuyruğunu yiyen yılan) bulunur. Amblemin tepesinde ise, Naziler tarafından kullanılmadan önce, Doğu güneşinin sembolü olan Svatiska bulunmaktaydı.
