İtalyan roman yazarı Italo Calvino, 15 Ekim 1923’de Havana, Küba’da doğdu.
Ebeveynleri Mario ve Eva Mameli Calvino, Orta Amerika’da araştırmalar yapan ve akademik çalışmalar yürüten iki bilim insanıydı.
Çocuklarına, köklerini unutmaması için, Italo ismini vermişlerdi. Ancak Italo doğduktan birkaç yıl sonra İtalya’ya geri döndüler.
Italo ve kardeşi Florio’nun çocukluğu, İtalya’da, ebeveynlerinin bilimsel çalışmalarını da yürüttükleri bir çiftlikte doğayla iç içe geçti.
‘Ben de Croce gibi hala bir yazarın tek önemli yanının yapıtları olduğuna inananlardanım (önemli oldukları zaman elbette). O nedenle öz yaşamım üstüne bilgi vermiyorum, ya yanlış bilgi veriyorum ya da her seferinde değiştirmeye gayret ediyorum. Neyi bilmek istiyorsanız sorun, söyleyeyim. Ama size asla doğrusunu söylemeyeceğim, bundan emin olabilirsiniz.’
Kendisinin de gösterdiği özel gayret sonucunda hakkında detaylı bilgiye sahip olmadığımız Italo Calvino, yazmaya genç yaşlarında kısa hikayeler, tiyatro oyunları ve şiirlerle başlamıştır.
‘İki yolu var acı çekmemenin. Birincisi pek çok kişiye kolay gelir: Cehennemi kabullenmek ve onu görmeyecek kadar onunla bütünleşmek. İkinci yol riskli: Sürekli bir dikkat ve eğitim istiyor; cehennem ortasında cehennem olmayan kim ve ne var, onu aramak ve bulduğunda tanımayı bilmek, onu yaşatmak, ona fırsat vermek.’
Liseden mezun olduktan sonra ilk olarak Torino Üniversitesi Tarım Fakültesinde lisans öğrenimine başlamış ancak Floransa Üniversitesi’ne geçiş yaparak burada Edebiyat Fakültesi’nde öğrenimine devam etmiştir.
Tezini Joseph Conrad üzerine yazan Calvino, lisans öğrenimini tamamladıktan sonra Einaudi Yayınevi’nde çalışmaya başlamıştır. Calvino’nun tüm eserleri, yıllar sonra editör olarak da görev yaptığı Einaudi Yayınevi tarafından yayımlanmıştır.
‘Başkasını tanımanın şu özelliği vardır: Yolu mutlaka kendini tanımaktan geçer.’
Italo Calvino, yayımlanan ilk eserlerinden itibaren, özellikle de II. Dünya Savaşı’nın ardından İtalya’nın önemli yazarları arasında anılmaya başlamıştır.
Yazarın dünya çapında tanınmasını sağlayan eseri ise; İkiye Bölünen Vikont, Ağaca Tüneyen Baron ve Varolmayan Şövalye isimlerini taşıyan üçlemesidir.
‘Bilmediğim şeyleri öğrenmek için yazıyorum.’
Ülkesinde yazarlığın yanı sıra siyasal tutumuyla da tanınan Calvino, savaş döneminde anti-faşist bir perspektif benimsemiş ve İtalya Komünist Partisi’ne üye olmuştur.
Parti üyeliğinden kısa bir süre sonra Deniz Alplerinde partizan mücadeleye katılmıştır.
‘Doğru yolu bulmak için kaybolmak gerekir. Labirent, içine giren kaybolsun ve dolaşsın diye yapılır. Ama labirent, o aynı kişiye, yeni bir plan çizmesi ve labirentin gücünü yok etmesi için bir başkaldırıyı da düşündürür. Bunu başardığı takdirde insan, labirenti yıkacaktır; onu boydan boya geçen biri için labirent yoktur.’
Savaşın ardından edebi dergi ve gazetelerin yanı sıra partinin resmi gazetesine de yazılar yazan Calvino, kurgusal metinlerin yanı sıra siyasal düşüncelerini yansıtan hikayeler de yazmıştır.
‘Yitirilmiş bir geçmişin anısı, kavuşmayı arzuladığımız bir geleceğin güvencesini oluşturur.’
Calvino’nun bir yazar olarak kariyeri, 1947 yılında yayımlanan Örümceklerin Yuvalandığı Patika isimli eseriyle başlamıştır.
Örümceklerin Yuvalandığı Patika, Riccione Ödülü kazanmıştır.
‘…
Bir kentte hayran kaldığın şey onun yedi ya da yetmiş yedi harikası değil, senin ona sorduğun bir soruya verdiği yanıttır. Ya da onun sana sorduğu ve ille de yanıtlamanı beklediği sorudur.’
1950’li yıllardan itibaren alegoriye yönelen Calvino, 1959 yılında, aynı ideolojiye sahip olduğu Elio Vittorini’yle birlikte Il Menabo isimli bir dergi kurmuştur.
Il Menabo’da sol politik partilerin yaşadığı ideolojik krizlere, aydınların rolüne odaklanılmış ve sosyal, edebi ve tarihi sorunlar üzerinde durulmuştur.
‘Yaşadığımız dünyaya biçimini veren arzulardır.’
Jorge Luis Borges, Ferdinand de Saussure ve Vladimir Propp gibi isimlerden etkilenen Calvino, Kozmokomik Öyküler ve Sıfır Zamanı gibi Büyülü Gerçekçiliğin örneklerini oluşturan eserlerini kaleme almıştır.
‘Gerekli olduğunu düşündüğünüz bir şeyden bir kez vazgeçtiniz mi, bir başka şeyden de, başka pek çok şeyden de vazgeçebileceğinizi anlarsınız.’
Einaudi Yayınevi’nde çalışmaya devam etse de 1964 yılında Paris’e taşınan Calvino, burada Raymond Queneau ve François Lelionanais’in öncülüğündeki Oulipo, Potansiyel Edebiyat Atölyesi’ne katılır.
Yazıya matematiksel yapıları uygulandığı bu çalışmanın ışığında Calvino, Kesişen Yazgılar Şatosu isimli eserini kaleme almıştır.
‘Belki de tehdit, gürültüden çok, sessizlikten gelir.’
BONUS
1980 yılında İtalya’ya geri dönen Calvino, 19 Eylül 1985’te beyin kanaması sonucunda hayatını kaybetmiştir.
Bu sırada çalışmalarını sürdüren Calvino, Harvard Üniversitesi’nde Charles Eliot Norton Lectures’ı sunmak amacıyla altı derslik bir proje için de hazırlanmaktadır. Tamamlanmamış olsa da projenin 5 bölümü Amerika Dersleri ismi altında yayımlanmıştır.
