Altı Temel Duygu
İnsan duyguları ve bunların yüz ifadeleri üzerindeki etkilerine dair yaptığı çalışmalarla ünlü olan Psikolog Paul Eckman, 1972 yılında insan kültürlerinde evrensel olan altı temel duygu olduğunu belirtmiştir.
Bu evrensel altı temel duygu mutluluk, üzüntü, korku, öfke, şaşkınlık ve tiksintidir.
Eckman, 1999 yılında duygular listesine utanç, heyecan, aşağılama, gurur, memnuniyet ve eğlence gibi bir dizi duygu daha eklemiştir.
Duygu Çarkı
1980’li yıllarda Psikolog Robert Plutchik duygu çarkı ya da duygu çemberi olarak isimlendirilen bir duygu sınıflandırma sistemini tanıtmıştır.
Duyguları neşe, güven, korku, şaşkınlık, üzüntü, iğrenme, öfke ve beklenti olmak üzere sekiz temel kategoriye ayıran Plutchik, bu modelde farklı duyguların nasıl birleştirilebileceğini ve karıştırılabileceğini göstermiştir.
Duyguların Üç Temel Unsuru
- Öznel Deneyim: Kişiden kişiye değişen, evrensel olmayan deneyimler
- Fizyolojik Tepki: Kalp atışlarının hızlanması, avuç içlerinin terlemesi gibi fiziksel reaksiyonlar
- Davranışsal Tepki: Gülümseme ve kaşları çatma gibi mimik ve jestlerle duyguyu yansıtma
Duygu ve Ruh Hali
Duygular kısa ömürlü ama yoğundur. Genellikle kesin ve tanımlanabilir nedenleri vardır.
Ruh hali ise, duygulardan çok daha hafif ve uzun sürelidir. Ruh halinin nedenlerini belirlemek zor olabilir.
Duygu Türleri
Duygular genellikle olumlu ve olumsuz duygular olarak sınıflandırılırlar.
Mutluluk ve neşe olumlu duygu örnekleriyken uyarıcı özellikler taşıyan öfke, üzüntü ve korku gibi duygular olumsuz duygulardır.
Duyguların Süreleri
Leuven Üniversitesi’nden (Belçika) Philippe Verduyn ve Saskia Lavrijs’in 233 kişi üzerinde yaptığı araştırmaya göre;
- Üzüntü, 120 saat
- Nefret, 60 saat
- Neşe, 35 saat
- Umut, umutsuzluk, kaygı, hayal kırıklığı ve memnuniyet, 24 saat
- Kıskançlık, 15 saat
- Coşku, 6 saat
- Hayranlık ve minnettarlık, 5 saat
- Huzur, 4,5 saat
- Suçluluk, 3,5 saat
- Stres, 3 saat
- Gurur, 2,5 saat
- Sıkıntı ve şaşkınlık, 2 saat
- Öfke, 1,5 saat
- Aşağılanma, 50 dakika
- Korku, 40 dakika
- Utanç, 30 dakika sürüyor.
Olumlu Duygular Nelerdir?
Duyguların tamamını listelemek mümkün olmasa da bazıları şu şekilde sıralanabilir: Sevgi, minnettarlık, kabul, sevinç, neşe, aşk, coşku, ilgi, huzur, dinginlik, eğlence, mizah, mutluluk, umut, motivasyon, tutku, memnuniyet, merak, takdir, minnet, heyecan, …
Olumsuz Duygular Nelerdir?
Kaygı, sıkıntı, hayal kırıklığı, iğrenme / tiksinme, umutsuzluk, kıskançlık, yas, endişe, öfke, stres, üzüntü, hüsran, utanç, …
Olumlu Duyguların Faydaları
Uzun yıllar boyunca yapılan araştırmalar, olumlu duyguların ömrü uzattığını, bağışıklık sistemini güçlendirdiğini, ağrıları azalttığını, yaşam kalitesini ve motivasyonu artırdığını göstermiştir.
Ancak bunun yanında kişinin gelişebilmesi, hayatta kalma becerilerini geliştirebilmesi ve yeni çözümler bulabilmesi için olumlu duygular kadar olumsuz duyguları da yaşaması gerekmektedir.
Son olarak; yapılan araştırmalara göre, mutluluk hissi arttıkça vücut daha az uyumaya ihtiyaç duyarken üzüntü arttıkça kişide daha fazla uyuma dürtüsü ortaya çıkmaktadır.
