Yüzyıllar boyunca müthiş bir gücü elinde tutan Osmanlı İmparatorluğu, tüm tebasıyla, birbirinden farklı ve bir yandan da iç içe geçmiş gelenek, örf ve adetleriyle hala ilgimizi çekmeye devam ediyor.
Bu yazımda, belki de daha önce duymadığınız ‘Tılsımlı Gömlek’lerden kısaca bahsedeceğim.
Hristiyan dünyasından aşina olduğumuz Baba-Oğul-Kutsal Ruh üçlemesi, Haç veya Kutsal Su, nasıl manevi güç kaynağı ise; Osmanlı İmparatorluğu döneminde de, giyenin maddi ve manevi kötü olaylardan korunacağına ve şanslı olacağına inanılan Tılsımlı Gömlek vardı.
Biz daha çok Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalan örnekleri görsek de, Tılsımlı Gömlekler yalnızca Osmanlı İmparatorluğu’na özgü değildi.
Pek çok Müslüman devletin kullandığı Tılsımlı Gömlek örneklerine; Safeviler’de, Abbasiler’de ve Memlüklüler’de de rastlıyoruz.
Osmanlı İmparatorluğu’nu farklı kılan ise, bu gömleklere farklı bir değer biçip özel bir konuma getirmeleri.
Osmanlı’da Tılsımlı Gömlek yapımı için ayrı bir bölüm oluşturulmuştu. Müneccim başı ve hattatlardan meydana gelen bu birim için gizlilik esastı.
Yapımına çok önem verilip, gizlilikle hazırlanan Tılsımlı Gömlekler; Müneccim Başı’nın eşref saati, gömlek sahibinin doğum günü, annesinin adı ve yıldızların konumu gibi durumlar göz önüne alınarak ve ebced hesaplamasıyla, hata yapmadan tamamlanmaya çalışılıyordu.
Bu işlem öyle bir titizlikle ve doğru zamana denk getirilerek yapılmaya çalışılıyordu ki; yapımı tamamlanamayan, verilen sürede yetiştirilemeyen pek çok Tılsımlı Gömlek vardır. Örneğin; Fatih Sultan Mehmet’in, oğlu Cem Sultan’ı nazardan koruması için yapılmasını emrettiği Tılsımlı Gömlek, verilen sürede yetiştirilememiş ve hiç giyilmemiştir.
Bir nedenden ötürü yapımı tamamlanamamış Tılsımlı Gömleklerin bir kısmını Topkapı Sarayı Müzesi’nde görebilirsiniz.
Tılsımlı Gömleklerden günümüze kadar ulaşan, iyi korunmuş olanlardan biri III. Murat için, annesi Nurbanu Sultan tarafından çocuğunun olması ve hanedanın devam ettirilmesi için yaptırılandır. III. Murat’ın Tılsımlı Gömleği, bugün Topkapı Sarayı Müzesi’nde yıkanmamış olarak, orijinal haliyle sergilenmektedir.
III. Murat gömleği giydikten sonra peş peşe 19 çocuğu olmuştur.
Elbette Tılsımlı Gömlekler sadece çocuk sahibi olmak için yaptırılmamıştır. Savaşa giden padişahların zaferle dönmesi için Fetih Suresi; sarayda buhranla başa çıkmaya çalışan padişahlar için Cin Suresi işlenmiş Tılsımlı Gömlekler hazırlanmıştır.
Ömrünün büyük bir bölümünü savaş meydanlarında geçiren Kanuni Sultan Süleyman, Mohaç Savaşı başta olmak üzere, pek çok savaşta zırhının altına, üzerine Fetih Suresi’nden bazı ayetlerin işlendiği Tılsımlı Gömlek giymiştir.
Metafizik olayları çağrıştıran ve pek çok gizemi barındıran Tılsımlı Gömleklerin, padişahların yanı sıra Aziz Mahmud Hüdayi gibi önemli din alimlerinin ve halktan belirli sınıfların da giydiği bilinmektedir.
