Kısaca FOMO
İngilizcede ‘Fear of Missing Out’ söz grubunun kısaltması olan FOMO, Türkçeye Günceli/Gelişmeleri/Fırsatları Kaçırma Korkusu olarak çevriliyor.
FOMO, genel bir ifadeyle; kişinin bir deneyimi, fırsatı, haberi ya da gelişmeyi kaçırmaktan ya da kaçırma olasılığından duyduğu endişeyi ifade ediyor.
Fenomenin Ortaya Çıkışı
1996 yılından itibaren yaptığı araştırmaların sonucunu, 2000 yılında The Journal of Brand Management dergisinde yayımlayan akademik makalesinde kaleme alan ve bu durumu tanımlayan ilk kişi, pazarlama stratejisti Dr. Dan Herman’dır.
Herman, ilgili makalesinde cep telefonlarının kullanımının ve sosyal medyanın, kaçırma korkusunun kitleler arasında yayılmasına yardımcı olduğunu belirtmiştir.
Terimin İcadı
2004 yılında Harvard Business School’da okurken The Harbus için yazdığı köşe yazısında FOMO terimini icat eden ve ilk kez kullanan ise, risk sermayedarı ve yazar Patrick James McGinnis’dir.
FOMO Sendromu
Kaçırma korkusu, hayatımızı daha iyi hale getirebilecek deneyimleri, bilgileri veya olayları kaçırma ihtimaline duyulan endişenin yanı sıra ‘katılmamaya’ karar vermenin yanlış bir seçim olduğuna ve bu seçimin pişmanlık doğuracağına dair hissedilen korkuyu da ifade ediyor.
Örnek vermek gerekirse; bir partiye ya da düğüne katılmamanın, bir TV programını kaçırmanın ya da keşfedilen yeni bir mekanı bilmiyor olmanın yarattığı stres ve endişe FOMO’dan kaynaklanabiliyor.
Belirtileri
Yapılan araştırmalar sonucunda; genel psikolojik tatmin düzeyinin, yaşam memnuniyetinin ve özsaygının düşük olmasıyla ilişkilendirilebilen FOMO, kişide edindiği bilgi miktarından dolayı yorgunluk oluşturabiliyor. Yorgunluk ve bunaltıyla birlikte hiçbir şeyi kaçırmamanın imkansız olması, göreceli bir yoksunluk ve tatminsizlik hissine de sebep oluyor. Bu da FOMO’nun ortaya çıkış sebebi olarak görülebilen, ilk cümledeki psikolojik durumların sonuç da olabileceğini gösteriyor.
Ayrıca araştırmalar, yüksek düzeyde FOMO yaşayan kişilerin genellikle yüksek sosyal statüye sahip olma arzularının güçlü olduğunu, aynı cinsiyetten kişilerle rekabet içinde olduklarını ve kısa vadeli ilişkilere eğilimli olduklarını gösteriyor.
Bilginin ya da sosyal bağlantıların eksik olduğunu hisseden kişiler, ortaya çıkan yokluk hissinden kurtulmak için daha fazla ve güçlü bir sosyal etkileşim kurmaya ihtiyaç duyuyorlar.
Bunların yanı sıra FOMO sendromu yaşayan kişilerin genellikle;
- Her zaman ulaşılır olma yönünde baskı hissettiği,
- Sürekli yeni bağlantılar kurma arayışında olduğu,
- Sosyal medya bağımlılığı yaşadığı,
- Uyku bozuklukları yaşayabildikleri,
- İlgilenmese dahi sosyal etkinliklere katılma zorunluluğu hissettiği,
- İçinde bulunduğu anı yaşayamama,
- Bir etkinliğe katılıp katılmama konusunda karar alma zorluğu yaşadığı belirtiliyor.
FOMO’nun En Sık Görüldüğü Alanlar
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak artış gösterdiği düşünülen FOMO, sosyal katılım ve sosyal medya kullanımının yanı sıra video oyunları, yatırım (borsa, kripto, vb.) ve ticari pazarlama alanlarında da sıklıkla görülüyor.
FOMO, her dört alanda da fırsatları, başkalarının ne yaptığını ve gelecekle ilgili etkinlikleri kaçırma korkusunun yanı sıra aidiyet hissetme ve bir şeyin parçası olma isteğini de tetikliyor.
FOMO’nun Ortaya Çıkma Sebepleri
Kıyaslama: Özellikle sosyal medya platformlarında başkalarının hayatına tanık olma hali; kişilerde gerçekçi olmayan beklentilerin ortaya çıkmasına, yetersizlik hissine, kendi hayatından tatmin olmamaya ve hayatın birçok alanında kendilerini diğerleriyle kıyaslamaya; bu da diğer insanları daha fazla takip etme ihtiyacı duyulmasına sebep olabiliyor.
