Kısaca Ülkü Tamer Kimdir?
1 Nisan 2018’de aramızdan ayrılan şair, gazeteci ve çevirmen Ülkü Tamer, 20 Şubat 1937’de doğdu.
Çocukluk yılları, doğduğu kent olan Gaziantep’te geçen Tamer, orta öğrenimine İstanbul’da devam etti. 1958 yılında Robert Koleji’nden mezun oldu.
Bir süre İstabul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nde öğrenimini sürdüren Tamer, henüz lise yıllarında tiyatro ve edebiyatla yakından ilgilenmeye başlamıştı.
Robert Kolej Tiyatrosu ile Anadolu’da turneye çıkan Ülkü Tamer, 1964 ile 1968 yılları arasında, özel tiyatrolarda oyuncu olarak yer aldı.
Rol aldığı oyunlar arasında Keşanlı Ali Destanı, Direkler Arası, Kurban ve Palto da vardı.
1948 yılında, yani henüz 11 yaşındayken Duygular Konuşuyor isimli tek perdelik bir oyun yazdı. Bu oyun, Tamer’in yayımlanan ilk eseri oldu.
Yayımlanan İlk Şiirleri
Ülkü Tamer’in Dünyanın Bir Köşesinden Lucia isimli şiiri, 1954 yılında Avni Dökmeci yönetimindeki Kaynak’ta yayımlandı. Sonrasında şiirleri Varlık, Yeditepe, Sanat Olayı, Dost, Papirüs ve Gösteri gibi çok sayıda dergide yer aldı.
Kendi şiirlerinin yanı sıra dergilerde, öykü ve şiir çevirileri de yayımlandı.
İsmi daha sonra Karaca Yayınları olan Milliyet Yayınları’nda danışman-editör olarak çalışan Ülkü Tamer, 1981 ile 1983 yılları arasında Milliyet Çocuk, Milliyet Sanat ve Sanat Olayı dergilerini yönetti.
Kısa bir süre de Onk Ajans’ta çalıştı.
İkinci Yeni
Akımın karakteristik yapısı büyük ölçüde oluştuktan sonra İkinci Yeni’ye dahil olsa da, önde gelen temsilcilerinden biri haline gelen Tamer; yalın dili ve kendine özgü imgelemiyle dikkat çekti.
‘İkinci Yeni’nin, çağdaş İngiliz şiirini yakından izleyen, çeviriler yapan, Batı etkilerine açık bir şairiydi. Özellikle 1960’ların ikinci yarısında yazdıklarıyla kapalı şiir anlayışının kusursuz örneklerini verdi. Toplumsal sorunlara yönelirken de şiirin düzeyini düşürmedi.’
Memet Fuat
Şiir Kitapları
Tamer’in ilk şiir kitabı, Soğuk Otların Altında 1959 yılında yayımlandı.
1960’da Gök Onları Yanıltmaz, 1962’de Ezra ile Gary, 1965’de Virgülün Başından Geçenler, 1966’da İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür, 1974’de Sıragöller, 1981’de Seçme Şiirler ve 1986’da Antep Neresi isimli şiir kitaplarını yayımladı.
Yine 1986’da, Yanardağın Üstündeki Kuş isimli bir toplu şiir kitabı yayımladı.
2003’de Ben Sana Teşekkür Ederim ve 2014’de Bir Adın Yolculuktu isimli şiir kitaplarını yayımladı.
‘Ülkü Tamer’in ilk kitabından bu yana süregelen bir özelliği var: En soyut atılımını bile çok yalın bir dille yapan bir şairdir o. Konuşma dilini merkez alır kendine. Çok kere bir türkü rahatlığına ulaşır. Dalışlarını oradan yapar. Yani bir dil yaratmanın ancak ortak dil içinde olursa değerlendirileceğine inanmış gibidir. Deformasyonu anlatımda değil, anlatılanda görür daha çok. Bu, ona bir sıcaklık kazandırmış, çok şeyi somutlama imkanı vermiştir. …’
Cemal Süreya
Diğer Eserleri
Tamer, Gaziantep’te geçen çocukluk yıllarından hareketle, 4 öykü içeren Alleben Öyküleri’ni 1991 yılında yayımladı. Alleben Öyküleri, 1991 Yunus Nadi Öykü Armağanı’nı aldı.
1997’de çocukluk anılarını anlattığı Allaben Anıları ve 1998’de tiyatro ve edebiyat anılarını anlattığı Yaşamak Hatırlamaktır isimli iki anı kitabı yayımlayan Tamer, 2003 yılında Bir Gün Ben Tiyatrodayken isimli bir anı ve 2016’da Tarihte Yaşanmamış Olaylar isimli bir hikaye kitabı daha çıkarttı.
Bunların yanı sıra Tamer’in, senaryoları, tiyatro oyunları ve çocuk kitapları ile 1982’de yayımlanan Çağdaş Latin Amerika Şiiri Antolojisi isimli bir antolojisi de bulunmaktadır.
Şair Ülkü Tamer
Şiirlerinde yalın ve süssüz bir dil kullanan Tamer, yaşamda olagelen olay ve durumları işlemiştir. Hüznü, sevinci, özlemi, acıyı; ironi yaparak ve kendine özgü imgelerle aktarmıştır.
Çocuksu bir hassaslık ve merakla kaleme aldığı şiirlerinde, özellikle 1970 sonrasında, toplumsal duyarlık ön plana çıkmıştır.
Çevirileri
Euripides’ten William Shakespeare’e, Bertolt Brecht‘ten T.S. Eliot‘a ve Henrik Ibsen‘e kadar çok sayıda yazar ve şairin eserlerini çeviren Tamer, Mitologya (Edith Hamilton) çevirisiyle 1965 TDK Çeviri Ödülü’nü kazandı.
1979’da ise, çevirileriyle Macaristan tarafından verilen Endre Ady Ödülü’nü aldı.
Ülkü Tamer, Ahmet Kaya’nın seslendirdiği Gül Dikeni ve Üşür Ölüm Bile, Zülfü Livaneli’nin besteleyip seslendirdiği Güneş Topla Benim için ve Memik Oğlan, Edip Akbayram’ın seslendirdiği Ağır ve Grup Yorum’un seslendirdiği Düşlere şarkılarının söz yazarıdır.
