Fotoğraflarda ve filmlerde görülen zarif ve minik ayaklı kadınların kısa ve zor adımlarının altında, 10. yüzyıldan 20. yüzyıl arasında Çin’de uygulanmış trajik bir gelenek yatıyor: Lotus Ayak Uygulaması.
Lotus Ayak Uygulaması Nedir?
Kız çocuklarının ayak kemikleri, ortalama 4 – 5 yaşlarındayken kırılıyor ve ayak baş parmakları hariç diğer tüm parmakları ayak tabanının altına kıvrılıyor. Bunun sonucunda oluşan ayak yapısına, lotus ayak ya da zambak ayak deniyor.
Ayakların büyümesini engellemek ve bunu garanti altına almak için, ayaklar çok küçük boyutlarda ayakkabılara sokuluyor. Bunun akabinde kadınların ayaklarının boyutları yaklaşık olarak 7-8 cm kalıyor. İdeal oransa, 7,5 cm.
Nasıl Ortaya Çıktı?
Bu geleneğin eski bir kral tarafından çıkarıldığı iddia ediliyor. Rivayete göre; bir gün kral eşlerinden biriyle dans ederken eşine, ayak baş parmağının havada kalmasının daha güzel dans etmesini sağlayacağını söylüyor. Böylece, Çin’in lotus ayaklı kadınları ortaya çıkmaya başlıyor.
Zaman içinde gelenek, elit sınıfın yürüme ihtiyacı olmadığının ve rahat bir yaşam sürdürdüğünün göstergesi oluyor.
Önce lüks bir hayatın sembolü haline gelen lotus ayaklar, daha sonra küçük ayaklı kadınların daha güzel olduğu anlayışını ortaya çıkartıyor. Fakat kimi araştırmacılara ve tarihçilere göre bu gelenek, kadınların acı çekmesine sebep olan bir çeşit işkence yöntemi.
Bu kanıya göre; kız çocukların yürümeleri engellenerek evden uzaklaşma ihtimalleri düşürülüyor. Bu da, kız çocukların evde kalıp el sanatlarıyla ilgilenmelerine sebep oluyor. Böylece evdeki kadınlar aileye yük olmaktan çıkıp para da kazanıyorlar.
Ayrıca Çin’de dikiş ve nakışın gelişmesini, bu yöntemin bir sonucu olarak gören araştırmacılar bulunuyor.
Bir başka görüşe göreyse; lotus ayak uygulamasının, evlenen kadınların erkekler evde olmadığında evden uzaklaşmasını engellemek için geliştirildiği yönünde. Çünkü ayakları minik ayakkabıların içinde sarılı bir kadın, rahatça yürüyemez ve istediği yere gidemez.
Ayak Bağlama Stilleri
1600’lü yıllara gelindiğinde, Kuzey ve Güney bölgelerinde kendilerine özgü ayak bağlama stilleri ortaya çıkıyor. Güney bölgesinde kullanılan yöntem ile ayak parmaklarının düz bir şekilde kalması sağlanıyor. Kuzey bölgesinde ise, ayak baş parmağı hariç, tüm parmaklar ayak altında sabitleniyor.
Değişik şekillerde ayakları bağlanan kadınlar ömür boyu sağlık sorunlarıyla savaşıyorlardı. Gözle görülen ve kayıtlara geçen en büyük sağlık sorunları; enfeksiyonlar, parmak kayıpları, yürümede aşırı zorluk ve acı çekmek, yaşlılıkta ise kemiklerin gelişmemesinden dolayı yaşanan kırıklardı.
Şu an 79 yaşında olan Pue Hui Ying, 7 yaşında bu gelenek ile tanışmış. Verdiği röportajda 7 yaşından itibaren bu parmaklarla yürümek zorunda olmanın ona ne kadar acı verdiğini söylüyor.
Lotus ayak geleneğinin ortaya çıkış sebebi ne olursa olsun, bugün tüm dünyada kadınlara yapılan haksızlığın ve işkencenin bir göstergesi olduğu düşünülüyor.
Bu geleneksel yönteme daha fazla maruz kalmak istemeyen kadınlar, Batılı misyonerler ve Çinli feminist kadınlarla birlikte birçok kampanya düzenleyerek çeşitli kuruluşlar aracılığıyla seslerini duyurmuş ve 1912 yılında, lotus ayak uygulaması yasaklanmıştır. Fakat buna rağmen kırsal kesimlerde geleneğin 1940’lara kadar devam ettiği bölgeler olmuş. Günümüzde ise, kırsal kesimlerde, 90 ve üzerindeki yaşlarda ayakları bağlı az sayıda kadın bulunuyor.
