26 Ekim 2018

Türkiye Tiyatrosunun Duayeni: Genco Erkal

Burcu Tur Yüksel Akay

~6dk

1938 yılında, İstanbul’da doğan Genco Erkal, yaşamını tiyatroya adamış bir oyuncu ve yönetmen.

Ülkemizde belgesel tiyatro ve politik tiyatro dendiğinde akla ilk gelen isimlerden biri olan Genco Erkal, muhalif duruşuyla da hayatı boyunca dikkat çekti.

Nazım Hikmet şiirlerine ses veren ve tek kişilik oyunlarıyla izleyicileri büyüleyen Erkal, tiyatro dünyasına girdiği lise yıllarında Robert Koleji’nde öğrenim gördü.

Liseden mezun olduktan sonra lisans öğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümünde tamamladı.

1957 yılında kurulan Genç Oyuncular Amatör Topluluğu’nun kurucuları arasında yer alan Genco Erkal, 1959 yılından itibaren Ankara Sanat Tiyatrosu, Gülriz Sururi-Ergin Cezzar ve İstanbul Tiyatrosu gibi Türkiye’nin özel tiyatro topluluklarında hem oyuncu hem de yönetmen olarak görev aldı.

1969 yılında ise; Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin ve Nurten Tunç ile birlikte Anadolu’da da tiyatro yapmak amacıyla Dostlar Tiyatrosu’nu kurdu.

Dostlar Tiyatrosu topluluğu, 1970’lerden itibaren Turhan Selçuk’un Abdülcanbaz çizgi romanının, Aziz Nesin’in Azizname taşlamasının ve Nazım Hikmet’in Kerem Gibi şiirinin uyarlamalarını sahneye koydu.

Topluluk aynı yıllarda, Rosenbergler Ölmemeli (Alain Decaux) ve Havana Duruşması (Hans Magnus Enzensberger) gibi politik içerikli belgesel oyunlar da sahneye koyuyordu.

Erkal, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde gözlem yaparak, hasta ve doktorlarla görüşerek hazırlandığı Bir Delinin Hatıra Defteri (Nikolay Gogol) oyununu henüz 20’li yaşlarındayken sahneye koydu.

1965 yılında, Ankara Sanat Tiyatrosu’nda (AST) oynadığı bu oyun, Meddah geleneği dışında ülkemizde sahnelenen ilk tek kişilik oyun olarak Türkiye tiyatro tarihine geçti.

Genco Erkal, Bir Delinin Hatıra Defteri’ni daha sonra 1969, 1992 ve 2014 yıllarında da farklı yorumlarla sahneye koydu.

Genco Erkal

Aziz Nesin’den Haldun Taner’e, Nazım Hikmet’ten Behiç Ak’a ve Yaşar Kemal’e kadar pek çok değerli sanatçının eserlerinden uyarlama yapan Genco Erkal, Türk yazarların yanı sıra Maksim Gorki, Bertolt Brecht, Samuel Beckett, Peter Weiss ve John Steinbeck gibi yabancı yazarların da eserlerini sahneye uyarladı.

Ayrıca Erkal, 2009 yılında, Amerikalı tarihçi ve tiyatro yazarı Howard Zinn’in Marx in Soho isimli tek kişilik oyununu Marx’ın Dönüşü ismiyle sahneye uyarladı.

Erkal, hem Türkiye’de hem de yurtdışında izleyiciye sunduğu, 2 Temmuz 1993 tarihinde yaşanan Madımak Katliamının anlatıldığı Sivas93’ isimli politik belgesel oyunun hem yazarı hem de yönetmeni.

Genco Erkal’ın Yer Aldığı TV ve Sinema Yapımları

  • 1974, Bir Delinin Hatıra Defteri
  • 1982, At, Yön. Ali H. Özgentürk
  • 1982, Hakkari’de Bir Mevsim, Yön. Erden Kıral
  • 1983, Faize Hücum, Yön. Zeki Ökten
  • 1988, Keşanlı Ali Destanı (Dizi), Yön. Genco Erkal
  • 1990, Camdan Kalp, Yön. Fehmi Yaşar
  • 2003, Başka Yerde Yok (Dizi)
  • 2008, Pazar – Bir Ticaret Masalı, Yön. Ben Hopkins
  • 2010, Prensesin Uykusu, Yön. Çağan Irmak
  • 2017, 7YÜZ (Dizi)

Senfonik konserlerde Peter ile Kurt (Prokofiev), Askerin Öyküsü (Stravinski) ve Fazıl Say tarafından icra edilen Nazım isimli yapıtlarda anlatıcı olarak yer alan Erkal, 1993-1998 yılları arasında Paris’te ve Avignon Festivali’nde (Fransa) üç Fransız yapımında da rol aldı.

Bu oyunlar; Sevdalı Bulut (Nazım Hikmet), Ou vas-tu Jérémie? (Philippe Minyana) ve Simyacı’dı (Paulo Coelho).

Usta oyuncu, 2013 yılında, aile yadigarı Ali Paşa Hanı’nı (Eminönü, İstanbul) tiyatro sahnesine dönüştürmüştür.

BONUS

Ödülleri

  • En İyi Erkek Oyuncu Ödülü, At, 1982 Altın Portakal Film Festivali
  • En İyi Erkek Oyuncu Ödülü, Faize Hücum, 1983 Altın Portakal Film Festivali
  • Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu Ödülü, Simyacı, Dostlar Tiyatrosu, 1998 Afife Tiyatro Ödülleri
  • Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü, Yaşamı Boyunca Tiyatro Dalında Başarılı Çizgisini Sürdürmüş ya da Tiyatro Sanatına Katkıları Bulunmuş Kişi, 2000 Afife Tiyatro Ödülleri
  • Yaşam Boyu Başarı Ödülü, 2000 Avni Dilligil Ödülleri
  • İsmail Dümbüllü Ödülü
  • Onur Ödülü, 2014 Sinema Yazarları Derneği Ödülleri
  • Seçici Kurul Üstün Performans Ödülü, Bir Delinin Hatıra Defteri, Dostlar Tiyatrosu, 20. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri

portre genco erkal

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.