20 Ağustos 2021

Göç ile İlgili Temel Kavramlar – Bölüm II

Burcu Tur Yüksel Akay

~6dk

Ekonomik Göçmen

Ekonomik göçmen, yaşam kalitesini iyileştirmek amacıyla kendi ülkesinin dışına yerleşmek üzere ikamet yerini terk eden ya da bir başka deyişle; istihdam amacıyla ülkesinden ayrılan kişileri ifade etmektedir.

Ekonomik göçmen terimi, bu göçmenleri mültecilerden ve bir ülkeye yasal izni olmadan ve/ veya iyi niyetli bir gerekçesi bulunmadan sığınma usullerini kullanarak girmeye teşebbüs eden kişilerden ayırmak amacıyla da kullanılmaktadır.

Gizli Göç

Göç hukuku kurallarını çiğneyerek, gizli bir şekilde gerçekleştirilen göçtür. Ülke vatandaşı olmayan bir kişinin, ülkeye giriş düzenlemelerini ihlal etmesi; ya da ülkeye yasal olarak giriş yapıp göç düzenlemelerini ihlal edecek şekilde süresini aşarak ülkede kalması durumunda gündeme gelebilir.

Gizli göç yerine, yaygın olarak kullanılan “düzensiz göç” terimi de tercih edilebilir. 

İç Göç

Yeni bir ikamete sahip olmak amacıyla veya yeni bir ikametle sonuçlanacak şekilde insanların aynı ülkenin bir bölgesinden başka bir bölgesine göç etmeleridir. Bu göç, geçici veya daimi olabilir. İç göçmenler, vatandaş oldukları ülke içinde yer değiştirirler. 

Kolaylaştırılmış Göç

Seyahat etmeyi daha kolay ve uygun hale getirerek meşru göçü desteklemek ve teşvik etmektir.

Yardımlı /Destekli Göç

Yardımsız, kendiliğinden gerçekleşen (spontane) göçün aksine, göçmenlerin devlet, devletler ya da uluslararası bir kuruluş yardımıyla gerçekleştirdiği hareketliliktir. 

Mülteci 

1967 Protokolü ile değişik Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi, 1A(2) Maddesi’ne göre mülteci; ırkı, dini, tabiiyeti, belirli bir sosyal gruba mensubiyeti ve siyasi görüşleri yüzünden haklı bir zulüm korkusu nedeniyle vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve söz konusu korku yüzünden, ilgili ülkenin korumasından yararlanmak istemeyen kişidir.

Bu tanıma ek olarak; 1969 Afrika Birliği Örgütü (OAU) Sözleşmesi mülteciyi, kendi menşe ülkesi ya da vatandaşı olduğu ülkenin bir bölümünde ya da tümünde dış saldırı, işgal, yabancı egemenliği ya da kamu düzenini ciddi biçimde bozan olaylar nedeniyle ülkesini terk etmeye zorlanan kişiler olarak tanımlamaktadır. 

Benzer bir şekilde 1984 Cartagena Bildirisi de mülteci kavramının; yaygın şiddet, dış saldırı, iç çatışmalar, yaygın insan hakkı ihlalleri ya da kamu düzenini ciddi olarak bozan diğer durumlardan dolayı hayatları, güvenlikleri veya özgürlükleri tehdit altında olduğu için ülkesinden kaçan kişileri de kapsadığını belirtmektedir. 

Sığınma / İltica

Bir devletin geri göndermeme ilkesi ve uluslararası veya ulusal düzeyde tanıdığı mülteci haklarına dayalı olarak topraklarında verdiği bir koruma türüdür. Vatandaşı olduğu veya ikamet ettiği ülkede koruma sağlanamayan, bilhassa ırkı, dini, tabiiyeti, belirli bir sosyal gruba mensubiyeti ya da siyasi görüşü nedeniyle zulüm görmekten korkan kişiye verilmektedir. 

Sığınmacı

Zulüm veya ciddi zarardan korunmak amacıyla, kendi ülkesi dışında bir ülkede güvenlik arayışında olan ve ilgili ulusal ya da uluslararası belgeler çerçevesinde mültecilik statüsüne ilişkin yaptığı başvurunun sonucunu bekleyen kişidir. 

Olumsuz bir karar çıkması sonucunda bu kişiler ülkeyi terk etmek zorundadırlar ve eğer kendilerine insani ya da diğer gerekçeler temelinde ülkede kalma izni verilmemişse, bu kişiler ülkede düzensiz veya kanuna aykırı bir durumda bulunan herhangi bir yabancı gibi sınır dışı edilebilirler. 

Soya Bağlı Yerleşimciler

Kendi ülkeleri dışındaki bir ülkeye, o ülkeyle olan tarihsel, etnik ya da diğer bağları nedeniyle kabul edilen yabancılardır. Bu yabancılara bu bağların doğası gereği o ülkede derhal uzun süreli ikamet hakkı tanınır ya da o ülkede vatandaşlık hakkına sahip olmaları nedeniyle ülkeye kabulden kısa bir süre sonra ülke vatandaşlığı verilir. 

Transit Halindeki Mülteciler

Başka bir yere yerleştirilmeleri şartıyla bir devletin topraklarına geçici olarak giriş yapmalarına izin verilen mültecilerdir.

Transit Ülke 

Göç akınlarının (düzenli ya da düzensiz) içinden geçtiği ülkedir.

Zorla Göç

Doğal ya da insan yapımı nedenlerden dolayı içerisinde yaşama ve refaha yönelik tehditleri de içeren bir zorlama unsuru bulunan göç hareketidir.

Göç ile İlgili Temel Kavramlar – Bölüm I yazımız da ilginizi çekebilir.

Kaynak

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.