Tarihi 19. yüzyılın başlarına kadar uzanan Zoetrope, ilk defa İngiliz William George Horner tarafından icat edilmiştir.
Zoetrope’u, bir dizi resmin hızlı bir şekilde art arda getirilmesiyle görüntünün hareket ediyormuş gibi görülmesini sağlayan optik oyuncak ya da teknoloji olarak tanımlayabiliriz.
Yunancada Zoe, hayat ve Trope, dönüş anlamlarını taşıyor. Buna göre, Türkçeye ‘Yaşam Çarkı’ olarak çevirebiliyoruz.
Bir anlamda bu teknolojiyi, tek başına yalnızca birer resim olan görüntülerin art arda sıralanarak yaşamın hareketliliğini kazanması olarak da ifade edebiliriz.
William G. Horner tarafından icat edilen teknoloji, Fransız Pierre Desvignes tarafından Fransa’ya getirilmiş ve ‘Zoetrope’ ismiyle piyasaya sürülmüştür.
Bugün ilkel bir görüntü makinesi olarak görülen bu teknoloji, animasyon ve hareketli gif dünyasının atası sayılmaktadır.
İçi boş, silindir biçimindeki alette göz boşlukları yer almaktadır.
Hareketli hale gelmesi için yapılan resimler sıralı bir şekilde silindirin iç yüzeyine yerleştirilir.
Resimler yerleştirildikten sonra silindir döndürülerek görsel şölen başlatılır.
İzleyici silindir yüzeyinde bulunan göz boşluklarından baktığında bir araya gelen resimleri hareketli bir şekilde görür.
Zoetrope’nun hızı çeviren kişiye göre değişiklik gösterebilir.
Hızlı döndüğünde hareketler daha net görülürken yavaş hareket ettiğinde resimler arasındaki çizim farklılıkları daha fazla göze çarpar.
Her bir görüntü, saniyenin onda biri veya daha fazlası için, göründüğü şekilde yavaşladığında, hareket yanılsaması bozulmaya başlar ve netleşir.
Daniel Radcliffe’in başrolünde yer aldığı ‘The Woman in Black’ filminde de yer alan alet, büyük bir ilgi çekerek tarihin tozlu sayfalarından çıkartılmıştır.
Günümüzde Zoetrope’un uyarlandığı alan olarak 3D yazıcıları görebiliriz. Çünkü, 3D yazıcılardan çıkarılan objeler, stop motion görüntüler elde ediliyor.
Zoetrope’u Fransız Emile Reynaud daha da geliştirerek 1877’de metal bir kutu ve aynalardan oluşan Praxinoscope adında bir alet yapmıştır. Bu alet, projeksiyon feneriyle birleştirerek, patentinin de alındığı, optik tiyatro isimli ilk animasyon filminin temelini atmıştır.
BONUS
3D Yazıcılar ile Oluşturulan Günümüz Zoetrope Uyarlaması
