Rugby Nedir?
Rugby, iki takım arasında, oval bir topun çoğunlukla el ve bazen de ayaklarla kontrol edilerek sayı yapılması esasına dayalı olarak oynanan takım oyunudur.
Türkçesi “Ragbi”dir. 15, 13 ya da 7 kişiyle oynanabilir. Temasa dayalı bir spordur. İngiltere kökenli olup İngiltere ve sömürgelerinde yaygındır.
Ana Terimler
- Try: Topu kale sahasının zeminine dokundurmaktır ve 5 puandır.
- Conversion: Her try’dan sonra top, try yapılan noktadan belirli bir uzaklıkta kale hedeflenerek kullanılır. Ayakla atılır.
- Gol: Topu ayakla “H” şeklindeki kaleden geçirmektir. 2 puandır.
- Tackle: Topu taşıyan rakip takım oyuncusunu düşürerek ele geçirme yöntemidir.
- Knock on: Topu ileri doğru elden düşürmektir.
- Penaltı: Kasıtlı ihlal yapan oyuncunun takımının aldığı cezadır. Takımın isteğine göre birkaç farklı kullanım yöntemi vardır. Top yere konulup vuruş yapılabilir, topa ayakla dokunup başlanabilir ya da scrum’a gidilebilir.
- Scrum: Oyunun yeniden başlaması için oyuncuların birbirine kenetlenerek itişip topu almaya çalışmalarıdır.
Amerikan Futbolu ile Arasındaki Fark
Genelde karıştırılan bu iki spor aslında birbirinden farklıdır. İkisi de temasa dayalı olsa da:
- Rugby’de korumalık kullanılmaz.
- Rugby’de top ancak geriye ya da aynı hizadaki oyuncuya atılabilir. Amerikan futbolunda ise böyle bir kısıtlama yoktur.
- Tackle (topu olan adamı düşürme) Amerikan futbolunda daha kuralsızken rugby’de nizamı olması çok önemlidir ve rugby’de elinde top olmayan birine tackle atılamaz.
- Amerikan futbolu oyunun ilerleyişine göre saldırı ve savunma takımlarına ayrılabilirken rugby’de topa sahip olan takımın tamamı saldırı, top karşı taraftayken tamamen savunmaya döner.
Tarihçesi
Ragbi oyunu ilk defa 19. yüzyılın başlarında, İngiltere’nin Rugby şehrinde yer alan Rugby School adlı okulda oynanmaya başlandı. 1823 yılında, okulda öğrenci olan William Webb Ellis’in futbol oynarken topu eline alıp sayı yapması, günümüzdeki ragbi sporunun kuruluşu olarak kabul edildi. 1845 yılında ise, yine aynı okul, ragbi kurallarını ilk kez yazılı hale getirildi.
Fakat bundan önce pek çok ülke rugby benzeri oyunlar oynuyordu. Yeni Zelanda’da had Ki-o-rahi, Avustralya’da marn grook, Japonya’da kemari ve Gürcistan’da lelo burti gibi örnekleri mevcuttu.
1871’de Rugby Football Union (RFU) kuruldu. 1892’de profesyonelleşmeyle birlikte bazı kulüpler oyuncu sıkıntısı çekmeye başladı. Bunun üzerine Northern Rugby Football Union (NRFU) kuruldu. Kadınlar içinse 1962’de ilk kadın rugby takımı Edinburg Üniversitesi’nde kurulup ilk maç Toulouse Femina Sports’da yapıldı.
Rugby’nin Kuralları
15’li
- Her takımda 15 oyuncu olur.
- Maç kırkar dakikalık iki devrede oynanır. Devre arası 10 dakikadır.
- Sarı kart 10 dakika oyun dışı kalmak anlamına gelir.
7’li
- Her takımda 7 oyuncu olur.
- Her devre 7 dakika olmak üzere toplam 14 dakikadır. Devre arası en fazla iki dakika olur.
- Sarı kart iki dakika oyun dışı kalmak anlamına gelir. 15’li oyundan çok daha hızlıdır.
13’lü
- Sahası 15’liden daha küçüktür.
- Tackle için iki elin de topu taşıyan kişide olması gerekir.
- 15’li ve 7’linin melezi gibidir.
Tekerlekli Sandalyede Engelli Rugby
Tekerlekli Sandalye Rugby 1970’li yıllarda, Kanada’da Quadriplegia’lı sporcular tarafından geliştirilen ve basketbol ile hentbol unsurlarını birleştiren bir spordur.
Atlanta 1996 Paralimpik Oyunları’nda gösteri sporu olarak sergilendikten sonra, Sydney 2000 Paralimpik Oyunları’nda yarışma sporu olarak ilk başlangıcını yapmıştır.
Tekerlekli Sandalye Ragbi, kadın ve erkeklerin karışık olarak yer aldığı bir takım sporudur. Sporcular, bu spor için özellikle tasarlanmış olan manuel tekerlekli sandalyeler ile yarışırlar. Sporcuların minimum engel kriterlerini karşılamaları ve spor klasifikasyonu kuralları çerçevesinde sınıflandırılabiliyor olmaları gerekir.
Uluslararası Tekerlekli Sandalye Rugby Federasyonu (IWRF), bu sporun evrensel yönetim organıdır.
Saha ve Ekipmanlar
Normal saha 100 metre uzunluk ve 68 metre genişlikte olmalıdır. Her kale 5.5 metre genişliğinde ve en azından 16 metre yüksekliğinde olmalıdır.
Rugby ekipmansız yapılan bir spordur. Fakat çim sahada kaymayı önlemesi için krampon kullanımı zorunludur.
Top ve Oyunun Başlangıcı
Top elipstir ve yaklaşık 400 gramdır. 28-30 cm uzunluğunda, çevresi 58-62 cm arasındadır. Rugby’nin doğum yerinde, ilk rugby topları William Gilbert ve Richard Lindon tarafından yapılmaya başlanmıştır.
Oyun bir tarafın topa ayağıyla vurmasıyla başlar. Böylece top karşı takıma geçer ve oyunu başlatan taraf savunma yapmak durumunda kalır. Topa sahip taraf topu kaptırana, sayı ya da faul yapana kadar topu ellerinde tutarlar. Sayı yaptıklarında oyun başlangıç konumuna döner ve bu sefer ilk başta topu atan takım hücuma geçer.
Dünyada Rugby
1987 yılından itibaren Dünya Rugby Federasyonu tarafından 4 yılda bir düzenlenen dünya kupasına toplamda 20 takım – ülke katılmaktadır. En son 2019’da Japonya’nın ev sahipliğini yaptığı turnuvanın galibi Güney Afrika olmuştur.
Türkiye’de Rugby
Türkiye Ragbi Federasyonu tarafından idare edilmektedir. 2001 yılında yalnızca Türkiye Beysbol Federasyonu olarak kurulmuştur. 6 Nisan 2005 tarihinde Amerikan futbolu ve ragbi spor dalları da federasyona bağlanarak Türkiye Beysbol, Softbol, Korumalı Futbol ve Ragbi Federasyonu adını almıştır. 14 Nisan 2011 tarihinde adı Türkiye Ragbi Federasyonu değişmiştir.
Türkiye’de başını Hacettepe Tigers, Ankü Rugby ve Eskişehir çekmektedir.
