21 Haziran 2020

Klasik Türk Müziğinin Ölümsüz İsmi: Safiye Ayla

Burcu Tur Yüksel Akay

~6dk

Safiye Ayla Kimdir?

Klasik Türk müziğinin en değerli isimlerinden biri olan Safiye Ayla Targan, 14 Temmuz 1907 (bazı kaynaklarda 1902) ile 14 Ocak 1998 tarihleri arasında yaşadı.

Safiye Ayla’yı diğer kadın yorumculardan ayıran en önemli özellikleri; eserleri ölçüye uygun olarak, iyi bir diksiyonla ve kendine özgü bir tarzda okuyuşuydu.

Çocukluğu ve İlk Gençlik Yılları

İstanbul’da doğan Safiye Ayla’nın babası Hicazizade Hafız Abdullah Bey’di. Annesi ise, küçük yaşlardayken Osmanlı sarayına girmiş ve daha sonra çıkarılmış olan Seyyide Hanım’dı.

Ayla’nın babası, henüz o doğmadan ölmüştü. Annesi ise, Safiye Ayla henüz 3 yaşındayken veremden ötürü hayata veda etti.

Annesinin ölümünün ardından İstanbul’daki Çağlayan Darüleytamı’na (Yetimler Evi) yerleştirildi ve ilkokulu burada tamamladı. Daha sonra, milletvekili Şeyh Servet Efendi tarafından evlat edinildi.

Bursa Muallim Mektebi’nde (Bursa Öğretmen Okulu) öğrenimine devam eden Ayla, anlattığına göre; asi ve yaramaz bir çocuktu. Bu yüzden Bursa, Konya ve Adana arasında pek çok okulda öğrenim gördü, ancak uslanmazlığı sebebiyle mezun olmadan okuldan alındı.

Bir süre sonra, tanıdıkları aracılığıyla, İstanbul’da bir ilkokula öğretmen yardımcısı olarak atandı.

Müzikle Tanışması

Henüz küçük yaşlarındayken piyano çalmaya başlayan Safiye Ayla, öğretmen yardımcılığı yaptığı dönemde, ona usul ve makam öğreten Eyyubi Mustafa Efendi (Mustafa Sunar) ve müzik dersleri aldığı Yesari Asım Bey’le (Yesari Asım Ersoy) tanıştı.

İlk Plağı

Safiye Ayla, Yesari Asım Bey’in Sevda Yaratan Gözlerin ve Bekledim de Gelmedin şarkılarını seslendirdiği ilk plağını, 1930 yılında doldurdu. 

Bu plak, Ayla’nın ismini duyurması için yeterli oldu ve bir ay içinde, Türkiye’nin en ünlü kadın solistlerinden biri olarak Türk müzik tarihinde yerini aldı.

İlk Sahne Alışı

İlk kez 1931 yılında, Darüttalim-i Musiki Heyeti isimli grubun bir konserinde sahne alan Ayla, sahneye siyah önlükle çıktığı için maarif müfettişlerinin olumsuz tepkileriyle karşılaştıktan kısa bir süre sonra öğretmenlik mesleğini bırakarak gazinolarda çalışmaya başladı.

Müzik Kariyerinin Başlangıcı

Küçük Çiftlik Park’ta ve Mulen Ruj Gazinosu’nda sahne alan Ayla; Hafız Ahmet Irsoy, Selahattin Pınar, Saadettin Kaynak ve Udi Nevres Bey ile birlikte çalıştı ve müzik bilgisini her geçen gün geliştirdi. Kısa süre sonra da assolist olarak sahne almaya başladı.

Mustafa Kemal Atatürk’le Tanışması

1932 yılında, dönemin İstanbul Vali Yardımcısı Nuri Bey’in evinde düzenlenen bir davette şarkı söyleyen Safiye Ayla, sesini plaklardan duyup beğenen Mustafa Kemal ile ilk defa burada karşılaştı.

Mustafa Kemal adına düzenlediği bir konserde, Saadettin Kaynak’ın Kurtuluş Savaşı’nı konu alan Yanık Ömer’ini seslendiren Ayla’ya, konser sonrasında Atatürk, şarkıyı Batı müziği tarzında, çok sesli olarak düzenlenmesini önerir.

Ayla, Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünden sonra, 100. doğum gününde bu vasiyeti yerine getirdi ve şarkıyı Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası eşliğinde seslendirdi.

Kuruluşundan itibaren İstanbul Radyosu başta olmak üzere, Türkiye’nin pek çok radyosunda konserler veren Ayla, Hüseyin Sadettin Arel’in başkanlığı döneminde İstanbul Konservatuvarı İcra Heyeti’nde çalıştı.

Burada çalışırken tanıştığı udi ve besteci Şerif Muhittin Targan ile 1950 yılında evlendi ve bu evlilik, Targan’ın ölümüne dek sürdü.

Sanat yaşamı boyunca 500’ü aşkın plak dolduran Safiye Ayla, evlendikten sonra içkili mekanlarda sahne almayı bıraktı. 

1951 ile 1974 yılları arasında, her ay Saray Sineması Konserleri’nde dinleyicisiyle buluşan Ayla, en son sahne konserini, Atatürk’ün anısına Türk Kültürüne Hizmet Vakfı yararına 1987 yılında İstanbul Atatürk Kültür Merkezi’nde verdi.

Vasiyeti

1998 yılında hayatını kaybeden Ayla’nın tüm mal varlığı Türk Eğitim Vakfı’na (TEV) bağışlandı.

Vasiyeti üzerine; maddi imkanlardan yoksun, ancak müzik ve güzel sanatlar alanlarında eğitim gören yetenekli öğrencilere Safiye Atla Targan fonundan burs sağlanmaya başladı.

BONUS

  • Safiye Ayla, 1942 yılında Rey Kardeşler’in Alabanda revüsünde Kraliçe Mimoza rolünü canlandırdı.
  • Ayla’nın sesi, kimi kaynaklara göre 3, kimi kaynaklara göre 4 oktav mezzosopranodur.
Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.