René Magritte Kimdir?
René Magritte, ya da tam ismiyle René François Ghislain Magritte, 1898 ile 1967 yılları arasında yaşadı.
İsmini tüm dünyaya duyuran sürrealist (gerçeküstücü) ressam, sürrealizm akımının en önemli isimlerinden biri sayılıyor.
Ailesiyle yaşadığı evin üzerine esirleri taşıyan bir balonun düşmesi gibi çocukluğunda yaşadığı sıra dışı olaylardan etkilendiği düşünülen Magritte’in bir diğer büyük ve acı deneyimi; 1912 yılında Sambre Nehri’ne atlayarak intihar eden annesinin sudan çıkarılışına tanıklık etmesidir.
Bazı eleştirmenlere göre, Magritte, nehir tasvirlerinde ve özellikle Les Amants serisinde bu acı verici olaydan etkilenmiştir. Ancak René Magritte, hiçbir zaman bu yorumları doğrulamamıştır.
‘Benim resimlerim hiçbir şey anlatmayan görsel imgelerdir. Akla gizemi getirirler. Doğrusunu isterseniz, benim resimlerimi gören biri kendi kendine şu basit soruyu sorar: ‘Bunun anlamı ne?’ O resmin bir anlamı yoktur. Çünkü zaten gizem de aslında hiçbir şeydir, bilinmeyendir.’
Resim Hayatının Başlangıcı
1910 yılında çizim derslerine başlayan Magritte, Brüksel Güzel Sanatlar Akademisi’nde (Académie Royale des Beaux-Arts) eğitim almıştır. Burada sembolist ressam Constant Montald ile hukukçu ve ressam olan Gisbert Combaz’ın öğrencisi olmuştur.
İzlediği Akımlar
İlk resimlerinde izlenimciliğin (empresyonizm) izleri görülen Magritte, ilerleyen yıllarda, tanıştığı ve öğrendiği sanatçıların da etkisiyle, fütürizm ve kübizme yönelmiştir.
Magritte, az da olsa yeni-izlenimci ve fovist tarzlarda eserler üretmiştir.
Gerçeküstücülük (sürrealizm) akımını izlediği eserlerini ise, 1920’li yıllarda yapmaya başlamıştır.
René Magritte eserlerinde bildiğimiz, sıradan nesnelere yeni anlamlar kazandırmayı hedeflemiş ve onları farklı bir içerikle sunmuştur.
Ayrıca sanatta ne kadar gerçekçi olunursa olunsun, asla nesnenin kendisine yaklaşılamayacağını ifade etmiştir.
Kapak resminde yer alan ve İmgelerin İhaneti (La trahison des Images) ismini taşıyan tablosu, bunun en belirgin örneğidir.
Resmin altında yazan ‘Bu bir pipo değildir’ (Ceci n’est pas une pipe) yazısı, bir çelişki gibi görünse de resim bir pipo değil, onun fenomenidir (görüngü). Ve bir pipo resmiyle tütün içme ihtimalimiz yoktur.
‘Dünyaya ve nesnelere dair olağan bilgimiz, nesnelerin resimdeki temsillerini yeterince meşru kılmıyor; ayrıca şeylerin çıplak gizemi, gerçekte olduğu gibi resimde de gözümüzden kaçabilir… İzleyici resimlerde aklıselime bir tür meydan okuyuş buluyorsa, bir durumun farkına varmış demektir. Zaten bana göre dünyanın kendisi aklıselime yönelik bir okunuşun ta kendisidir.’
Eserlerinde gerçekdışı unsurların yanı sıra mizahın ince izleri de görülebilir. Ayrıca korku ve tuhaflık gibi kavramlar ressamın eserlerini tanımlamakta kullanılmaktadır.
1920’li yılların ortasında, resimlerini sadeleştirmeyi bırakarak tüm ayrıntılarıyla çizmeye başlayan Magritte’in bu değişimi gösteren ilk eseri Noktürn’dür (Nocturne).
Ressamın ilk gerçeküstü çalışması, 1926’da resmettiği Kayıp Jokey’dir (Le Jockey Perdu).
Gerçeklikle suni (yapay) olan arasında bir illüzyon yaratan Magritte, bazı bilinen eserlerinin gerçeküstü versiyonlarını da çizmiştir.
Tuvallerin Ötesinde…
René Magritte, İmgelerin İhaneti isimli çalışmasıyla tüm dünyada tanınan bir ressam olmuştur. Ancak 1960’lı yıllardan itibaren resimlerinin rock albümlerinin kapaklarında yer almasıyla ressama duyulan ilgi giderek artmıştır.
Paul Simon’un Hearts and Bones albümünde René and Georgette Magritte with Their Dog After War isimli bir şarkı bulunmaktadır.
John Cale ise, 2003 yılında çıkarttığı HoboSpiens isimli albümünde bir şarkının konusu ve ismini ressamdan almıştır.
Apple ise, şirket isminde ressamdan etkilendiğini ifade etmiştir.
Filmlerde René Magritte
- Toys (Oyuncaklar), 1992, Adamın Oğlu (The Son of Man) eseri
- The Thomas Crown Affair (İkili Oyun), 1999, Adamın Oğlu (The Son of Man) eseri
- Ryan, 2004, Adamın Oğlu (The Son of Man) eseri
- I Heart Huckabees (Tesadüfler), 2004, Dustin Hoffman’ın canlandırdığı Bernard Jaffe karakterinde ressamdan esinlenilmiştir.
- Ayrıca, İspanya’nın 1983 ile 1986 yılları arasında yayımlanan ödüllü çocuk programı Hayali Gezegen (El Planeta Imaginario); M, Tuhaf Yolcu (M, el extraño viajero) ve Ejderha (La Quimera) isimli bölümlerini ressama adamıştır.
Etkilendiği ve Etkilediği Sanatçılar
Magritte’nin sanat anlayışını büyük ölçüde değiştiren isimlerden biri, 1920’li yılların başında keşfettiği metafizik resmin kurucusu Girogio de Chirico; diğeri ise, özgün geometrik tarzıyla dikkat çeken Victor Servrancx olmuştur.
Ressamdan etkilenen sanatçılara Andy Warhol, Ed Ruscha, Jasper Johns, John Baldessari ve Sherrie Levine örnek verilebilir.
BONUS
- Sanat eserlerinin yanı sıra bir dönem afiş ve reklam tasarımları da yapan Magritte’in en büyük hayranlarından biri Paul McCartney’dir. McCartney, ressamın çok sayıda resmini satın almıştır.
- 1925 yılında, E.L.T. Mesens ile birlikte Oesophage, 1926’da ise yalnızca 3 sayı yayımlanan Marie isimli dergileri çıkartmıştır.
- 1925’de Galerie la Centaure ile sözleşme imzaladıktan sonra duvar kağıdı fabrikasındaki işini bırakarak tüm zamanını resme ayırmaya başlamıştır.
*Ceci n’est pas une pipe. (Fr)
