Bu yazımda, cyberpunk edebiyat akımının 21. yüzyılın dijital çağına damga vurarak sinema başta olmak üzere diğer sanat dallarına ilham vermiş en başarılı örneklerini tanıtacağım.

Cyberpunk (Siberpunk) Nedir?
Mottosu “İleri teknoloji & düşük yaşam” olarak belirlenmiş bir kavram “cyberpunk”. Bu kavram, bilişim ve teknolojinin ön planda tutulduğu gerilim dolu hayatlara ve bir zamanların yer altı dünyasının o buğulu katmanlarına işaret ediyor.

Bethke’nin En Büyük İcadı!
Cyberpunk kavramı, Bruce Bethke’nin 1980 yılında yazmış olduğu hikayeyle hayatımıza girdi. Kurgu tutunca, öykü geliştirilerek 1983’te Amazing Stories’te bölümler halinde ve çevrimiçi olarak yayınlanmaya başladı. 89’da ise cyberpunk, artık kitaplaştırılmaya çoktan hazır hale gelmişti.
Kitapta kendisi gibi punkçı arkadaşlarıyla takılan bir hackerın teknolojik becerilerini kullanarak otoriteye baş kaldırması anlatılıyor.
Kitap, Goodreads kullanıcılarından 5 üzerinden 3,6 puan almış.


Gibson’ın Sprawl Üçlemesi
William Gibson, 80’li yıllarda yazmış olduğu cyberpunk kitaplarıyla bilgi-iletişim dünyasına damga vurmuş isimlerden biri. Başarılı yazar, teknolojinin karanlık ve baş döndüren dünyasını tasvir ettiği kitaplarını Sprawl Üçlemesi ismiyle bir araya getirdi. Bu üçleme sırasıyla Neuromancer, Count Zero (Sıfır Noktası) ve Mona Lisa Overdrive (Mona Lisa Aşırı Yükleme) kitaplarından oluşuyor.
Sprawl Üçlemesi daha sonra Matrix, Blade Runner ve Sıfır Noktası gibi cyberpunk filmlere ilham olmuştur.

Neuromancer
Cyberpunk kullanıcılarının virtual reality (sanal gerçeklik) araçlarını ustaca kullanmış oldukları kitapta, asıl verilmek istenen mesaj ise şu: “Aşırı teknoloji, insanlığın var oluşunu kaosa sürükler ve kötüdür.” Ancak geçen yıllar teknolojinin o kadar da vahim bir ilerleyiş içinde olmadığını insanoğluna açıkça göstermiştir.
Teknolojinin kasvetli yüzünün anlatıldığı kitap, üç ödül almıştır: Nebula, Hugo ve Phillip K. Dick.
William Gibson’ın 1984’te yayımlanan kitabına Goodreads kullanıcıları 5 üzerinden 3.9 puan vermiş.


Count Zero/Sıfır Noktası
Kurgusundan esinlenerek filmi çekilmiş bir diğer kitap, Sıfır Noktası. Sıfır Noktası, William Gibson’ın başyapıtlarından Neuromancer’in devamı niteliğinde. 1986’da yayımlanmış ve Goodreads puanı 4.0. Kitabın türü için “distopik-bilim kurgu” diyebiliriz. Kitap, Gibson’ın Sprawl Üçlemesinin ikinci kitabıdır.
Kitapta paralı bir askerin güzel bir kadın robotla yaşadığı maceralar anlatılmaktadır. Ardından usta yazar “Mona Lisa Aşırı Yükleme”yi yazmak için kolları sıvamıştır.

Mona Lisa Overdrive
“Mona Lisa Aşırı Yükleme” olarak Türkçeleştirilen kitap, William Gibson’ın Neuromancer ve Sıfır Noktası’ndan sonra yazmış olduğu üçüncü kitap. İlk defa 1988’de yayımlanmış ve Goodreads puanı 4.0.
Kitapta sıkça giyilebilir teknolojilere, VR (virtual reality) gözlüklere, siber güvenlik paranoyalarına, siborglara (teknolojiyle bütünleşmiş insanlar) ve android yaratıklara rastlanıyor. Kitap kısaca, Angie Mitchell’in ultra akıllı bir robot olan Mona ile mücadelesi anlatıyor.


The World of Cyberpunk 2077
Marcin Batylda tarafından 2020 yılında yazılmış olan kitabın Goodreads puanı 4.2. Sanal gerçeklik kentlerinde RPG (Role-Play Game) karakterleriyle bezenmiş kitap, 2077 yılını anlatan bir distopya formatında. Kitapta baskı ve şiddetin hakim olduğu metropol kentlerde siber yazılım implantlarıyla var olma mücadelesine rastlanıyor.
Cyberpunk 2077’de, ABD’nin Night City isimli kurgu kentinin çetelerinin sibernetik ve yeni nesil silahlarla üst düzey teknolojili araçları kullanması ustaca anlatılmış. Kitap daha sonra bilgisayar oyununa dönüştürüldü ve kitaptan esinlenerek “Cyberpunk 2077 Phoenix Program” adında bir film de çekildi.

Altered Carbon
Kitabın ismini Türkçeleştirdiğimizde “Modifiye Edilmiş İnsan Irkı” anlamı çıkmaktadır. Richard K. Morgan’ın kaleme aldığı kitabın Goodreads puanı, 5 üzerinden 4.0.
Bilim kurgu – gizem türündeki kitap, insan ırkının teknolojinin etkisiyle nasıl robot-insana dönüştüğü anlatıyor. Ayrıca kitapta bilinç aktarımı yoluyla yıldızlar arası yolculuk yapabilen ve görece ölümsüzlüğün sınırlarında gezinebilen insanlardan bahsediliyor.


Do Androids Dream of Electric Sheep?
Kitabın isminin Türkçe karşılığı; “Androidler Elektrikli Koyun Düşler mi?”
Goodreads puanı 4,.1 olan kitabın yazarı, Philip K. Dick. Kitapta organik yaşama özlem duyan ve android varlıklara savaş açan Rick Deckard’ın hikayesi anlatılıyor. Kitapta bir de androidlerin mahkum ettiği John Isidore karakteri var, ancak o Deckard’ın tam tersi. Tercih yapma yeteneğini çoktan kaybetmiş ve bir radyoaktif mağdura dönüştüğü için Mars’a gitmesi engellenmiş, alt-insan ırkı kategorisinde biri Isidore.
Kitapta ayrıca ruhani derinliğin teknolojiyle de sağlanabileceğini salık veren “Merserizm” dini anlatılıyor ve tahmin edersiniz ki, bu din tamamıyla sanal ibadetler çerçevesinde şekil almış. Kitap aynı zamanda gişe rekorları kıran Blade Runner filmine ilham olmuş.

Ready Player One (Birinci Oyuncu Hazır)
“Başlat” ismiyle sinemaya uyarlanan kitabın yazarı Ernest Cline. 2011 yılında kaleme alınan kitaba Goodreads kullanıcıları 5 üzerinden 4.24 puan vermiş.
Kitapta, dijital dünyanın bunaltıcılığından sıkılmış ve kendini teknoloji sarmalında kaybolmuş hisseden Wade Watts’ın sanal dünyada meydan okuyuşu anlatılıyor. Wade, OASIS adlı oyunda yüksek skora ulaşarak vaat edilen ödülü alacak ve anlamsız hayatına bir nebze olsun anlam katabilecektir.