Tüketim Kültürü: Zamanın gerisinde kalmamak için en son trendleri ve gelişmeleri takip etme ve ‘bir sonraki büyük şeyi’ kaçırmama baskısı hissetmek FOMO’yu tetikleyen durumlardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
Yalnızlık, Aidiyet ve Dışlanma: Kişinin gelişmeleri takip etmediğinde yalnız kalacağına dair bir duyguya sahip olması, sürekli başkalarıyla bağlantı kurma ihtiyacı hissetmesine sebep olabiliyor.
Yalnızlığın yanı sıra bir grubun parçası olma ve kabul edilme isteği ile sosyal olarak dışlanma korkusu da FOMO’yu tetikliyor.
Belirsizlik ve Güvensizlik: Bilgi akışının ve yoğunluğunun giderek arttığı günümüzde önemli gelişmeleri, trendleri ve haberleri kaçırmama konusunda hissedilen baskı ve endişenin yanı sıra belirsizlik hissini ortadan kaldırmak için daha fazla bilgiye erişme ihtiyacı duymak da FOMO’nun sebepleri arasında yer alıyor.
Tüm bunların yanı sıra araştırmalar FOMO’nun en fazla değersizlik veya yetersizlik hissi yüksek, özsaygısı yeterince gelişememiş, istemediği bir yalnızlık duygusuna sahip olan ve onaylanma ihtiyacı duyan kişilerde ortaya çıktığını göstermiştir.
FOMO’nun Kişiye Etkileri
- Bir şeyleri kaçırma endişesi ile her şeyi takip etmenin imkansızlığının sebep olduğu stres ve kaygı,
- Sosyal medya bağımlılığı,
- Kimi durumlarda ilişkilerin bozulması veya sosyal izolasyon,
- Hayattan doyum alamama ve tatminsizlik,
- Özsaygının azalması ve yetersizlik hissi,
- Kaçırma korkusunun sebep olduğu endişeden kaynaklı kişinin kendisi için yanlış olan kararları alması,
- Uyku bozuklukları,
- Verimliliğin, özgünlüğün ve yaratıcılığın azalması,
- Depresyon, vb.
FOMO ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?
- Sosyal medya kullanımının sınırlandırmak ve dijital detoks,
- Kıyaslama yapmaya sebep olan kişi ve hesapları takip etmemek,
- Farkındalığı artıran pratiklere zaman ayırmak,
- Anda kalmaya çalışmak,
- Kişisel hedefler belirlemek ve gerçekçi beklentiler geliştirmek,
- Birebir ilişkileri güçlendirmek,
- İlgi duyulan hobi ve aktivitelere zaman ayırmak,
- Ve gerekiyorsa profesyonel destek almak.
FOMO ile Bağlantılı Diğer Terimler
- FOBO: McGinnis tarafından icat edilen ikinci bir kavram olan FOBO (Fear of Better Options), yani daha iyi seçenek korkusu, her şeyin mümkün göründüğü, bugünkü gibi sürekli bağlantıda olunan bir dünyada seçim yapmakta zorlanmayı ifade ediyor.
- ROMO (Reality of Missing Out): Türkçeye kaçırılan gerçeklik olarak çevrilen terim, özellikle COVID-19 sürecinde bir şeyleri kaçırdığını bilme hissini anlatıyor.
- MOMO (Mystery of Missing Out): Kişinin takip ettiği insanlar veya arkadaşları sosyal medyada paylaşım yapmadığında hissettiği bir şeyleri kaçırıyor olma paranoyasıdır.
- FOMOMO (Fear of Mystery of Missing Out): Kişinin telefonunun bozulması ya da kaybolması gibi durumlarda sosyal medyada neler kaçırdığını bilmemesinden kaynaklanan endişe halidir.
- FOJI (Fear of Joining In): Sosyal medyada kimsenin kişiyle bağlantı kurmak istemeyeceğinden ya da kişiyi takip etmeyeceğinden duyulan endişeyle sosyal medyada paylaşım yapmaktan korkmak olarak tanımlanabilir.
- FOBIA (Fear of Being Ignored Altogether): Onaylandığını hissetmek için çevrimiçi varlığı sürdürme gerekliliğidir.
- NEMO (Nearly but not fully Missing Out): Çevrimiçi ortamlarda bulunan ancak bunları sık sık kontrol etmeyen kişiler için kullanılır.
- JOMO (Joy of Missing Out): Türkçeye kaçırmanın keyfi olarak çevrilebilecek terim, bir şeyleri kaçırmaktan duyulan keyfi anlatıyor.
BONUS
Psikolojide FOMO
Yaygın olarak kabul gören bir tanı kılavuzu olan Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5), FOMO’yu içermemektedir.
Günümüzde FOMO, bir psikolojik bozukluk olarak değil, bir sendrom olarak görülmektedir.
Kapak Fotoğrafı: Photo by Jakob Owens on Unsplash
