Dünyadaki çayların tamamı Camellia Sinensis isimli bitki ailesinden üretiliyor. Çay çeşitleri ise; bitkinin yetiştiği bölgenin coğrafi özelliklerine, uğradığı işlemlere, kurutma şekline ve süresine göre oluşuyor.
Çay çeşitleri, oksidasyon işlemi görmeyen beyaz çaydan post fermente edilen pu-er çayına kadar, artan oksidasyon miktarına göre sıralanıyorlar.
Beyaz Çay
Genellikle Çin’in güneyindeki dağlık bölgelerde bulunuyor. Bitkinin sadece tomurcukları ve en üstteki iki yaprağı toplanıyor.
Beyaz çayın tanen ve kafein oranı diğer çay çeşitlerinden daha düşüktür.
Yeşil ve siyah çaydan farklı olarak fermente edilmez. Toplama işleminin ardından soldurma ve kurutmaya tabi tutulur.
Sıcak ortamda soldurulduğunda kırmızıya yakın, çok soğuk ortamda soldurulduğunda siyahımsı bir renk alır.
İlk sürgünün ilk günlerinde toplanan tomurcuklar en değerli olanlardır.
Beyaz çay, genellikle diğer çay çeşitlerinden daha hafiftir. Siyah çaya göre daha düşük sıcaklıktaki suyla demlendir. Demlendikten sonraki ideal rengi, açık sarıdır.
Beyaz Çay Çeşitleri
Silver Beedle / Yin Zhen: Çin’de yetişen en değerli beyaz çaydır. Sadece bahar başlangıcında toplanan tomurcuklardan elde edilir.
Imperial White: Çin’in Fujian bölgesinde yetişir. Tam gövdeli, tütsülü ve uzun süren bir tada sahiptir. En değerli beyaz çaylardan biridir. Sadece tomurcuk ve en üstteki genç yapraktan elde edilir.
White Peony / Pai Mu Tan: Sadece tomurcuk ve en üstteki genç iki yapraktan elde edilir. Çin’de yetişen değerli çaylar arasındadır. Çiçek aromasına sahiptir. Açık yeşil renktedir.
Song Yang: İsmini yetiştiği bölgeden alan ve özel işlemlerden geçirilen beyaz çay çeşididir.
Snow Buds: Beyaz uçlara sahip, beyaz çay karakterinde yeşil bir çaydır. Özel bir tadı olmasına rağmen fiyatı diğer özel çaylardan daha uygundur. Bal renginde bir çözeltiye, hafif bir tada sahiptir.
Shou Mei: En koyu renge sahip beyaz çay çeşididir. Diğerlerinden daha yoğun bir aromaya sahiptir.
Gong Mei: Değerli beyaz çaylardan arta kalanlardan elde edilir. Tomurcuk miktarı düşüktür.
…
Yeşil Çay
Siyah çayla yeşil çay arasındaki fark işlenme tekniğinden kaynaklanır. Siyah çaydan daha az işlem gören yeşil çayın yaprakları, toplandığı anda kavrularak hızla kurutulur. Siyah çay kuruma sürecinde oksijenle tepkimeye girerken yeşil çayın oksijenle tepkimeye girmesine izin verilmez.
Yeşil çaydaki kafein oranı siyah çaydan düşüktür.
Yeşil Çay Çeşitleri
Dragon Pearl: Nadir bulunan bir yeşil çay çeşididir. Elle rulo haline getirilmiş yeşil yapraklara ve gümüş uçlara sahiptir.
Gu Zhang Mao Jian: Wuyi dağlarında yetişir. Hafif tatlı bir yeşil çay çeşididir. Baharda 10 gün içinde hasat ve hafif fermente edilir.
Genmaicha: Kavrulmuş esmer pirinç ve patlamış mısır içerir. Japon yeşil çayıdır. Mat koyu renkli bir çözelti oluşturur. Hafif tuzlu bir tadı vardır.
Green Pekoe: Çin’in Fujian şehrinde yetişir. İnce rulo haline getirilmiş sivri uçlu yapraklara sahiptir. Taze, hoş bir tada sahiptir. Mat yeşil renkli bir çözelti oluşturur.
Gyokuro: Tanin miktarını azaltmak ve kafein miktarını artırmak için hasat öncesinde pirinç hasır veya folyo ile ışıktan korunarak elde edilir. Özel bir Japon yeşil çayıdır. Gölgede yetiştirildiği için klorofil, kafein ve aminoasit kapsamı yüksek, polifenol kapsamı düşüktür.
Hui Ming
Lung Ching: Düz, uzun yapraklı bir Çin yeşil çayıdır. Yapraklar önce parmaklarla gerilir ve düz olarak basılır.
