10 Ocak 2025

Neoklasisizm: Antik İdeallere Geri Dönüş

Nazan Avcı

~8dk

Ortaya Çıkışı

Neoklasisizm, sanatçıların ve düşünürlerin Antik Yunan ve Roma sanatına olan ilgisinin artmasıyla başladı. Bu dönemde, arkeolojik kazılar ve keşifler antik döneme ait eserlerin yeniden incelenmesine olanak sağladı. İncelenen eserler, sanatçıların ve entelektüellerin hayranlığını kazandı ve onları, bu dönemin sanatını yeniden canlandırmaya yönlendirdi. 

Akım, özellikle Fransız Devrimi sırasında ve sonrasında büyük bir etki yarattı. Devrimin getirdiği değişimlerle birlikte, ressamlar toplumun değerlerini ve ideallerini yansıtan bir sanat oluşturmaya yöneldi. Neoklasik tarzda yapılan heykeller, resimler ve mimari eserler, Fransız devriminin ideallerini, özgürlük, eşitlik ve adalet gibi kavramları temsil etti.

neoklasisizm
By Antonio Canova

Pompei & Atina

1700’li yıllarda yapılan arkeolojik kazıların bu akıma önemli etkisi olduğu kabul edilmektedir. Bu kazıların önemli olanlarından bazıları Pompei’de yer almaktadır. Ayrıca James Stuart ve Nicholas Revett’in öncülük ettikleri Atina harabelerinin rölövesinin çıkarılması da bu hususta önemli aşamalardan birisi olarak kabul edilir.

Pompei
Photo by Mathilde Ro on Unsplash

Roma İmparatorluğu & Fransız İhtilali

Neoklasisizm, klasisizmin bir devamı gibi görünse de neoklasisizmin sahip olduğu içerik, yani felsefi düşünce, tamamen farklıdır. Bu farklılık çok somut biçimde görülebilir. Ama bu farklılık klasisizmle arasında büyük bir uçurum oluşturmaz. Neoklasisizm, Yunan antikitesinden çok Roma İmparatorluğu ideallerini yansıtır. Bu idealler ve kavramlar Fransız İhtilali’nin getirdiği kavramlarla daha da zenginleştirilerek sunulmuştur.

Rasyonel Güzelliğin İzinde

Neoklasisizm, sosyo-ekonomik yapıya bağlantılı halde olmuştur. Tanrısal özden türetilen konular, neoklasik sanatın bakış açısını oluşturur. Klasik sanatının özü de duygulardan tamamen arınmıştır. Sanatçının öznelliği silikleşmiştir. Sanatçı, kendi felsefesini dile getirmek yerine belli bir ideali gerçekleştirme anlayışı içindedir. Neoklasisizmin içsel ve dışsal bütünlüğü; onun, kendisini ideal bir çerçeveye oturtmasını sağlar. Disiplinli bir sanat eğitimi almış neoklasik sanatçı, oluşturduğu eseriyle izleyicinin görmek istediği tüm güzelliği karşılayacak güçtedir. Genel bir zenginliğe sahip olan neoklasik sanatın gelişmesinde önemli bir yere sahiptir.

neoklasisizm
Photo by Wellington Silva from Pexels

Neoklasik sanat, klasik sanat gibi bir atölye sanatıdır. Bu yüzden bir tasarım sanatı olduğu söylenebilir. Çünkü bir doğal görüntüyü işleyerek veya bir tarih sahnesini yerinde gözlemleyerek yapılmamıştır. Atölyede oluşturulan bir tasarımla figürler yerleştirilir ve boyanır. Neoklasik sanat, yerleşik düşünceyi de oluşturmaktadır.

