Bilim Kurgu Nedir?
Bilim kurgu, bugün mümkün olmayan, ancak geleceğe dair hikayelerin bilim ve teknolojiyi kullanarak oluşturulmasıdır. Sık olmasa da kimi zaman geçmişe dair hikayeler de işlenebilir.
Edebiyat, heykel, tiyatro ve sinema gibi sanat yapımlarında bulunabileceği gibi bilgisayar oyunları ve diğer kitle iletişim araçlarında da bulunabilir.
Fantastik Eserlerle Arasındaki Fark
Bilim kurguda kullanılan kurgusal unsurların bilimsel önermeler veya ispatlar dahilinde olası olmasıdır. Ancak bazı hikayelerde ya da hikayenin bazı bölümlerinde tamamen yaratıcı kurgu da kullanılabilir.
Fantastik eserlerse, bir gerçekliğe ya da olası gerçekliğe dayanmazlar.
Olası Tanımlar
Genel olarak, bilinen gerçekliğe aykırı olabilecek alternatif olasılıkların rasyonel bir şekilde yazılmasıdır.
Pek çok alt türü ve temayı barındırdığı için içeriğinden yola çıkarak net bir tanımını yapmak mümkün değildir.
‘Gelecekteki olası olaylar hakkında, tamamen, gerçek dünya, geçmiş ve gelecek ile ilgili yeterli bilgiye, doğa ve bilimsel yöntemin tam olarak anlaşılmasına dayalı gerçekçi kurgulardır.’ Robert A. Heinlein, Yazar
‘Bilim kurgu söylediğimiz zaman gösterdiğimiz şeydir.’ Damon Knight, Yazar & Editör
‘Fantastik, imkansızın olası yapılmasıdır. Bilim kurgu ise, olanaksızın mümkün kılınmasıdır.’ Rod Serling, TV Yapımcısı, Anlatıcı & Senarist
‘Eğer tanımlamalarımızı çok dikkatli yaparsak William Shakespeare’in The Tempest adlı oyununun bilim kurgu olarak kabul edilmesi gerekir.’ Vladimir Nabokov, Yazar
İlk Eserlere Örnekler
- Gerçek Bir Öykü, Lukianos, 2. yüzyıl, Bilinen ilk erken öykü
- Somnium, Kepler, 1608, İlk çağdaş yapıt
- Ay’da Gezi, Cyrano de Bergerac, 1650
- Gulliver’in Gezileri, Jonathan Swift, 1726 (Bazı öyküler)
- Frankenstein ya da Çağdaş Prometheus, Mary Shelley, 1818
- Ay’a Yolculuk, Jules Verne, 1865
- Zaman Yolcusu, H.G. Wells, 1895
- Ben Robot, Isaac Asimov, 1950
- Dune, Frank Herbert, 1965
İlk fanzin ise, 1930’da yayımlanan The Comet’tir.
Romanın bir edebiyat türü olarak gelişmesinin ardından özellikle Mary Shelley, Edgar Allan Poe, Jules Verne ve H.G. Wells gibi yazarlarla birlikte bilim kurgu romanlar da ortaya çıkmaya ve tanınmaya başlamıştır.
Bu yeni tür, 19. ve 20. yüzyıllarda bilimsel macera ismiyle anılmıştır.
20. yüzyılın başlarındaysa, özellikle ABD’de yalnızca bu türdeki hikayelerin yer aldığı dergiler kurulmaya başlamıştır.
1930’ların sonlarında, Astounding Science Fiction dergisinin editörlüğüne John W. Campbell gelmiştir. Bu dönem, altın çağ olarak kabul edilmektedir.
Aynı yıllarda New York’ta Futurians ismiyle anılan büyük bir yazar kitlesi oluşmuştur.
Bu yazarlar arasında Isaac Asimov, Damon Knight, Judith Merril, Donald A. Wollheim, Robert A. Heinlein ve Arthur C. Clarke gibi isimler bulunmaktadır.
‘Sci-Fi’ yani science fiction terimi ilk kez, 1954 yılında Forrest J. Ackerman tarafından kullanılmıştır.
Bilim Kurgu Ödülleri
Bilim kurgu dünyasının en saygın ödülleri; Dünya Bilim Kurgu Cemiyeti tarafından verilen Hugo Ödülü ve SFWA (Science Fiction and Fantasy Writers of America – Amerika Bilim Kurgu ve Fantezi Yazarları Derneği) tarafından verilen Nebula Ödülü’dür.
Sinema dalında ise, Bilim Kurgu, Fantezi ve Korku Filmleri Akademisi tarafından Saturn Ödülü verilmektedir.
Ulusal ve bölgesel ödüller arasında ise; Aurora Ödülü (Kanada), Endeavour Ödülü (Kuzeybatı Pasifik) ve Chesley Ödülü sayılabilir.
Fan Edebiyatı
Fan edebiyatı terimi, bilim kurgu hayranları tarafından yaratılmıştır. Kar amacı olmayan kitaplar, filmler ve diziler için kullanılır.
1970’lerden önce ise terim, bilim kurgu hayranlarının fanzinlerde yayımlanan öyküleri anlamına gelmektedir.
Türkiye’de Bilim Kurgu
- Science Fiction terimini Türkçeye bilim kurgu olarak kazandıran kişi Orhan Duru’dur.
- İlk Türkçe çizgi romana, Yalçın Didman’ın Eksi Seksen isimli kitabıyla başlattığı Ayılı Adam serisi örnek verilebilir.
- Ülkemizin ilk tiyatro oyunu, Uğur Uludağ’ın yazdığı Üçüncü Türden Yakın İlişkiler’dir.
