Her şeyin başlangıcı…
“Onurlu ve dürüst adam daima mezbaha ile mutfağı birbirinden olabildiğince uzakta tutar ve sofrasında bıçaklara hiçbir zaman izin vermez.”
Yukarıda yer alan bu sözler, ünlü filozof Konfüçyüs’e ait olmakla birlikte, çubukla (chopstick) yeme kültürünün yaygınlaşmasındaki en büyük etken olarak görülmektedir. Onun felsefi anlayışına göre; evde bıçak gibi kesici aletlerin yer alması, insanlara savaş ve şiddet çağrışımları yapmaktadır.
Peki, ilk olarak Çin’de ortaya çıktığı düşünülen bu çubuklar, aslında hangi amaca hizmet etmek için üretilmişti?
Hız kesmeden devam eden nüfus artışıyla birlikte, ciddi anlamda besin kıtlığı çekilen Çin’de, porsiyonları artırmak için yiyecekler küçük parçalar haline getiriliyor, böylece çoğaltılarak yeniyordu.
Chopstick ya da yemek çubukları, geçmişte fildişi ve kemik gibi malzemelerden yapılıyordu. Çünkü arka planda ağaç sıkıntısı da yaşanıyordu. Zamanla bambu, altın, gümüş ve plastik malzemelerden de üretilmeye başlandı.
Bu çubuklar günümüzde, yaygın olarak neredeyse tüm Asya ülkelerinde (Çin, Japonya, Kore, Moğolistan, Tayland, Tayvan, Singapur ve Vietnam) kullanılmaktadır. Dünya üzerindeki insanların neredeyse %30’u yemek çubukları ile yemek yemektedir.
Çincede “Kua Zi”, Japoncada “Hashi” adını alan yemek çubuklarının evrensel ve en popüler ismi ise Chopstick’tir.
Bu çubuklar sağ elde bir arada tutulur, Asya ülkelerinin birçoğunda yemek çubuklarının sol el ile kullanılması kaba bir davranış olarak kabul edilir.
Bu küçük çubukların beklenmedik bir yararı var:
Parmaklarda, bilekte, kolda ve omuzda elliden fazla eklem ve kas grubunun çalışmasına sebep oluyor ve en önemlisi, beyin hücre gelişimini sağlıyor.
2005 yılında dört ilkokul öğrenicisi ile yapılan çarpıcı deneyin sonucunda, çatal kullanımı ile kıyaslandığında metal çubuk kullanımının beyni %30, tahta çubuk kullanımının %20 oranında daha fazla aktifleştirdiği tespit edilmiştir.
Peki, chopstick gerçek bir tehdit mi?
Chopstickler genellikle tek kullanımlık üretilir. İşte, bu noktada, peri masalı yerini Asya ormanlarının tahribatı gerçeğine bırakır. Çin’de bir yıl içerisinde yaklaşık olarak 25 milyon ağaç, 80 milyar çift tek kullanımlık yemek çubuğuna dönüştürülmek için kesilir, bu sayı Japonya’da yaklaşık olarak 24 milyar çifttir. 300.000 çift çubuk bir araya getirildiğinde ise, 5 metre yüksekliğinde bir ağaç etmektedir.
Bu ağaçların eksikliği, daha fazla CO2 (Karbondioksit) seviyesi ve heyelan riskinin artması anlamına gelmektedir. Bu çevre sorununu önlemek adına Çin hükümeti çubuk üretimini bambuya yöneltmiş ve sentetik çubuk kullanımı yaygınlaştırmayı hedeflemiştir.
Fakat 2003 yılında SARS virüsü salgını nedeniyle, birçok işletme tek kullanımlık çubuklara geçiş yapmıştır. Üç yıl sonrasında ise, tek kullanımlık çubukların önüne geçmek için %5 oranında vergi uygulaması yürürlüğe girmiştir.
Ancak bambu da bir çözüm değildi, kimyasal sızdırma tahtanın yaklaşık 4 katı kadardı.
Üretimde metal kullanmak iyi bir çözüm olabilir mi?
En iyi seçenek metal çubuk gibi görünse de, birçok işletme bu maliyetten kaçıyor. Ancak metal çubukların temizlenmeleri hem çok kolaydır hem de yeniden kullanabilirdirler. Üstelik bir kimyasal sızıntı tehlikesi bulundurmazlar.
Yemek çubuklarının düzgün temizlenmemesi halinde, içerisinde yüksek oranda bakteri barındırır. Hele ki ucuz ve plastikten yapılma çubuklarda, kimyasal sızdırma had safhadadır. Çin’de her ne kadar tek kullanımlık çubuklar yaygın olsa da, Japonya’da çevreyi korumak için insanlar genellikle kendi kişisel çubuklarını yanında taşır. Kore’de metal çubuk kullanımı yaygındır. Vietnam’da ise, eskiden daha çok ağaç kullanılmış olsa da, günümüzde yerini plastik üretimine bırakmıştır.
10 Maddede Çin Mutfağı ve Özellikleri, 10 Maddede Japon Mutfağının Özellikleri, 10 Maddede Kore Mutfağının Özellikleri ve 10 Maddede Tayland Mutfağının Özellikleri yazılarımız da ilginizi çekebilir.