Klasik sanat, kendi dışındaki her türlü sanatsal düşüncelere ve açılımlara karşıdır. Klasik teriminin ifade ettiği anlam, genel itibariyle yaratıda bir düzeni, huzuru, açıklığı, ölçüyü ve armoniyi ifade eder. Bu tanımlamalar sanat yazarlarınca ve eleştirmenlerce de kabul edilir.

neoklasisizm
Photo by the blowup on Unsplash

Ölçülü Bir Yücelik

Neoklasik sanatın insanı heyecanlandıran ölçülülüğü ve ağırbaşlılığı, insanda bir yücelik duygusu uyandırır. Neoklasik sanatçıların resimlerinde göz kamaştırıcı formların her birinin, birbirleriyle ahenk içerisinde, planlı bir şekilde yerleştirilmiş olarak kompoze edildikleri gözlemlenir. Toplumsal kitleye kendini bir imparatorluk ihtişamı içinde sunan neoklasik resimler, halk tarafından pek yadsınmaz. Antik Çağın ozanlarınca mırıldanan mitolojik konular, tarihe iz düşen büyük kahramanlıkların unutulmuş hikayeleri ele alınır.

Heykel

Neoklasik dönemde, MÖ 500 civarında başlayan “klasik dönem” Yunan heykel örnekleri çok az olmasına rağmen, bunların fazlalığından mustaripti. En saygın eserler çoğunlukla Roma heykellerinin kopyalarıydı. Önde gelen Neoklasik heykeltıraşların kendi zamanlarında ünü büyüktü.

Antoine Houdon, Aydınlanmanın önemli figürlerinin çoğunu canlandırdı ve George Washington heykelinin yanı sıra Thomas Jefferson, Ben Franklin ve yeni cumhuriyetin diğer kurucularının büstlerini yapmak için Amerika’ya gitti.

Antonio Canova ve Danimarkalı Bertel Thorvaldsen, portrelerin yanı sıra birçok iddialı gerçek boyutlu figürler ve gruplar yaptılar. İkisi de Neoklasik heykelde güçlü idealleşmeyi temsil etti. 

neoklasisizm
Photo by kari Kittlaus

Neoklasik dönem, aynı zamanda siyasi ve sosyal bir hareket olarak da ortaya çıkmıştır. Aydınlanma çağı düşünceleriyle birleşerek akılcılığı ve düzeni vurgulamıştır. Bu dönemde, sanat eserleriyle topluma mesajlar verilmiş ve devrimci fikirler yayılmıştır.

Dönemin başyapıtları, ünlü ressamların elinden çıkmış ve sanat tarihinde unutulmaz bir iz bırakmıştır. Jacques-Louis David’in Tenis Kortu Yemini, Angelica Kauffmann’ın Muse Olarak Sarah Harrop Portresi ve Benjamin West’in Uçurtma Deneyi isimli eserleri Neoklasisizm akımına örnek olarak gösterilebilir.

neoklasisizm
Photo by Kristijan Arsov on Unsplash

Antik Yunan ve Roma sanatına duyulan hayranlığın yeniden canlanmasıyla ortaya çıkan Neoklasisizmde, mitolojik konulu tablolar ve tarihi temalar ön plandadır. Soyluluk, asalet ve estetik değerler, neoklasik sanat eserlerinde sıkça işlenen unsurlardır.

Estetik Anlayış: Neoklasik sanat sade, dengeli ve idealize edilmiş bir estetik anlayışını benimser. İnsan figürleri simetrik, orantılı ve kusursuz bir şekilde tasvir edilir. Pastel tonların kullanımı, eserlerde yumuşak ve doğal bir atmosfer oluşturur.

Temalar: Sanatçılar, mitolojik hikayeleri ve tarihi olayları resmederek Antik Yunan ve Roma’nın destanlarından ilham alır. Alegorik unsurlar ve sembollerle adalet, bilgelik ve erdem gibi soyut kavramlar sıkça işlenir.

Teknik Özellikler: Eserler net hatlar, doğru anatomik yapılar ve düzenli kompozisyonlarla dikkat çeker. Soğuk ve nötr renk paleti, dönemin klasik estetik anlayışını yansıtır.

Sanat akımı, 20. yüzyılın başlarına kadar etkisini sürdürdü ancak zamanla değişime uğradı. Neoklasisizm, tarihsel bir döneme damgasını vurmuş ve sanatın değişiminde önemli bir rol oynamış bir akım olarak hala değerini korumaktadır. Neoklasisizm, geçmişin estetik değerlerini modern bir yorumla yeniden hayata geçirmiştir.

neoklasisizm resim
Photo by Europeana on Unsplash

Kapak Fotoğrafı: Photo by MART PRODUCTION

Not: Görseller temsilidir.

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Nazan Avcı

Nazan Avcı

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.