D Vitamini Nedir?
Tıp dilinde ismi kalsiferol olan D vitamini; yağda çözünen ve yağ dokuda depolanan vitamin çeşitlerinden biridir.
Halk arasında güneş ışığı vitamini olarak da bilinen vitamin, fosforla birlikte kalsiyumun emiliminde ve kemiklerde depolanmasında görev alır. Kandaki kalsiyum ve dolaylı olarak fosfor düzeyini kontrol eder. Kemik sağlığı, kas işlevleri ve denge için gereklidir.
Hem yetişkin hem çocuk sağlığı için önemli vitaminlerden biri olan D vitamininin eksikliğinde çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu nedenle, 6 ayda ya da 12 ayda bir düzenli olarak D vitamini ve kalsiyum düzeyi kontrol edilmelidir.
Günlük Alım Miktarı
D vitamini ihtiyacı yaşa ve kişiye göre değişiklik gösterecektir. Ancak Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamasına göre;
- Çocuklar, hamileler ve 50 yaş altı yetişkinler: 5 µg
- 51-65 yaş arası yetişkinler: 10 µg
- 65 yaş üstü bireyler: 15 µg D vitamini almalılardır.
D Vitamini Seviyesi Kaç Olmalıdır?
Normal vitamin seviyesi, 50 nmol/L (20 ng/mL) ile 125 nmol/L (50 ng/mL) arasındadır.
D Vitaminin Faydaları
- Kasları, dişleri ve kemikleri korur.
- Fosfor ve kalsiyumu dengeler.
- Kalsiyumun bağırsaklarda emilimini sağlar ve böbreklerde kalsiyum kaybını azaltır.
- Kemik erimesine sebep olan paratiroid hormonunun salgılanmasını önler.
- Tip 1 diyabete yakalanma riskini azaltır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Yüksek tansiyon, kalp hastalıkları ve bazı kanser türleri ile ilgili koruyucu etkisi vardır.
D Vitamini Eksikliği Nedir?
Kalsiyumun emiliminde, kasların ve sinir sisteminin çalışmasında, bağışıklığın korunmasında önemli olan D vitaminin, vücudumuzda sağlıklı kalabileceğimiz miktarda bulunmaması anlamına gelir ve eksikliğinde şiddetli belirtiler ortaya çıkabilir.
D Vitamini Eksikliğinin Nedenleri
Eksikliği pek çok sebeple ortaya çıkabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Yeterli güneş ışığı almamak,
- Zamanın büyük bölümünü kapalı alanlarda geçirmek,
- Cildi kapalı tutmak,
- Doktorun önerdiği takviyeleri kullanmamak,
- Gebelik ve obezite gibi nedenlerde vücudun D vitamini ihtiyacının artması,
- Koyu ten rengine sahip olmak (aynı miktarda güneş ışığına maruz kalan bireylerde ten rengi koyulaştıkça vücudun ürettiği vitamin seviyesi düşer),
- Yaş ilerledikçe cildin incelmesi ve dolayısıyla D vitamini üretiminin azalması,
- D vitamini açısından zengin besinleri tüketmemek,
- Genetik hastalıklar, vb.
D Vitamini Eksikliğinin Belirtileri
- Kemik ve eklem ağrısı,
- Güç kaybı,
- Bağışıklık sisteminin görevini yerine getirmemesi sebebiyle enfeksiyon sıklığında artış,
- Değişken ruh hali veya depresyon,
- Uykusuzluk,
- Yorgunluk,
- Denge problemi,
- Baş ağrısı,
- Saç dökülmesi,
- Yetişkinlerde osteomalasia ismi verilen kemik hastalığı, kemik erimesi ve kemik yapısında bozulma,
- Çocuklarda raşitizm riski, büyüme geriliği ve bacaklarda eğrilik gibi kemik yapısındaki bozulmalar,
- Gözaltı morlukları,
- Aşırı terleme,
- Kilo verememe,
- Sürekli üşüme, vb.
Ayrıca kronik yorgunluk, diyabet, romatizma ve kanser gibi sağlık sorunlarına yakalanma riskini artırır.
D Vitamini Kaynakları
İlk ve en önemli kaynak güneş ışığıdır. Her gün 15-45 dakika arasında, güneş kremi sürmeden, kıyafetlerle cildi kapatmadan cildin doğal ışık görmesi sağlanmalıdır. Cilt sağlığı için öğle saatleri değil, sabah ve öğleden sonra saatleri tercih edilebilir.
Aşağıdaki besinlerde D vitamini bulunsa da, bu oranın çok düşük olduğunu ve ne kadar tüketirseniz tüketin emilimi sağlamak için güneş ışığı görmeniz gerektiğini unutmamalısınız.
- Somon, uskumru, ton balığı gibi yağ bakımından zengin olan balık çeşitleri,
- Süt ve süt ürünleri,
- Yumurta sarısı,
- Tereyağı,
- Doğal meyve suları,
- Tavuk ciğeri,
- Karaciğer,
- Balık yağı,
- Tahıl ürünleri,
- Maydanoz,
- Isırgan otu,
- Mantar
Son olarak;
- Düzenli uyku,
- Düzenli egzersiz yapmak,
- İdeal kiloyu korumak,
- Gerekiyorsa, doktorun yönlendirmesi ile verilmiş takviye vitaminleri düzenli kullanmak da D vitamini ihtiyacınızı karşılamanıza yardımcı olacaktır.
BONUS
Yüksek D Vitamini Seviyesinin Zararları
- Zehirlenmeler,
- Organlarda ve yumuşak dokularda kalsiyum birikimi,,
- Doku ve eklem kireçlenmeleri,
- Böbrek taşı oluşumu ve böbrek hasarı,
- Hipertansiyon,
- Kandaki kalsiyumun yükselmesi,
- Böbrek yetmezliği,
- Kalp yetmezliği,
- Ağız kuruluğu,
- Kabızlık,
- Sürekli baş ağrısı,
- Susuzluk,
- Kas ağrısı,
- İştahsızlık,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Düzensiz kalp atışı, vb.
