2 Kasım 2020

Keşifleriyle Dünyayı Değiştiren Kaşifler

Burcu Tur Yüksel Akay

~11dk

Marco Polo, 1254-1324

Henüz çocukken, ünlü bir kaşif ve tüccar olan babası Niccolo Polo ve amcası Matteo Polo ile Asya’ya 24 yıl sürecek bir seyahate çıkan Marco Polo; bu süreçte ticareti öğrenmiş, aynı zamanda tarih, etnografya ve coğrafya incelemeleri yapmıştır.

Venedik’e geri döndükten sonra ticaretle uğraşmaya devam eden Marco Polo, Curzola Savaşı’nın ardından Cenevizliler’e esir düşmüş ve tutuklu kaldığı sürede, seyahatlerini hücre arkadaşına yazdırmıştır.

Marco Polo, Uzak Doğu’ya giden ilk kaşif olmasa da, tecrübelerini detaylı olarak kaleme alarak pek çok gezgin ve kaşifin ilham kaynağı olmuş, Uzak Doğu ve Afrika toplumlarının Avrupa’da daha iyi tanınmasını sağlamıştır.

marco polo dünyayı değiştiren kaşifler

Kristof Kolomb, 1451(?)-1506

Genç yaşlarından itibaren deniz yolculukları yapan Kristof Kolomb, 1490’lı yılların başında, baharat ticaretinden kazanç elde etmek amacıyla Batıya doğru açılıp Hindistan’a gitmeyi planlamıştır. I. Isabella ve II. Ferdinand tarafından finanse edilen bu sefer, Avrupalıların Orta ve Güney Amerika ile kurduğu ilk temasla sonuçlanmıştır.

Yeni Dünya’dan, yanında İspanyolca’da Hindistanlı anlamına gelen Indias ismini verdiği birkaç yerli ile beraber dönen Kolomb, daha sonra kıtaya 2 sefer daha gerçekleştirmiştir.

İsmi ve mirası günümüzde pek çok tartışmaya konu olsa da, Kolomb, Amerika kıtasını keşfederek yeni bir çağın başlamasını sağlamıştır.

kristof kolomb dünyayı değiştiren kaşifler

Amerigo Vespucci, 1454-1512

Tıpkı Marco Polo gibi, Amerigo Vespucci’nin de tarihteki önemine keşifleri değil, yazdıkları sebep olmuştur. Başta Mundus Novus (Yeni Dünya) ve Lettera (Dört Deniz Yolculuğu) olmak üzere, yazdığı mektuplar geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmış, detaylı tasvirleri sayesinde Avrupalılar, Amerika kıtasına ve halkına dair bilgi edinmiştir. 

Her ne kadar yazdıklarının güvenilirliği tartışılsa da, Martin Waldseemüller, 1507 tarihli dünya haritasında yeni kıtaya Amerika ismini vermiştir.

amerigo vespucci dünyayı değiştiren kaşifler

Vasco da Gama, 1460(?)-1524

Keşifler Çağı’nda yaşamış, en başarılı kaşiflerden biri olan Vasco da Gama, Avrupa’dan yola çıkıp doğrudan Hindistan’a giden ilk kişi olarak bilinmektedir.

Portekiz kralının Hıristiyanlar için kutsal olduğu düşünülen Hindistan topraklarına ve Doğu’nun hazinelerine ulaşmakla görevlendirdiği da Gama, 1497 yılında Bartelemeu Dias’ın keşfettiği Ümit Burnu’na kadar uzanan deniz yolunu geliştirerek Portekiz deniz keşiflerine bir yenisini daha eklemiştir.

Vasco da Gama’nın bu keşfi, Osmanlı İmparatorluğu ve İran’ın ticari üstünlüğüne son vermiştir.

vasco da gama dünyayı değiştiren kaşifler

Pedro Álvares Cabral, 1467/68-1520/26

Soylu bir aileden gelen Pedro Álvares Cabral, elde ettiği ayrıcalıklar sayesinde, Portekiz’in Hindistan’a yapacağı ikinci büyük keşif gezisine amiral olarak katılmıştır. Vasco da Gama’nın ilk yolculuğundaki rotayı izleyerek Güneydoğuya yelken açmayı planlayan Cabral, Batıya doğru ilerlerken karaya ulaşmıştır. Ulaştığı adaya, Vera Cruz ismini vermiştir, ancak adanın ismi Kral Manuel’in ardından Santa Cruz olarak değiştirilmiştir. Daha sonra ülkeye, üzerinde yetişen pau-brasil ağaçlarından dolayı, Brezilya ismi verilmiştir.

Brezilya’yı keşfeden Cabral, burada kısa bir süre kaldıktan sonra Hindistan’a gitmek üzere yola çıkmıştır. Ümit Burnu’nu dolaşırken mürettebatıyla birlikte dört gemisini kaybetmiştir. Ölenler arasında burnu keşfeden Bartolomeu Dias da vardır. 

Hindistan’a vardığında, ülkenin hükümdarı Kalikut’ta ticaret üssü kurmasına izin vermiştir. Ancak Müslüman tüccarlarla çıkan anlaşmazlıklar sonucundaki saldırıda pek çok Portekizli hayatını kaybetmiş, Cabral şehri bombalamış, 10 Müslüman gemisine el koymuş ve mürettebatı idam ettirmiştir. Daha sonra ülkenin Güneyinde bulunan Koçin limanına gitmiş, buradan baharat almış ve iki limana daha uğradıktan sonra ülkesine dönüş yolculuğuna başlamıştır.

