“Sağlam bir gerekçeniz olmadığı halde bulunduğunuz ortamın riskli olduğuna inandığınızda, başka insanların duygularına kapılmanız, kapalı bir ortamda soğuk algınlığına yakalanmanız kadar kolay olacaktır.”
Jason Zweig, Paranız ve Beyniniz
Eğer neden tasarruf etmek gerektiğini bilmiyorsanız, tasarruf etmekte sadece zorlanmayacaksınız, açıkçası tasarruf edemeyeceksiniz. Bunu çok temel bir ilkeye kolaylıkla bağlayabiliriz; Beyniniz göremediği hedefi vuramaz. Sadece bu kadar da değil, para ile ilgili tüm fikirlere -doğru/yanlış- açık olacaksınız ki, sizin için hangi fikrin doğru hangi fikrin yanlış olduğunu bilmeden çokça fikir sahibi olmak pek iyi bir şey değil. Neden tasarruf etmek istediğinize karar vermelisiniz. Diğer seçenek ise har vur harman savur. Tercihin hangi yönde olacağı yeterince açık gibi duruyor. Ne dersiniz?
“İnsanlar başarıya çok çabuk ulaştıklarında tamamen rastlantısal olan olaylara etki edebilecekleri duygusuna kapılır. Elde ettikleri başarıyı -şans- gibi soyut bir kavrama yormak yerine kendilerini koruyucu bir melek gibi gözeten -talih-lerine inanmaya başlarlar.”
JASON ZWEİG, PARANIZ VE BEYNİNİZ
Daha Türkçe meali; akıyorken tut. Geliriniz düzenli veya düzensiz olsun; kendinizi gözlemlemeniz için bir fırsat çalışması; ilk gelirinizi üç parçaya bölüp, birini en az üç ay boyunca hiç dokunmayacağınız bir banka hesabında tutabilecek misiniz? Deneyin. Eğer cevap evet ise, size kullanışlı bir alışkanlık edinme şansı. Cevabınız -hayır- ise…okumaya devam. Şans her zaman yanınızda olmayabilir.
“İnsanların sahip olduğu para ne kadar az ise o risk o denli büyük olur.”
Alacağınız risk ile paranız arasında doğrudan bağlantı vardır. Bizler genellikle küçük paraların riskinin az olacağını düşünmeye eğilimliyiz. Aslında yanılmıyoruz da; eğer kısa vadeli düşünüyorsanız, kayba olan dayanıklılığınız düşük ise, çorbaya düşen sineği dert etmeyeceksiniz problem değil. Fakat dert edeceksiniz, risk büyük.
“Elde ettiğiniz hızlı kazanımlar, geleceğin daha da kesin bir biçimde öngörülebileceği hissini beraberinde getirir.”
Tesla elektrikli otomobilleri inanılmaz bir imaj başarısı elde etti. Doğaya saygılı, eşsiz bir elektrik motoru olan vs. 2017’de sattığı bir yıllık otomobil miktarı Toyota’nın bir haftalık satışına denk düşmekte. Bunu çok farklı açılardan ele alabilirsiniz, bu Tesla’nın zarar ettiği gerçeğini değiştirmeyecektir. Üstelik şirket bunu doğrulamakta. Hızlı kazanımlar hızlı kayıpları beraberinde getirir. Kilit kelime “denge”.
“Bir konu üzerinde ciddi olarak kafa yormuyorsak düşünsel sistemimiz tepkisel yanımızdan kaynaklanan dürtüleri bastırabilir.”
Yanlış olduğunu bildiğimiz halde attığımız adımları düşünün. Bahsettiğim şey de tam olarak bu. Sigara? Sarı ışıkta geçmek? Televizyonu kapatmak ve artık elektrik kullanmadığını düşünmek? Sosyal medyada geçirilen zaman? Beyaz yalanlar? Tasarruf edemediğini bilmek ve bir gün işlerin düzeleceğine duyduğumuz o inanç?
Şimdi tasarruf ile ilgili önerilere geçebiliriz:
Robert Kiyosaki iki türlü yatırımdan bahseder: Para öldüren ve para doğuran. Araba bu anlamda para öldüren bir yatırım olduğu için önceliği iyi düşünülmelidir. Fakat o araba parası ile bir dükkan alırsanız, bu para getiren yatırım olduğu için öncelik verilmelidir, der. Büyük ölçekli harcamalarımız için güzel bir akıl.
Eğer tasarruf ile yapılacak bir şey -seyahat, eşya, yeni bir ev, vs.- yoksa, yani sopa tamam ama havuç eksikse, tasarrufu kendinize bile izah etmekte zorlanırsınız. O yüzden tasarrufu bir amaca bağlayın.
Dikkat! Ödüle değil. Ödül amacın çıktısı olmalı. Eğer ödüle bağlanırsa iş değişir. Önemli olan, amaç. Amaç daha geniş kapsamlı bir fikirdir. Ödül ise, dar kapsamlı.
Küçük harcamalarınız için, tam da karar esnasında kendinize şunu sorun; bu bir ihtiyaç mı, yoksa bir arzu mu? Benim en sık kullandığım ve en çok işime yarayan taktik. Tişört çekmecemin ağzına kadar dolu olmasının nedeni, tişört ihtiyacım değil, asla sorgulamadığım isteklerim. Ben bu taktiği sadece alışveriş esansında değil, dolabımı düzeltirken de kullandım. Sonuç; pahalı olduğu için almayı sürekli ertelediğim motosiklet montu parasının kendiliğinden ortaya çıkması.
Tasarruf sadece para ile ilgili bir fikir değildir. Evde su kullanımınızı düşünün. Taylan Erler’in karavan hayatı ve su kullanımı hakkındaki fikirlerini dinledikten sonra, evde su kullanımım tamamen değişti. Duş alırken kaç litre su tükettiğinizi biliyor musunuz? Tam açık olmasından bahsetmiyorum, normal açıklıktaki bir musluk dakikada 14 litre su akıtır. Peki, sizin duş almanız kaç dakika sürüyor? Bu video sadece karavan ile ilgili değil, diye düşünüyorum.
Para sadece bir fikirdir. Bu fikri edinmeyi ve kullanmayı biliyorsanız, yeni fikirleri beraberinde getirir. Eğer kullanmayı bilmiyorsanız, ya yanlış bir fikir edindiniz demektir ya da para ile ilgili fikriniz yanlış demektir.
