Not: Listemiz bilgilendirme amaçlıdır. Hiçbir yönlendirme veya tavsiye içermemektedir. İçerikte yer alan belirtilerle ya da sorunlarla karşı karşıya olduğunuzu düşünüyorsanız, lütfen bir doktora başvurunuz.
Hipersomnia Nedir?
Hipersomnia, kişinin yeterli süre uyumasına rağmen kendini yorgun ve halsiz hissetmesine ve buna bağlı olarak uyku süresinin artmasına veya gün içinde uyku atakları geçirmesine sebep olan nörolojik bir hastalıktır.
Aşırı uyku isteği, aşırı uykuculuk ya da çok uyuma hastalığı olarak da isimlendirilen hipersomniada, kişi yeterince uyumuş olsa dahi, gün içerisinde uyku halini kontrol edemez ve yoğun bir uyuma isteği duyar.
Hipersomnia üç kategoride incelenmektedir: Narkolepsi, idiyopatik hipersomnia ve Kleine-Levin sendromu.
Narkolepsi
REM uykusunu düzenleyen hiproketinin az salgılandığı durumlarda ortaya çıktığı öngörülen narkolepsi, kişinin gün içerisinde uyku arakları, uyku paralizisi veya katapleksi yaşamasına ve çoğu zaman hipnogojik ve hipnopompik halüsinasyonlar görmesine sebep olan bir uyku bozukluğudur.
Uyku ataklarının sıklığı hastadan hastaya değişiklik gösterebilir ve hastalığın seyri esnasında da değişebilir. Gün içinde yaşanan ataklar genellikle birkaç dakika sürer ve her zaman dinlendiricidir.
Katapleksi; ani korku ve sevinç gibi heyecanın arttığı durumlarda oluşan, kas gerginliğindeki azalmadır. Ani durumlar katapleksi atağını tetikleyebilir. Uyku atağından bağımsız olarak oluşur ve birkaç dakika içinde son bulur.
Uykuya dalarken (hipnogojik) ya da uykudan uyanırken (hipnopompik) görülen halüsinasyonlar, hastalığın her aşamasında ortaya çıkabilir. Genellikle illüzyona benzer özellikler taşır ve işitsel, duyusal ya da görsel olabilirler.
Uyku parazilisinde hastalar kıpırdayamadıklarını ve nefes alamadıklarını hissederler, aynı zaman da ses çıkaramazlar. Uyku parazilisi 10-15 saniye içinde kendiliğinden ortadan kalkabilir ya da dışarıdan gelen bir uyaranla son bulabilir.
Narkolepsi bu belirtilerden herhangi biriyle başlayabilir.
İdiyopatik Hipersomnia
İdiyopatik hipersomnia, genellikle 15-30 yaş aralığında ortaya çıkar ve kronik olarak seyreder. Hastalar gereğinden uzun süre ve kesintisiz bir şekilde uyumalarına rağmen dinlenmiş hissetmez ve gün içinde yeniden uyuma ihtiyacı duyarlar. Genellikle uyanma zorluğu ve sabah sarhoşluğu da hastalığa eşik eder.
Klein-Levin Sendromu
Genellikle 10-20 yaş aralığındaki genç erkeklerde görülür ve mental bozukluklar, hiperfaji (aşırı besleme) ve hiperseksüalite gibi davranış bozuklukları ile karakterizedir.
Ataklar yılda birkaç defa tekrar eder, genellikle 2-3 hafta içerisinde kaybolur.
Hipersomnianın Nedenleri
Hipersomnia genellikle nörolojik ve psikolojik nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Bunlardan bazıları;
- Bazı ilaçların kullanımı ya da bağımlılığı,
- Alkol ve madde bağımlılığı,
- Şiddetli kafa travması,
- Majör depresyon ve anksiyete gibi duygu durum bozuklukları,
- Kronik yetersiz gece uykusu,
- Kronik yorgunluk sendromu,
- Gecikmiş uyku fazı sendromu,
- Uyku apne sendromu,
- Uyku ile ilişkili solunum ve hareket bozuklukları, …
Hipersomnia Belirtileri
Hastalığın belirtileri, alt türlerine ve hastalara göre değişiklik gösterebilir.
- Her gece 9 saatten fazla uyumak,
- Uyanmakta zorlanmak,
- Gün boyu halsiz ve yorgun hissetmek ve buna bağlı olarak uyuma isteği,
- Odaklanma problemi,
- Uykululuk sebebiyle gündelik rutinleri yerine getirmede zorlanma,
- Sürekli uykululuk hali,
- Dinlendirici nitelikteki uyku atakları (narkolepsi)
- Katapleksi ataklarının 6 ay ve daha uzun süre devam etmesi (narkolepsi),
- Uykuya dalma ya da uyanma esnasında halüsinasyon görülmesi (narkolepsi),
- Uyku parazilisi (narkolepsi),
- Uyku sonrasında aşırı beslenme isteği (Klein-Levin sendromu),
- Değişen cinsel davranışlar (Klein-Levin sendromu),
- Algının değişmesi (Klein-Levin sendromu),
- Psikiyatrik semptomlar (Klein-Levin sendromu), …
Hastalığın Teşhisi
Kişinin hayat öyküsü incelenir. Herhangi bir psikolojik rahatsızlığının olup olmadığı kontrol edilir. Alkol ya da madde bağımlılığının olup olmadığı kontrol edilir. Genetik risk faktörü taşıyıp taşımadığı araştırılır.
Sonrasında hastanın uykusu bir uyku merkezinde uzman doktorların gözetiminde izlenir ve Epworth Uykululuk Ölçeği yapılır. Ardından hastanın uyku sırasında beyin sinyallerini kontrol etmek için polisomnografi testi uygulanır. Son olarak, hastanın gün boyunca uykuya dalma süresinin sıklığını saptamak için çoklu uyku gecikme testi uygulanır.
Hastalığın Tedavisi
Kronik olarak seyreden hipersomnianın kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Genellikle hastalığın ortaya çıkma sebebi tespit edilerek tedavisine başlanır veya hastanın yaşam şeklinin değişikliği sağlanır.
Hipersomnianın Yan Etkileri
Yapılan araştırmalar, yeterince uyumamak gibi fazla uyumanın da tip 2 diyabeti tetiklediğini göstermiştir.
Fazla uyumak baş ağrısına ve uzun süre hareketsizlik vücutta ağrıların artmasına sebep olur.
Yeterince uyumamak gibi fazla uyumak da kavrama yeteneğinin düşmesine, uyku sersemliğine ve beyin bulanıklığına neden olur.
