18 Mayıs 2020

Johannes Kepler: Astronominin Prensi

Burcu Tur Yüksel Akay

~7dk

Keşifleri, icatları ve hayatıyla ilgili bilgileri, on maddeye sığdırmanın mümkün olmadığı Johannes Kepler hakkında kısaca, genel bir çerçevede bilgi vermek istedik. 

Kepler Kimdir?

1571 ile 1630 yılları arasında yaşayan Johannes Kepler; gökbilimci, matematikçi ve astrologdu.

Nicolaus Copernicus ve Galileo Galilei ile birlikte, Rönesans döneminin en büyük gökbilimcilerinden biri kabul edilen Kepler, 17. yüzyılın bilimsel devrimine büyük katkılar sağladı. Ayrıca, kendinden sonra keşfedilen pek çok fizik yasasının da temellerini attı.

johannes kepler

Öğrenimi

1589 yılında Tübingen Üniversitesi’nde öğrenim görmeye başlayan Kepler; Vitus Müller’den felsefe ve Jacob Heerbrand’dan teoloji eğitimi aldı. Öğreniminin ilk dönemlerinde teolojiyle ilgilense de, daha sonra bilim ve matematiğe yöneldi.

Burada matematik alanında gösterdiği başarı ve burç yorumlamalarıyla tanınmaya başlayan Kepler, aynı zamanda gezegen sistemleriyle ilgili de öğrenim görüyordu.

Tanrının bir matematikçi olduğunu düşünen Kepler’e göre; evren, matematiksel bir düzenle oluşturulmuştu. Henüz üniversite yıllarında, evrendeki hareketlerin temel kaynağının güneş merkezli olduğunu savunmuş ve bunu kanıtlamak için çalışmaya başlamıştı.

1594 yılında Graz’da matematik ve astronomi öğretmenliği yapmaya başlayan Kepler; kimi kaynaklara göre okul kapandığında kimi kaynaklara göreyse Graz’dan ayrıldıktan sonra, ünlü astronom ve kraliyet matematikçisi Tycho Brahe’nin asistanı olarak çalışmaya devam etti. 

Brahe’nin ölümünün ardından tüm çalışmaları ve kraliyet matematikçisi unvanı Kepler’e verildi.

Göksel Gizem (Mysterium Cosmographicum)

Göksel Gizem, Kepler’in ilk temel astronomik çalışmasıdır. Aynı zamanda Copernicus sistemini savunduğu ilk basılı eseridir.

Geniş çaplı bir okuyucu kitlesine ulaşmamış olsa da Göksel Gizem, Kepler’in yetenekli bir astrolog olarak tanınmasını sağlamıştır. Kepler, ilk baskıdan 25 yıl sonra, düzeltmelerle genişletilmiş ikinci bir baskı daha yayımlamıştır.

Göksel Gizem, gezegenlerin devinimlerini geometrik çizgi ve eğrilerle belirliyor ve o günlerde bilinen altı gezegenin yörüngelerini, güneş merkezli ve elips biçimde; belirli bir sıra içinde ve iç içe yerleştiriyordu. 

kepler 452b sistemi

Kepler Yasaları

Kepler Yasaları, gezegenlerin yörüngelerinin elips şeklinde olduğunu ve güneşten uzak olan gezegenlerin güneşin etrafında daha yavaş, yakın olan gezegenlerin daha hızlı döndüğünü açıklar. 

Birinci Yasa

Her gezegenin yörüngesi elips şeklindedir ve güneş, elipsin odaklarından birinde yer alır. 

İlk yasasını, 1609 yılında Yeni Astronomi (Astronomia Nova) kitabında ortaya koyan Kepler, üçüncü yasasını 1619’da Dünya’nın Uyumu (Harmonices Mundi) açıklamıştır.

İkinci Yasa

Bir gezegen güneşin çevresinde yer alan yörüngesinde ilerlerken eşit zaman aralıklarında eşit alanlar tarar. Yani, gezegenin yörüngesindeki dönüş hızı, güneşe yakınlığıyla ilişkilidir.

Gezegen güneşe yakınsa, daha hızlı; güneşten uzaksa, daha yavaş dönecektir.

Üçüncü Yasa

Bir gezegenin yörüngesini tamamladığı sürenin karesi, güneşe olan ortalama uzaklığının küpüyle orantılıdır.

‘Çalışmamın karmaşık görünen sonuçlarını izlemede zorlanıyorsanız, bana kızmayınız; çektiğim sıkıntılar için bana acıyınız. Sunduğum her sonuca yüzlerce kez yinelediğim sınama ve hesaplamalarla ulaştım. Sadece Mars’ın yörüngesini belirlemem beş yılımı aldı.’

Optik Çalışmaları

Çocukluğunda geçirdiği çiçek hastalığı sebebiyle yaşadığı görme sorunları, Kepler’i göz üzerine çalışmaya sevk etmiştir. Böylece, optik çalışmalarına başlayan Kepler, gözbebeğinden geçen ışınların nasıl kırıldıklarını açıklayan ilk kişidir.

Görüntünün, retinanın arkasına ya da önüne geçmesiyle oluştuğunu ortaya atan Kepler’in, bu tespitinin doğruluğu bugün bilinmektedir.

Optik alanında temel çalışmaları yapan Kepler, mercekli teleskopu geliştirerek Kepler teleskobunu yapmıştır. Ayrıca Kepler’in çağdaşı olan Galilei, teleskopik keşiflerinde Kepler’e atıfta bulunmuştur.

İcatlarından Bazıları

  • Gözlük: Hem uzağı hem de yakını göremeyen insanlar için lensler üzerinde pek çok çalışma yapan Kepler, gözlüğü ilk icat eden kişi olarak kabul edilmese de, gözlüklerin herkesin kullanabileceği kadar verimli olmasının yolunu açmıştır.
  • Kepler Teleskobu: Dönemin teleskoplarına kıyasla daha geniş bir açıya sahip olan Kepler Teleskobunda, görüntüler takip edilebilebilmeleri için beyaz bir ekrana aktarılabiliyordu.
  • Rudolphine Tabloları: Gök cisimlerinin hareketlerinin hesaplanmasını sağlayan tablolardır.

İlkleri

  • Kepler, gezegenlerin hareketini doğru bir şekilde açıklayan ilk kişidir.
  • Modern optiğin kurucusu kabul edilmiştir.
  • Teleskobun işleyiş prensiplerini açıklayan ve iç yansımanın özelliklerini keşfeden Kepler, Kırılma (Dioptrice) isimli eserinde; gerçek, sanal, ters görüntü ve büyümeyi açıklamıştır.
  • Gel gitlerin sebebinin ay olduğunu savunmuştur. Bu bilgi daha sonra Galilei tarafından doğrulanmıştır.
  • Tycho’nun belirlediği 777 yıldıza ek olarak, 228 yeni yıldız keşfetmiştir.
Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.