Genellikle mücevher yapımında ve sanayide kullanılan, az bulunduğu için maddi değeri yüksek olan mineraller, değerli ya da kıymetli taş olarak isimlendiriliyorlar.
Elmas, elmasın işlenmesiyle elde edilen pırlanta, yakut, zümrüt ve safir değerli taş kabul edilirken bunların dışında kalanlar yarı değerli taş statüsünde değerlendiriliyor. Ayrıca takı yapımında kullanılan lapis lazuli ya da kehribar gibi bazı kaya türleri ve organik maddeler de yarı değerli taş olarak kabul ediliyor.
İşte, değerli taşlar arasında maddi değeri en yüksek olanlar:
Mavi Elmas
Güney Afrika, Avustralya ve Hindistan’da az sayıda madenden çıkarılan mavi elmasın bir karatı neredeyse 4 milyon dolar.
Dünyada renkli elmasların en değerlisi olan mavi elmasa rengini veren bor elementiyken rengin yoğunluğunu belirleyen nitrojendir.
Mavi elmaslar içinde en ünlüsü, yolculuğu Hindistan’da bir Buda heykelinin gözünde başlayıp Marie Antoinette’e ve II. Abdülhamit’e kadar uzanan ve lanetli olduğuna inanılan Hope (Umut) Elması. Tüm sahiplerinin hayatı alt üst olan Hope Elması, 10 Kasım 1958 tarihinden itibaren bağışlandığı Smithsonian Enstitüsü’nde sergileniyor.
Jadeit (Yeşim)
Doğada küçük parçalar halinde bulunan ve yüzyıllardır dünyanın dört bir yanında hem mücevher hem de heykel yapımında kullanılan yeşimin iki türü bulunuyor. Bunlardan biri nefrit, diğeri ise nefritten çok daha nadir bulunan ve bu sebeple oldukça pahalı olan jadeit.
Genellikle ‘İmparatorluk Yeşimi’ olarak da bilinen yarı şeffaf yarı yeşil renkli hali bilinse de beyaz, siyah, lila, kırmızı, sarı gibi renklerde ya da şeffaf olarak da bulunabilir.
Bir karatı 3 milyon dolar olan jadeit yeşiminin %90’ı Myanmar’dan çıkarılıyor.
Pembe Elmas
Tüm dünyadaki elmas üretiminin %0.1’inden daha azını oluşturan pembe elmasın ana kaynağı, Avustralya’da bulunan Argyle Madenidir.
Yakut
Kırmızının çeşitli tonlarında bulunabilen yakuta rengini veren element, kromdur. Sertliği 9.0 olan yakut, tüm değerli taşlar içinde elmastan sonra en sert olanıdır.
Dünyanın her yerinde bulunsa da en pahalı olanları genellikle Myanmar’dan gelmektedir.
Zümrüt
Beril mineralinin bir türü olan zümrüt, yüzyıllardır mücevherlerde kullanılan yeşil renkli değerli bir taştır. Işığı kırma gücü yüksek olmadığı için diğer değerli taşlar kadar parlamaz. Buna rağmen en popüler değerli taşlardan biridir.
Zümrüt mineralleri çoğunlukla başka mineraller ve küçük lekeler içerir. Saf zümrütler çok nadir olarak bulunur ve değerleri çok daha yüksektir.
Bugüne kadar satılan en pahalı zümrüt, daha önce Rus İmparatorluk koleksiyonunun bir parçası olan ve John D. Rockefeller’in eşi için satın aldığı ve çiftin oğlunun açık artırmada Rockefeller Zümrüdü ismiyle sattığı zümrüttür.
Aleksandrit (Alexandrite)
İlk kez Ural Dağları’ndaki zümrüt madenlerinde bulunan Aleksandrit, krizoberilin bir alt türüdür. Taş ismini, bugüne kadar en değerlisi kabul edilen ve 1800’lü yıllarda Rus Çarı Aleksandra’ya doğum günü hediyesi olarak sunulmasından alır.
Sıcaklığa ve ışığa göre mavi-yeşil ve kırmızı-mor gibi renklere bürünerek renk geçişi gösteren Aleksandrit, dünyada renk geçişleri olan nadir taşlardan biridir.
Musgravite
İlk defa Avustralya’nın Musgrave bölgesinde keşfedilen taş, zeytin grisi bir renge sahiptir. Avustralya dışında Sri Lanka, Madagaskar ve Antarktika’da görülen Musgravite, oldukça nadir bulunduğu için değerli taşlar arasında yerini almıştır.
Kızıl Zümrüt / Kırmızı Beril (Bixbite)
Beril grubu minerallerinden biri olan kırmızı beril, yalnızca Utah, New Mexico ve Kuzey Meksika’nın belirli bölgelerinde bulunmaktadır.
Siyah Opal
Diğer değerli taşlara kıyasla daha yaygın olarak görülen ve fiyat olarak diğerlerinden daha düşük bir değere sahip olan siyah opal, dünyada yalnızca Avustralya’nın Yeni Güney Galler bölgesinde bulunur.
Tanzanit
İlk kez 1967 yılında, Tanzanya’nın kuzeyindeki Kilimanjaro Dağı’nın eteklerinde bulunan tanzanit, Tiffany & Co. tarafından mücevherlerde kullanılmaya başlandıktan sonra popüler olmuştur.
Kapak Fotoğrafı: Photo by Gary Yost on Unsplash
