Eurovision Song Contest, Concours Eurovision de la Chanson ya da Eurovision Şarkı Yarışması… Türkiye, Eurovision Şarkı Yarışması’nda, ilk kez katıldığı 1975 yılından itibaren çeşitli derecelere girmiş olsa da, 2003 yılında birinciliği Sertab Erener’in seslendirdiği ‘Everyway That I Can’ şarkısı ile tattı. O yıldan sonra birinciliğe yalnızca maNga’nın ‘We Could Be Same’ şarkısıyla yaklaştı.
Ortaya bir fikir atıldı ve yarışma doğdu
Avrupa, II. Dünya Savaşı sonrasında kendini yeniden toparlamak ister. Bir ‘ad hoc*’ komitesi önderliğinde, İsviçre’de Avrupa Yayın Birliği kurulur. Komite başkanı İsviçre televizyonu genel müdürü Marcel Bezençon, Ocak 1955’de bir şarkı yarışması düzenlenmesi fikrini ortaya atar.
*Ad Hoc: Genel bir soruna yönelik, geçici bir çözümü anlatmak için kullanılır ve amaca özel, niyete mahsus anlamlarına gelir.
Avrupalı ol ya da olma, yarışabilirsin
Eurovision Şarkı Yarışması’na katılan ülkelerin çoğu Avrupa kıtasındadır ve ‘Avrupalı olmayan giremez’ gibi bir fikir söz konusudur. Bir ülke, ancak Avrupa Yayın Birliği’ne üyeyse yarışmaya katılabilir.
Oylamalar ya da Türkiye’nin çekilme nedenlerinden biri
Eurovision’da oylama sistemi yüzde 50 halk ve yüzde 50 jüri oyuyla yapılır. Her ülke beğendiği 10 şarkıyı 1-12 puan arasında değerlendirir. Türkiye, 2012 yılında Can Bonomo’nun katıldığı yarışmadan sonra, 2013 yılında kurallarda yapılan değişiklikler ve politik oylamalarını gerekçe göstererek yarışmadan çekilme kararı almıştı.
Sık sık değişen ve yarışmanın sonucu etkileyen kurallar
Yarışmanın uzun, teknik kuralları vardır. Bu kurallar, zaman içinde koşullara göre değişir. 1993 yılından itibaren Yugoslav Cumhuriyetleri ve Varşova Paktı ülkeleri gibi AB’ye dahil olmayan ülkelerin yarışmaya katılabilmesi için de kurallarda değişiklikler yapılmıştır.
Yarışmaya her ülke bir şarkıyla katılır ve finalde 26 şarkı yarışır. Bu şarkılar üç dakika ile sınırlıdır.
5 ülkeye ayrıcalık
İtalya, Birleşik Krallık, Fransa, Almanya ve İspanya, yarışmaya büyük ekonomik katkı sağladıkları için otomatik olarak finalde yer almayla ödüllendirilirler.
Şarkıyı hangi dilde söylersem güzel olur?
Yarışma başladığı ilk günden bu yana şarkıların söyleneceği dille ilgili herhangi bir kısıtlama getirilmedi. 1966-1998 yıllarının bazı dönemlerinde ‘ulusal dilde şarkılar’ olarak kıstas konuldu, ama 1999 yılında bu kısıtlamalar kaldırıldı.
En fazla birinci olan ülke: İrlanda
Yarışma, dünyadaki serüvenine ilk olarak 1956 yılında İsviçre’de başladı. İlk kez düzenlenen yarışmanın ilk birincisi de, ev sahibi İsviçre oldu. Birinci olan şarkı ise, Lys Assia tarafından Fransızca seslendirilen ‘Refrain’ oldu.
Dünden bugününe bakıldığında, en çok birincilik kazanan şarkılar çoğunlukla İngilizce’ydi. İrlanda 1970, 1980, 1987, 1992, 1993, 1994 ve 1996 yıllarında kazandığı yedi birincilikle ‘En fazla birinci olan ülke’ sıfatını elinde bulunduruyor.
Ve Türkiye…
Türkiye, 1975 yılında yarışmaya Semiha Yankı’nın seslendirdiği Türkçe bir şarkı olan ‘Seninle Bir Dakika’ ile katıldı. İsveç’in başkenti Stockholm’de düzenlenen ve 19 ülkenin katıldığı yarışmada sadece 3 puan alan Türkiye, 1978’e kadar yarışmalara tekrar katılmadı.
Ya İngilizce ya hiç
Türkiye’nin şansı Letonya’nın başkenti Riga’da döndü.
Türkiye, 2003 yılına kadar yarı İngilizce yarı Türkçe şarkılarla katılıyordu. 2003 yılındaki yarışmaya Sertab Erener katıldı ve Erener, yarışmaya katılmak için İngilizce söylemeyi şart koştu. Bu şart TRT tarafından kabul edildi. Sertab Erener ile Demir Demirkan, yarışma için ‘Everyway That I Can’ şarkısını besteledi. Kimi çevreler İngilizce olmasından şikayetçi olurken kimi çevreler video klipten şikayet etti. Erener ise, eleştirilerin haksız olduğunu ve herkesten destek beklediğini söyledi.
Her şeyi değiştiren 10 puan
Sertab Erener ve ekibi, şarkıyı seslendirdikten sonra heyecanlı bekleyiş için kendilerine ayrılan bölüme geçti. Türkiye 157 puanla ikinciydi ve önünde 162 puanla Belçika, arkasında da 152 puanla Rusya duruyordu. Her şeyi değiştirecek ülke Slovenya olacaktı. Buradan gelen 10 puan, Türkiye’nin makus Eurovision talihini değiştirdi. 28 sene sonra Sertab Erener, Eurovision’un ilk birinciliğini getirdi.
Akıllara geldiğinde hala açılan o gecenin videosu, insanların tüylerini diken diken etmekte ve yüzlerde kocaman bir tebessüm oluşturmakta.
