Sihizm kelimesi; Pencapçada öğrenci, mürit, arayıcı ve acemi anlamlarına gelen ‘Sih’ kelimesinden türetilmiştir. Buna göre; bir Sih, On Guru’nun ve Guru Granth Sahib’in (kutsal metinler) talebesi, takipçisidir.
Bugün, dünyanın en büyük beşinci organize dini olan Sihizm’e inanan, 25 milyon civarında Sih’in olduğu tahmin edilmektedir.
Tarihçesi
Sihizm, bugün Pakistan’ın parçası olan, eski Pencap’ın kuzeyinde, 15. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmıştır.
Kurucusu, Guru Nanak Dev ve ilk inananı, Guru Nanak’ın kız kardeşi Bibi Nanki’dir.
Guru Nanak, içinde yetiştiği Hindu felsefesini reddetmiştir. Özellikle kast sistemini eleştirmiş ve insanların eşit olduğunu söylemiştir.
Evini terk ettikten sonra köy köy gezerek insanların inançlarını incelemiştir. Ancak karşılaştığı tanrı ve tanrıçalara dayanan inanç sistemlerinin aksine, tek tanrının varlığını savunmuştur.
Sihizm, ilk guru olan Guru Nanak’ın ve ardından onun yerine gelen dokuz gurunun ruhani öğretileriyle gelişmiştir.
Onuncu guru olan Gobind Singh, kendi yerine, halefi olarak Guru Granth Sahib ismindeki kutsal kitabı; ebedi, dini ruhani rehber olarak belirlemiştir.
Sihizm’in On Gurusu
Sihizm’de guruların aynı ruha, farklı bedenlere sahip olduğuna inanılmaktadır.
- Guru Nanak Dev
- Guru Angad Dev
- Guru Amar Das
- Guru Ram Das: Amritsar kentinin kurulmasından sorumludur.
- Guru Arjan Dev: Altın Mabed’in inşaasından sorumlu ve kutsal metnin düzenleyicisidir. 1606 yılında Guru Granth Sahib’de değişiklik yapmayı reddettiği için Moğol lideri tarafından işkence görmüş ve öldürülmüştür.
- Guru Har Gobind
- Guru Har Rai
- Guru Har Krişan
- Guru Tegh Bahadur: Kendisine yardıma gelen Keşmirli Hinduları korumak için kendisini kurban etmiş ve Evrengzib tarafından halk önünde idam edilmiştir.
- Guru Gobind Singh
Guru Granth Sahib: Kutsal metin, mutlak ruhani otorite, ebedi guru.
Guru Granth Sahib
Guru Granth Sahib, Gurmukhi yazısıyla yazılmış olmasına rağmen Sanskritçeden Farsçaya kadar birçok dilde metinler içermektedir.
Gurdwara ismindeki tapınma merkezlerinde, taht benzeri bir yerdedir ve etrafı süslenmiştir.
Guruların öğretilerinin yanı sıra, Sihizm ile örtüşen noktalarda, farklı inançlara mensup kişilerin eserlerini de içerir.
Guru Granth Sahib’in tüm içeriğine Gurbani denmektedir.
Sihizm’in Felsefesi ve Temel İlkeleri
- Sih’ler her yerde ve her zaman var olan, sonsuz özelliklere sahip tek bir tanrının var olduğuna inanırlar.
- Tanrı, cinsiyetsizdir ve insan formunda olamaz.
- Tüm insanlar eşittir. Irk, din, dil, cinsiyet gibi ayrımlar gözetilmez. Tüm insanlar Tanrı’nın kız ve erkek evlatlarıdır.
- Sih’ler, tüm canlıların haklarını korumak ve onların haklarıiçin savaşmak zorundadır.
- Sihizm’de reenkarnasyon inancı vardır. Tüm canlılar öldükten sonra farklı bedenlere geçebilen bir ruha sahiptir. Bu ruh göçü, ruh özgürlüğe ulaşıncaya kadar devam eder.
- Ruh, Tanrı’nın bir parçasıdır. Bu yüzden herkese saygı duyulmalıdır.
- Herkesin yaşama hakkı vardır.
- Sih’ler, Sihizm’i tek kurtuluş olarak görmezler. Sih olmayan diğer insanlar da kurtuluşa erişebilirler. Kurtuluş, insanın davranışları ve tutumları doğrultusunda edinilebilir.