Matcha: Toz haline getirilmiş Japon yeşil çayıdır. Genellikle törenlerde kullanılır. Yoğun ve güçlü bir aroması vardır. Toplanmadan önce bir süre gölgede yetiştirilirler.
Pi Lo Chun: Taze kokulu, meyve tadında özel bir yeşil çaydır. Yaprakları telimsi bir yapıdadır.
Sencha: Uzun düz yaprakları vardır. Japonya’nın en popüler çay çeşididir. Japonya’da taze, hafif bir tada sahiptir. Çin’de ise aromalı bir tadı vardır. Tüketimi en yaygın olan çay çeşitlerinden biridir. Farklı aromalara sahip çok sayıda çeşidi vardır.
Kamairicha: Senchadan farklı olarak yapraklar sıcak su buharında değil fırında soldurmaya tabi tutulurlar.
Silver Sprout: Yaprakları hilal şeklindedir. Taze, hafif aromalıdır. Sarı-yeşil renkte bir çözelti oluşturur.
Young Hyson: Çin’in Zhejiang şehrinde yetişir. Koyu yeşil renktedir. Kalın, sarı-yeşil yapraklara sahiptir.
Chun Mee: Uzun, yuvarlak yapraklara sahiptir.
Green Monkey: Çin’in Fujian şehrinde yetişir. Nadir bulunan yeşil çay çeşitlerinden biridir. Elde yapılır ve içimi kolaydır.
Bancha: Japonya’da yetişen yöresel bir yeşil çaydır. İri tanelidir. Kafein miktarı düşük, taneni yüksektir. Düşük kaliteli çaylardan yapılır. Daha çok günlük kullanımda tüketilir.
Gunpowder
Green Mu Dan: Hoş bir aromaya sahiptir. Yeşil çay gülü olarak da anılır. 50 küçük filizin bir araya getirilmesiyle elde edilir.
…
Oolong Çayı
Siyah ve yeşil çay arasında yer alır. Siyah çay kadar fermente edilmez. Nemi %5’e düşünceye kadar kurutulur. Pek çok çeşidi vardır.
Siyah Çay Çeşitleri
Pekoe: Çay fidanının ikinci yaprağından üretilir.
Dimbula: Sri Lanka’nın Dimbula gölgesinde yetişir. Birinci sınıf siyah çaylardan biridir.
Dooars: Hindistan’ın kuzeyinde yetişir. Keskin bir tada sahiptir.
English Breakfast: Assam ve Seylan çaylarının harmanından elde edilir.
Hazelbank: Hindistan’ın Assam bölgesinde yetişir. Dünyanın en iyi siyah çaylarından biridir.
Keemun: Küçük, ince ve siyah yapraklı, klasik bir Çin çayıdır. Tatlı bir aroması vardır. Tanen ve kafein oranı diğer siyah çaylardan düşüktür. Rus çaylarında bileşen olarak kullanılır.
Muscatel: Hinditan’ın Darjeeling bölgesinde yetişir. İkinci kızarma döneminin ardından toplanır.
Pettiagalla: Uzun, telimsi yapraklara sahiptir. Aromatik bir çaydır. Değerli siyah çaylardan biridir.
Flowery Pekoe: Çok büyük yapraklı çaylardır. Değerli çaylar arasında yer alır.
Lapsang Souchong: Çam ağacı kökünün dumanı ile tatlandırılan klasik bir siyah Çin çayıdır.
High Grown: Seylan adasının dağlık bölgelerinde yetiştirilir. Lezzetli bir aroması vardır. Mat bir çay çeşididir.
…
Pu-Er (Pu-Erh) Çayı
İsmini Çin’de bulunan Pu’er bölgesinden alan çay, Camellia Sinensis’in geniş yapraklı türlerinden geleneksel yöntemlerle elde ediliyor.
İşlenme metodu ve yıllanma sürelerine göre ham ya da olgunlaştırılmış olarak satılırlar.
İşlenmemiş, fakat yıllandırılmış pu-er çayı bir yeşil çay türüdür. İşlenen ve uzun süre yıllandırılan pu-erlerse, siyah çayların bir alt kategorisi olarak sınıflandırılırlar. İki kez oksidasyona maruz kaldıkları için özel bir tada ve aromaya sahiptirler.
Dünyanın en değerli ve pahalı çayı, Himalayaların eteklerinde yetiştirilen Darjeeling’tir.
Tüm bunların yanı sıra listemizde yer veremediğimiz pek çok çay çeşidi bulunmaktadır. Çay ve çay kültürü hakkında daha detaylı bilgi edinmek için Çay: Her Mevsimin İçeceği ve Dünyadan Çay Ritüelleri yazılarımızı da okuyabilirsin.
