
Amerikalı psikolog Howard Earl Gardner, standart psikometrik araçlarla ölçülebilen tek bir zekâ olduğuna dair geleneksel kuramı eleştirmiş ve çoklu zekâ kuramı nı ortaya atmıştır.
Howard Gardner’e göre zekâ, çoğuldur ve çeşitli yollarla sergilenebilir. Zekâ, bireyin gizli potansiyelini anlamak ve başarmak için uygulayabilecekleri farklı yolları keşfetmek için kullanılır.
“İnsan zekâlarını ve kombinasyonlarını fark etmemiz ve geliştirmemiz son derece önemlidir.”

Uzamsal Zekâ
Görsel/Uzaysal Zekâ: Zihinsel anlamda ilk gelişim alanlarından biridir.
Yeterlilikler: İmgeleme, hayal gücü, zihinde canlandırma, mekan duygusu, yer/yol bulma, grafiklerle gösterme, uzaydaki nesneler arasındaki ilişkileri tanıma, çeşitli açılardan objeler arasındaki benzerlik ve farklılıkları tanıma.


Kinestetik Zekâ
Bedensel/Kinestetik Zekâ: Beyin-beden koordinasyonudur.
Yeterlilikler: Önceden planlanmış vücut hareketlerini kontrol etme, bedenin farkında olma, zihin ve beden arasında bağ kurma, duygu ve düşünceleri anlatma konusunda başarı.

Sosyal Zekâ
Sosyal Zekâ: Kendinin ve karşıdaki kişinin duygularını yönetmektir.
Yeterlilikler: İnsanları anlamak, ruh durumları ve yetenekleri tanımak sözlü-sözsüz iletişim, bireysel ve toplumsal davranışları analiz etmek.


Doğasal Zekâ
Doğa Zekâsı: Doğal çevreyi anlamak ve tanımaktır.
Yeterlilikler: Doğayı yorumlama, doğa ile bütünleşme, canlılar ile etkileşim kurma, bitki yetiştirme, doğal bitki örtüsüne duyarlık.
Ekolojik zeka hakkında daha fazla bilgiye 10 Maddede Ekolojik Zeka Nedir? yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Varoluşsal Zekâ
Varoluşsal Zekâ: Mantık yürütmenin zor olduğu ve duyulup hissedilemeyen konularda etkin yorum yapabilme becerisidir.
Yeterlilikler: İnanması güç olup öte yandan ihtiyaç olan kavramların anlamlandırılması, bu kavramların insan zekasına uygun bir şekilde sunulması.


Müziksel Zekâ
Müziksel-Ritmik/İşitsel Zekâ: Sesleri yorumlama, bir araya getirme ve işleme yeteneğidir.
Yeterlilikler: Müziğin ve ritmin yapısına değer verme; seslere karşı duyarlı olma; melodi, ritim ve sesleri taklit etme, tanıma ve yaratma; ton ve ritimlerin değişik özelliklerini kullanma.

Sözel Zekâ
Dilsel Zekâ: Zihindeki düşünceleri sözcüklerle ifade edebilme, sözcüklerle anlatılanları zihninde canlandırabilme.
Yeterlilikler: Sözlü ve yazılı sunum; gramer ve dili güzel kullanma; çabuk öğrenme, okuduğunu anlama; bilgiyi başkasına kolay aktarma.


İçsel Zekâ
Öze Dönük Zekâ: Kendini tanıma, beceri-hedef uyumu.
Yeterlilikler: Konsantrasyon, düşünsellik (mindfulness), üst biliş-biliş ötesi, ‘öz’ü tanıma ve değer verme.

Matematiksel Zekâ
Mantıksal Zekâ: Sayı ve sembolleri etkin kullanmaktır.
Yeterlilikler: Mantık yürütebilme, parçaları birleştirme, tümden gelim-tüme varım, neden-sonuç ilişkisi kurabilme, karmaşık hesaplar yapabilme, bilimsel yöntem kullanma.
