27 Şubat 2022

10 Maddede Eponim (Eponym) Nedir ve Stigler’in Eponymy Yasası

Burcu Tur Yüksel Akay

~3dk

Eponim Nedir?

Eponim (Eponym), gerçek ya da hayali bir kişinin adının bir ‘şeye’ verilmesi, bir kişinin adına ya da adından türetilen kelimelere dayandırılması ile ilgili kullanılan terimdir.

Bir başka ifadeyle; belli bir nesnenin, kavramın, durumun, oluşumun, bulgunun ya da dönemin; onu icat eden, keşfeden ya da o dönemde yaşamış bir kişinin ismiyle adlandırılmasıdır.


Eponim (Eponym) kelimesinin kökeni, Yunancada ad vermek anlamına gelen ‘eponymos’a dayanmaktadır.

Örnekler

  • Eiffel Kulesi ismini kuleyi tasarlayan mimar Gustave Eiffel’den,
  • Kodak ismini, hassas filmi icat eden George Kodak Eastman’dan,
  • Kemalizm ismini, Mustafa Kemal Atatürk’ten,
  • Elektra Kompleksi ismini, Yunan mitolojik karakteri Elektra’dan (Electra),
  • Barbie bebek ismini, Amerikalı iş kadını Ruth Handler’in kızı Barbara’dan,
  • Behçet Hastalığı ismini, Türk dermatolog Hulusi Behçet’ten almıştır.

Stephen Stigler ve Eponymy Yasası

Kısaca Stephen Stigler

Nobel Ekonomi Bilimleri Ödülü sahibi Amerikalı ekonomist George Stigler’in oğlu olan Stephen M. Stigler, 1941 yılında doğmuştur. İstatistik profesörü ve tarihçi olan Stefen Stigler, istatistik tarihi üzerine birçok kitap kaleme almıştır. Stigler ayrıca, ‘Stigler’in Eponymy Yasası’ ile tanınmaktadır.

stephen stigler

‘Stigler’in Eponymy Yasası’

Stigler nesnelerin, buluşların ve keşiflerin genellikle orijinal kaşifinin adını almadığı savını 1980 yılında 10 sayfalık bir makalede öne sürmüştür. Ve bu makaleyi, kendinden önce bu savdan bahseden sosyolog Robert K. Merton’a atfetmiştir.

Bu fenomen, Merton da dahil olmak üzere başkaları tarafından not edilmiş olmasına rağmen Stigler’in ismiyle anılmaktadır. Bu da Stigler’in savının doğruluğunu örneklemektedir.

Stigler’in Eponymy Yasası’na Örnekler

Pisagor Teoremi: Pisagor’dan daha önce Babilli matematikçiler tarafından biliniyordu ve ispatı Pisagor’dan sonra yapıldı. Yine de teorem, Pisagor’un ismiyle özdeşleşti.

Euler Sayısı ve Euler Formülü: ‘e sabiti’nin kökeni Jacob Bernouli’nin keşfettiği başka bir sabite dayanmaktadır. Euler formülüne eşdeğer bir formül ise, Euler kanıtını yayımlamadan 30 yıl önce Roger Cotes tarafından kanıtlanmıştır.

Benford Yasası: 1881 yılında Simon Newcomb tarafından belirtilmiş, ancak 1938 yılında fizikçi Frank Benford’un ismini almıştır.

Halley Kuyruklu Yıldızı: MÖ 200’lü yıllarda gökbilimciler tarafından gözlemlenmiş olmasına rağmen ismini, yörüngesini hesaplayan ve dönüşünü doğru bir şekilde tahmin eden Edmond Halley’den almıştır.

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.