Tayyareci Vecihi Hürkuş Kimdir?
Türk havacılık tarihinin en önemli isimlerinden biri olan Tayyareci Vecihi Hürkuş, 18 Ocak 1896 ile 16 Temmuz 1969 yılları arasında yaşadı.
Türkiye’nin ilk uçak tasarımcısı ve üreticisi olan Hürkuş, Türkiye’nin ilk yerli uçağını üreten bir pilot, mühendis ve girişimciydi.
Öğrenimi ve İlk Gençlik Yılları
Üsküdar’da bulunan Füyuzati Osmaniye Rüştiyesi ve Üsküdar Paşakapısı İdadisinde öğrenimini tamamladıktan sonra Tophane Sanat Okulu’nda eğitim aldı.
1912 yılında, Balkan Savaşı’na gönüllü olarak katıldı. Savaşın ardından İstanbul Ordu Kumandanlığı tarafından Beykoz Serviburun Esir Kampına kumandan olarak atandı. Fakat asıl hayali ‘tayyareci’ olmaktı.
Yaşı küçük olduğu için kabul edildiği Tayyare Makinist Mektebi’nden Küçük Zabit, yani astsubay olarak mezun oldu.
I. Dünya Savaşı’nda, Bağdat Cephesinde makinist olarak görev yaptı.
Şubat 1916’da, yaralandığı için İstanbul’a geri gönderildi.
Yeşilköy’de bulunan Tayyare Mektebi’ne girdi ve pilot olarak ilk uçuşunu 21 Mayıs 1916 tarihinde gerçekleştirdi.
Aynı yılın Kasım ayında, pilotluk diplomasını aldı.
I. Dünya Savaşı’ndan Kurtuluş Savaşı’na
1917’de Kafkas Cephesi, 7. Tayyare Bölüğü’ne atandı.
Burada bir Rus uçağı düşürerek, Kafkas Cephesi’nde uçak düşüren ilk pilot oldu.
8 Ekim 1917’de bir hava savaşı sırasında yaralanarak düştü ve esir düşmeden önce Ruslara teslim etmemek için uçağını yaktı.
Esir olarak, Hazar Denizinde bulunan Nargin Adasına gönderildi. Azeri Türklerinin yardımıyla buradan yüzerek kaçmayı başardı. Savaşa katılmamış olan İran’dan karaya çıktı ve adadan birlikte kaçtığı İstihkam Teğmeni Salih Bey’le birlikte yürüyerek Musul’a gitti.
İstanbul’a döndüğünde savaş bitmek üzereydi.
Başkent İstanbul Hava Müdafaa Bölüğü’ne tayin edildi ve İstanbul hava hareketine katıldı.
İstanbul işgal edildiğinde gizlice Harem’den kalkan bir gemiye bindi ve Bursa üzerinden Eskişehir’e, oradan da Konya’ya giderek Kurtuluş Savaşı’nda Sivil Pilot olarak yerini aldı.
Kurtuluş Savaşı’nda Tayyareci Vecihi Hürkuş
Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son uçuşunu yaptı.
İzmir Seydiköy Hava Meydanı’nı işgal etti.
TBMM’den üç defa takdirname alarak kırmızı şeritli İstiklal Madalyası’nı kazandı.
Kurtuluş Savaşı Sonrası
Savaşın ardından Seydiköy’de açılan tayyare okulunda eğitim vermeye başladı.
1923 yılının başlarında İzmit Mıntıkası Tayyare Bölüğü’ne atandı.
Birkaç ay sonra, eğitim uçuşu sırasında yaşamını kaybeden Binbaşı Fazıl’ın yerine İzmir’e yeniden çağrıldı. Burada kara ve deniz okulunda öğretmenlik yapmasının yanı sıra fen işleriyle de ilgilenmeye başladı.
Savaşın sebep olduğu yoksulluğu gidermek amacıyla, havacılığı millileştirme düşünceleri bu dönemde şekillenmeye başladı.
Yanlışlıkla Edirne’ye indirilen bir yolcu uçağını almaya görevlendirilen Hürkuş’un ismi, hizmeti karşılığında uçağa verilince, 1919 yılından itibaren uçak projelerinde görev alan Hürkuş’un uçak yapma düşüncesi yeniden canlandırdı.
Vecihi K VI
Vecihi Hürkuş, ganimet olarak Yunan ordusundan alınan motorlardan yararlanarak ilk uçağı Vecihi K VI’yı imal etti.
Uçağı uçuracak ve kontrol edebilecek bir personel bulunmadığı için Vecihi K VI’nın uçuş izninin ve uçabilirlik sertifikasının alınması sorun haline gelince, teknik heyetten bir üyenin teklifi üzerine Hürkuş, 28 Ocak 1925 tarihinde Vecihi K VI ile ilk uçuşunu gerçekleştirdi.
İzin almadan uçtuğu gerekçesiyle cezalandırılan Vecihi Hürkuş, hava kuvvetlerinden istifa ederek Ankara’ya gitti ve kurulum sürecindeki Türk Tayyare Cemiyeti’ne katıldı.
Buradaki görevi, fen şubesinin organize edilmesiydi.
Hürkuş, cemiyete bağış toplamak için, ilk bağışı yapan Ceyhan ilçesinin isminin verildiği uçakla ülkeyi gezmiştir.
Vecihi Hürkuş ile ilgili yazı dizimizin ikinci bölümüne buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynak: https://tayyarecivecihi.com/
Not: Metin içinde kullanılan görseller çeşitli kaynaklardan alınmıştır. Telif hakkı ile ilgili görüşmek için bize buradan ulaşabilirsiniz.