Portekiz’e yalnızca dört gemiyle dönen Cabral, güçlü konumunu kaybetmiş ve son yıllarını malikanesinde geçirmiştir.

pedro alvares cabral dünyayı değiştiren kaşifler

Ferdinand Magellan, 1480-1521

1505 yılından itibaren hayatı deniz yolculuklarıyla ve keşiflerle geçen Ferdinand Magellan, İspanya Kralı ve Kraliçesi’nin desteğiyle, dünya çevresinde yapılan ilk seyahati gerçekleştirmiştir.

Güney Amerika’daki boğazdan geçerek Atlas ve Büyük Okyanusu birleştiren bu yolculuk sırasında yeni hayvan türleriyle karşılaşılmış ve dünyanın çevresi hesaplanmıştır. Aynı zamanda uluslararası bir saat sisteminin geliştirilmesi gerekliliğini de bu yolculuğun ardından ortaya çıkmıştır.

Antonio Pigafetta’nın seyahat sırasında anılarını yazması sayesinde hikayesi günümüze ulaşan Magellan, Güney Amerika’daki yerli kabilelerle karşılaşan ve Filipinlere ayak basan ilk Avrupalıdır.

ferdinand magellan dünyayı değiştiren kaşifler

Hernán Cortés, 1485-1547

Hernando ve Fernando isimleriyle de tanınan Hernán Cortés, Küba’nın işgalinde görev almış, başarısı geniş bir arazi ve yerli kölelerle ödüllendirilmiştir. Cortés, bu görevle keşfedilen toprakların zenginliğini anlamış ve Küba valisinden ana kıtaya sefer düzenlemek için yardım istemiştir. Vali, kıtayı kendisi işgal etmek istediği için Cortés’in keşif ve ticaret yapmasına izin vermiş olsa da, Cortés, Meksika’yı işgal etmiştir.

Bilinene göre; yanında 40.000 kişilik orduyla kıtaya çıkan Cortés, Azteklere düşman olan yerlileri de ordusuna katarak yaklaşık 100.000 kişilik bir ordu kurmuştur. Ayrıca, ordusunda kaçaklar olmaması için kıtaya çıktıktan sonra tüm gemileri batırtmıştır. Uzun süren bir saldırının ardından büyük şehirleri ele geçiren Cortés’in, değerli mücevherler için yerli halkı katlettiği de bilinmektedir.

Barbarlığı ile tanınan, korkulan ve istenmeyen kişi ilan edilen Cortés, İspanya’ya çağrıldıktan sonra yetkileri azalmıştır. Ülkesine döndükten sonra Osmanlı İmparatorluğu’na karşı açılan Cezayir Seferine katılmıştır.

herían cortes dünyayı değiştiren kaşifler

James Cook, 1728-1779

Büyük Okyanus’a düzenlediği seyirler ve keşfettiği adalarla ünlü olan James Cook, ilk deniz yolculuğuna 18 yaşında, miço olarak çıkmıştır. Kaptanlık için gerekli olan cebir, trigonometri, denizcilik ve astronomi gibi alanlarda kendini geliştiren Cook, 1755 yılında Kraliyet Donanması’na katılmıştır.

Görevlerinde gösterdiği başarılar sayesinde kısa sürede kaptanlığa yükselen Cook, Büyük Okyanus’u keşfetmekle görevlendirilmiş ve bu keşifler sonucunda Avrupa ülkelerinin okyanusta kurduğu sömürgelere öncülük etmiştir.

Yeni Zelanda’yı ziyaret eden ikinci Avrupalı olan Cook, aynı zamanda Yeni Zelanda’nın iki adadan oluştuğunu keşfetmiştir. Bu yüzden iki ada arasındaki boğaz, Cook Boğazı olarak isimlendirilmiştir.

Avustralya’nın güney kıyılarını keşfeden, buradaki bitkilerden koleksiyon oluşturan Cook, günlükleri yayımlandığında bilim dünyasında da ismini duyurmuştur. 

Emekli olduktan sonra da yolculuklarına devam etmiş ve Hawaii Adaları’na ulaşan ilk Avrupalı olmuştur. Yolculuğu sırasında buzulların karşısına çıkması sebebiyle Hawaii’ye geri dönen Cook, burada yerlilerle aralarında çıkan bir tartışma sırasında öldürülmüştür.

james cook dünyayı değiştiren kaşifler

George Vancouver, 1757-1798

George Vancouver, San Francisco yakınlarından bugün Kanada’nın en Batıdaki eyaleti olan Britanya Kolumbiyası’na kadar olan kıyı bölgesinin haritasını çıkartmış ve Büyük Okyanus’la Hudson Körfezi arasında kesintisiz bir boğaz olmadığını kanıtlamıştır.

george vancouver dünyayı değiştiren kaşifler

Roald Amundsen, 1872-1928

Tam ismiyle, Roald Engelbregt Gravning Amundsen, Güney Kutbu’na ulaşan ve Kuzeybatı Geçidi’ni aşan ilk denizcidir. Viking lakabıyla da anılan Amundsen, 1893 yılında, bir fok gemisinde denizciliğe başlamış ve denizciliği seyahatleri sırasında öğrenmiştir. 

Kuzey Kutbu’na yaptığı keşif gezileriyle tanınan Fridtjof Nansen’in cesaretlendirmesiyle, Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus’u bağlayan deniz yolunun varlığını kanıtlamıştır. Kuzeybatı Geçidi’ni baştan sona gemiyle aşan ilk gemici olan Amundsen, kaza geçiren arkadaşı Umberto Nobile’yi aramak için Kuzey Kutbu’na uçmuştur. Kendisinden bir daha haber alınamamıştır.

roald amundsen dünyayı değiştiren kaşifler
Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.