Mısır’ın piramitleri ve devasa heykelleri hakkında bu zamana kadar birçok kaynaktan birçok şey duyduk. Fakat Antik Mısır’ın tapınakları ve bunların gizemi hakkında bilgilerimiz oldukça sınırlı.
Bu yazımda, bugüne kadar elde ettiğimiz bilgiler ışığında, Mısır tapınaklarının gizemli yönlerine kısa bir yolculuk yapacağız.
Karnak Tapınağı
Yapımı 2000 yılda tamamlanan Karnak Tapınağı, her ne kadar Mısır Firavunlarına adanmışsa da, içinde bir cami ve bir de kilise bulundurmaktadır. Bu cami ve kilisenin oraya nasıl geldiği büyük bir merak konusu, çünkü bugün biliyoruz ki, Antik Mısır tanrı-kral inanışına mensuptu.
Tapınak, çok tanrılı Mısır’ın firavunlarına adanmış olduğu için tek tanrılı inancı benimseyen, Kral Akhenaton tarafından bir süreliğine kapalı tutulmuştur.
Tapınakların Ana Yurdu
Karnak Tapınağı dünyanın en büyük tapınağı olarak kayıtlara geçmiştir. Zira içerisinde;
- “Amûn-Ra’nın Büyük Tapınağı”,
- “Khonso Tapınağı”,
- “Ipt Tapınağı”,
- “Ptah Tapınağı”,
- “Montho Tapınağı” ve
- “Osiris Tapınağı”nın da olduğu birçok küçük tapınağa ev sahipliği yapmaktadır.
Mısır’ın ruh iklimine ayna tutan bu muazzam eserler, çeşitli hiyerogliflerle donatılmıştır. 100’e yakın sembolden oluşan bu hiyeroglifler, genelde insan-hayvan figürleri ve Mısır halkı için önem taşıyan alet-edevattan oluşmaktadır.
Hiyerogliflerin bir araya gelerek oluşturdukları kompozisyonlarsa, eski firavun hanedanlarının yaşamlarına ve Antik Mısır tarihinde iz bırakan önemli olaylara işaret eder.
Edfu’nun İncisi
Nil Nehri’nin Batı kıyısında, Edfu kentinde Edfu Tapınağı yer almaktadır. Bu yapıt, Karnak’tan sonra Mısır’ın en çok rağbet gören yeridir. Kral Ptolemaos döneminde inşa edilmiş ve “insanın iç âlemine yolculuk; iç uyanış” olarak nitelendirilen Horus’a adanmıştır.
Her Firavunun Bir Ka’sı…
Antik Mısır inanışına göre firavunlar tanrı-kral mertebesindedir ve onlar öldükten sonra evrende bıraktıkları Ka’ları yaşamaya devam eder. Bu şekilde bütün firavunların bir Ka’sı bulunur ve henüz yaşamakta olan torunlarına yol gösterir, onların doğruyu yanlıştan ayırmalarına yardımcı olurlar.
Güneş Tanrısı Ra
Tapınaklarda resmedilen en büyük tanrı Ra, Güneş tanrısıdır. Bütün firavunlar Ra’nın oğullarıdır ve kalplerinde tanrının ışığından bir parça bulundururlar.
Ra, hiyerogliflerde başında bir disk ve elinde asa bulunduran, şahin kafalı siyah bir adam olarak resmedilmiştir.
Amon-Ra
İnanışa göre; tanrıların tanrısı Amon’un ruhu Ra ile birleşip Amon-Ra’yı oluşturur. Bu şekilde Amon-Ra, tanrıların tanrısı, ilk tanrı ve en güçlü tanrı unvanlarıyla nitelendirilir.
Yani; Amon-Ra, tapınaklarda ibadet edilen büyük-baş tanrı, en büyük tanrıdır.
Uzak, bir o kadar görkemli…
Mısır’ın bir diğer görkemli tapınağı olan Ebu Simbel Tapınağı, Mısır’ın Sudan sınırında, Nasser Gölü kıyısında ve dağlarla çevrili çorak bir arazi üzerinde yer almaktadır.
Hikaye odur ki; II. Ramses, Nubya’daki isyancıları bastırmak için düzenlemiş olduğu sefer sırasında, tesadüf üzerine Ebu Simbel’e ulaşır ve buraya bir tapınak yaptırmaya karar verir.
Ebu Simbel Tapınağı, dağların Nasser Gölü’ne bakan kıyısında iki ayrı tapınak olarak ve dağların içi oyularak yapılmıştır. Yapımı 20 yılda tamamlanan tapınağın, II. Ramses’in güzel karısı Nefertari’ye adanmış olduğu rivayet edilir.
Teb’in Gözbebeği Luxor
Luxor Tapınağı, El-Uksur diye de bilinen bölgede, Nil’in Doğu kıyısında yer almaktadır. Dünyanın en büyük açık hava müzesi olarak ifade edilen Luxor, Mısır piramitlerinden sonra en çok ziyaretçi çeken yapıttır.
Eski adı Teb olan kentin tam merkezinde yer alan Luxor Tapınağı, III. ve II. Amenhotep tarafından yapılmıştır. Yine aynı bölgede, vadilerden eski lahitlere, müzelerden nekropolislere kadar görmeye değecek birçok alan bulunmaktadır.
Devasa sütunlar ne anlama geliyor?
Bu tapınaklar içerisinde, üzeri hiyerogliflerle bezeli kocaman sütunlar bulunmaktadır. Bu sütunlar 30’a yakın farklı formda kurgulanmışlardır ve tamamı el yapımıdır.
Ağır ve dolgulu taşlarla örülü mimari yapıların çatıları, bu sütunlar üzerinde tutulur. Sütunlar, bu işlevlerinin yanı sıra, tapınak ziyaretçilerine bilgi vermekle ve mekanın ruhunu yansıtmakla da görevlidirler.
Canlı hiyeroglif renkleriyle süslenmiş olan bu sütunlar; bitki sapı, papirüs sayfaları ya da palmiye yaprakları görünüşünde tasarlanmış olabilmektedir.
Antik Mısır’ın En Bilinen Tanrı ve Tanrıçaları listemiz de ilginizi çekebilir.
