Japon satrancı olarak da anılan Shogi, 9×9’luk bir tahtada oynanır. Amaç, rakibin şahını mat etmektir. Şah zapt edilme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığında kaçacak bir yeri yoksa mat edilmiş sayılır. İstisnai durumlar dışında şah tahtadan alınmaz. Şahın zapt edilmesi kaçınılmazsa ya da oyunculardan biri pes ederse oyun sona erer.
Shogi’de her bir oyuncunun 1 şah, 1 fil, 1 kale, 2 mızrak, 2 at, 2 gümüş general, 2 altın general ve 9 piyon olmak üzere 20 taşı vardır.
Taşlar tahtaya ilk sırada Piyonlar olacak şekilde dizilir. İkinci sırada, sağdan ikinci karede Kale ve soldan ikinci karede Fil yer alır. En son sıra olan üçüncü sırada ise soldan sağa; Mızrak, At, Gümüş General, Altın General, Şah, Altın General, Gümüş General, At, Mızrak yer alır.
Taşların biçimleri ve renkleri aynıdır. Taşlar, üzerlerindeki desenlere (Kanji) ve yönlerine göre ayırt edilirler.
Oyuna Sente olarak isimlendirilen siyah başlar, ikinci hamleyi Gote olarak isimlendirilen beyaz yapar.
Oyunculardan birine sıra geldiğinde ya tahtanın üzerindeki bir taş hareket ettirilir ya da rakipten alınan taşlardan biri boş karelerden birine yerleştirilir. Oyuncu elini taştan çektiğinde hamlesi tamamlanmış sayılır.
Shogi’de taşlar yok edilemez, esir alınırlar. Piyon hariç, esir alınan tüm taşlar tahtada istenilen yerde konumlandırılarak tekrar oyuna sokulabilir. Rakibin taşı oyuna getirildiğinde, rakibe karşı kullanılır.
Shogi’de yasak hamleler:
Çift Piyon; eğer oyuncu hiç piyon kaybetmediyse oyuna piyon sokamaz. Rakipten alınan piyon, yalnızca başka bir piyonun olmadığı sütuna getirilebilir.
Tekrar Kullanılan Piyonla Mat; mat eden piyonun rakibin başka bir taşı tarafından alınabilecek durumda olması haricinde oyuna tekrar sokulan bir piyonla mat yapılamaz. Yalnızca oyunda bulunan piyonla mat yapılabilir.
Kilitlenmiş Taşlar; bir taşı bir sonraki hamlenin mümkün olmadığı bir kareye getirmek yasaktır. Taşı yükseltmeden hareket ettirmek bir sonraki hamleyi imkansız kılıyorsa böyle bir hamleye izin verilmez.
Yasak hamle yapıldığında rakibin geri almasına izin verilmez. Oyuncu kaybetmiş sayılır.
Shogi’de oyunu berabere bitirmek;
Sennichite (Tekrar); her iki oyuncunun gönüllü olarak aynı hamleleri tekrarlamalarında oluşur.
Oyuncuların taşları tahta üzerinde aynı pozisyona dört kez geldiyse, ellerinde aynı taşlar dört kez bulunduysa ya da aynı hamle sıraları dört kez tekrar ettiyse oyun sona erer.
Bu koşullar altında sürekli mat durumu oluşuyorsa, mat yapan oyuncu hamlesini değiştirmek zorundadır.
Jishogi (Çıkmaz); her iki oyuncunun taşlarını rakibin alanına getirdikleri ve herhangi bir matın mümkün olmadığı durumlara çıkmaz denir. Çıkmazda oyun taşların sayılmasıyla sona erdirilir.
Shogi’de taşların puanları;
Şah: sayılmaz.
Kale: 5 puan
Fil: 5 puan
Diğer tüm taşlar: 1 puan.
Shogi’de kazanmak;
Rakibi 24 puanın altındayken 24 ve üstü puana sahip olan oyuncu oyunu kazanmış sayılır.
Berabere kalınan oyunlarda ve puan durumunun eşit olduğu durumlarda renkler değiştirilerek oyuna tekrar başlanabilir.