- Sihizm’de aile olarak yaşanması teşvik edilir.
- Sih’ler kazançlarının en az %10’unu ve yaşamlarının %10’unu diğerlerine yardım etmek için ve Tanrı hizmetinde harcamalılardır.
- İyi ya da kötü, yaşanan her şey Tanrı’nın takdiri olduğu için her türlü olay eşit görülmeli ve kabullenilmelidir.
- Sihizm’de ruhban sınıfı bulunmaz. Sih’lerin dini görevlerini yerine getirmek için bir din görevlisine veya rahibe dayanmaları gerekmez.
- Hayatın dört meyvesi; hakikat, memnuniyet, tefekkür ve Naam*’dır.
*Tanrı’nın adının (Naam Japna) tekrarlanması.
Beş Kötülük (Beş Şeytan) ve Beş Erdem
Beş Kötülük
Sih’ler şeytanın varlığına inanmaz, bir Sih’in yenmekle yükümlü olduğu Beş Kötülük’e inanırlar.
- Ankhar (Ego – Benlik)
- Krodh (Öfke)
- Lobh (Hırs)
- Moh/Maya (Maddi Bağlılık)
- Kam (Şehvet)
Beş Erdem
Bir Sih’in Beş Kötülük ile savaşırken kullanacağı Beş Erdem vardır.
- Memnuniyet
- Hayırseverlik
- Şefkat
- Olumlu Tutum
- Tevazu
Sihizm’in Yasakladığı Davranışlar
- Batıl inançlar ve Sihizm’de anlamı olmayan sünnet, hac yapmak, nehirde yıkanmak gibi ayinler; yani mantıksız davranışlar.
- Materyallerin biriktirilmesi ve maddi şeylere aşırı bağlılık göstermek. Çünkü bunlar ölümden sonra dünyada kalacaklardır.
- Canlıların kurban edilmesi.
- Münzevi, yogi veya keşiş gibi yaşanması, yani aile düzeni olmayan herhangi bir yaşam tarzı.
- Gereksiz konuşmak, yalan söylemek, övünmek, dedikodu yapmak, vb.
- Tütün de dahil olmak üzere sarhoşluğa neden olan tüm maddelerin kullanımı.
- Ayrımcı, önyargılı ve adil olmayan davranışlar.
İbadethane ve İbadet
Meditasyon yapmak ve dua etmek Sih’lerin günlük ibadetleridir. Bu ibadetlerin Tanrı ile bağ kurmaya yardımcı olduğuna inanılır. İki ibadet de sessizce ya da yüksek sesle, tek başına ya da grup halinde yapılabilir.
Guru Nanak’ın doğumu, Guru Aryan’ın öldürülmesi gibi anmaya dayalı, Gurpurb olarak isimlendirilen kutsal günler vardır.
Sih’lerin ibadethanelerinde Gurdwara ismi verilir. İbadet için özel bir gün yoktur. İbadethaneye girilirken ayakkabılar çıkarılır ve baş örtülür. Gurdwara herkese açıktır.
Sihizm’de Amrit ismi verilen yeniden doğuş töreni yapılır. Buna göre; kişi, kılıçla karıştırılarak hazırlanan bir şerbet içer ve egosunu teslim ettiğini, gerekirse bu yolda canını feda edebileceğini ve eski yaşamı ile tüm bağlarını keseceğini söyler.
Sihizm’de ölen kişiler genellikle yıkanır, kefenlenir, yakılır ve küller akarsuya dökülür. Ancak nadiren gömme gibi uygulamalar da görülür.
Her Sih yanında beş önemli objeyi (Kakkas ya da 5K) taşır:
- Keş (Saçın uzatılması – Tanrı’nın yaratmasındaki mükemmelliğin hatırlanması için)
- Kanga (Tarak – Düzen ve intizamı ifade eder)
- Kara (Çelik bilezik – Tanrı ile yapılan sözleşmeyi canlı tutmak, hatırlamak için)
- Kirpan (Hançer – Hem canlıların haklarını savunmayı hem de Beş Kötülük ile savaşı ifade eder)
- Kaça (Alta giyilen kısa, beyaz bir şort/don – iffet ve aile yaşantısına verilen önemi sembolize eder)
En yüksek erdem, hakikate ulaşmaktır ancak dürüst bir yaşam hakikate ulaşmaktan bile önce gelir.
Guru Nanak Dev
