Psikanaliz
Evet, kanepeye uzandınız. Ellerinizi göbeğinizin üstünde kavuşturdunuz. Yukarı doğru bakıyorsunuz. Kendinizi, yanınızda oturan ve elinde defter tutan psikoloğa ya da psikiyatriste anlatıyorsunuz. Bu klişe sahne hepimizin aklına kazınmıştır. En çok bilinen terapi yöntemi budur.
Psikanaliz, on yıllar boyunca tek başına kullanılmaya devam etmiştir.
Psikanalistler Freud, Adler ve Jung gibi farklı bilim insanlarının yöntemlerini ve bakış açılarını takip edebilirler. Klinik psikologlar ilaç tedavisi uygulamazken psikiyatristler tıp eğitimi aldıkları için ilaç tedavisi uygulayabilirler.
Sanat Terapisi
Daha önce duymuş muydunuz? Bir sanat eğitmeni ile terapistin birlikte, kişinin terapi sürecini sanat eşliğinde yürüttüğü yöntemdir. 1940’tan bu yana geçerli ve güvenilir bir terapi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Sanat eğitmeni resim yapmanıza yardımcı olur ve terapist de yaptığınız resmin psikolojik açıdan anlamlarını yorumlar. Müzik enstrümanı kullandığınızda ya da ebru ve güzel yazı gibi çalışmalarla da uygulanabilir. Sanat terapisi genellikle psikologlar tarafından yürütülür.
Psikolojik Danışma
Psikolojik danışman tarafından yapılır ve bir terapi süreci değil, danışma sürecidir. Aynı zamanda gelen kişi, hasta değil danışandır. Kendi başına alt yöntemleri mevcuttur: Çözüm odaklı, süreç odaklı, aile, kültürel, çift, vb.
Okullarda rehber öğretmen unvanına sahip kişiler tarafından uygulanır. Aslında öğretmen değil, psikolojik danışmandır unvanları.
Bilişsel-Davranışçı Terapi
İki farklı akımın bir araya geldiği, bilimsel verilere dayanan ve problem çözmeye dayalı bir terapi yöntemidir. Eğer hayatınız boyunca sizi rahatsız etmiş ya da hayatınızı sürdürürken size engel olan bir problem yaşıyorsanız (babanız gibi bir yakınınızı kaybetmeniz veya küçüklükte yaşadığınız bir travma), size yardımcı olabilecek en etkili yöntemlerden biridir. Üstelik sadece yardım etmekle kalmaz, aynı zamanda bundan sonraki problemlerinizle başa çıkabilmeniz için de size beceriler kazandırır. Psikolog ve/veya psikiyatr yürütebilir, gerektiğinde ilaç kullanılabilir.
Şema Terapisi
Jeffrey E. Young isimli bir bilim insanı tarafından, kişilik bozuklarının ve kronik takıntı bozukluklarının tedavisinde kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Ağırlıklı olarak düşüncelerle ilgilidir. Mesela; kişideki başarısızlık şeması, bağımlılık şeması, yüksek standartlar şeması, yetersizlik şeması, vb. düşünce balonları bulunduğunu söyler. Tahmin edersiniz ki herkese özel şemalar vardır. Çünkü onlar sizin dünyayı nasıl anlamlandırdığınız ile ilgilidir. Psikologlar tarafından yürütülür.
Logoterapi
Yahudi toplama kamplarında hayatta kalmaya çalışan bir adam, ölümle karşı karşıya ve bitap insanlarla birlikte kendisinin yarına çıkıp çıkamayacağını bilemeden logoterapiyi ortaya koymuştur. Victor E. Frankl, hayatta kalamamış olsaydı, bugün logoterapi olamayacaktı.
Logoterapi, bireyin temel motivasyon gücünün yaşamda bir anlam bulmak olduğuna dayanan ve psikiyatrist tarafından uygulanan bir tedavi yöntemidir.
Davranışçı Terapi
Bazen bir odaya girersiniz ve neden girdiğinizi unutursunuz. Bazen araba kullanırken düşüncelere daldığınızı ve otomatik olarak eve geldiğinizi fark edersiniz. Bu yürürken veya bisiklet sürerken de olabilir. Bazen bir işi yapmanız gerektiğini düşünerek masanın başına gidersiniz ve aslında zaten yapmış olduğunuzu fark edersiniz. Peki, bunlar neden olur?
Vücudumuz bir şeyleri yapmaya öğrendikten sonra bilinçli olarak biz kontrol edemesek de bunları yapmaya devam eder. Yukarıda saydıklarım işlevli olmasına karşın her zaman işlevli olmayabilir ve günlük hayatınızı zora sokabilir. İşte, burada devreye davranışçı terapi yöntemi girer. Psikologlar tarafından yürütülür ve oldukça eski bir yöntemdir.
Günümüzde, bilişsel terapi yöntemleriyle bütünleşmiştir ve bilişsel davranışçı terapi olarak kullanılmaktır.
EMDR
En etkili psikoterapi yöntemlerinden biri olan EMDR’de amaç; yaşanan sıkıntıların geçmişteki kaynaklarını bulmak ve kişi üzerindeki olumsuz etkileri ortadan kaldırmaktır.
Bugün etkisi devam eden olaylarla ilgili çağrışımlara ve anılara ulaşılarak bunlar yeniden işlenir.
İnsancıl-Varoluşçu Terapi
Hümanist (insancıl) yaklaşımın diğer yöntemlerden en önemli farkı, insanın sağlıksız yönlerine değil sağlıklı yönlerine odaklanmasıdır. Polyannacılık (dünyada her şey yolunda, hiçbir sıkıntı yok) değildir. Sağlıksız yönleri de kabul eder. Lakin sağlıklı yönlere odaklanılarak sorunun daha iyi çözülebileceği görüşüne dayanır. Psikiyatrist ve/veya psikolog tarafından uygulanabilir.
Eklektik (Bütüncül) Psikoterapi
Diğer tüm terapi yöntemlerini bir arada barındıran bütüncül yaklaşımdır. Gereken yerde hepsine ihtiyaç duyulabileceğini öngörerek herhangi birine bağlı kalmaktansa hepsini sistemsel bir şekilde kullanmayı hedefler. Psikolojik danışman, psikolog ve psikiyatrist gibi ruh sağlığının 3 temel meslek elemanının kullanabildiği bir yaklaşımdır. Bilişsel-davranışçı terapiye kıyasla, daha etkin problem çözme ve travmaya yardımcı olma başarısı vardır.
Burada olmayan diğer terapi yöntemlerinin bazıları: Bilişsel Terapi, Gestalt Terapi, Diyalektik Davranış Terapisi, Kabul ve Taahhüt Terapisi, Grup Terapisi, Oyun Terapisi (çocuklar için), Psikodinamik Psikoterapi, vb.
