Her şey bu kadar ilerlemeden önce ilk adımları kimler attı?
Charles Babbage
Matematikçi, analitik filozof ve makine mühendisi Charles Babbage, John Herschel ve George Peacock’la birlikte Analitik Topluluğu’nun kurucularından biridir.
Programlanabilir fikrini ortaya atan Babbage, bir proto-bilgisayar bilimcisi olarak mekanik olarak çalışabildiği sonradan kanıtlanan bir hesap makinesi geliştirmiştir. Günümüz bilgisayarlarının gelişmesine önemli katkılarda bulunan Babbage, kendisini adadığı hesap makinesi tasarımıyla insan hatalarını en aza indirmeyi amaçlamıştır.
1822 yılında, fonksiyon değerlerinin hesaplanmasını sağlayan Fark Makinesi’nin yapımına başlamıştır. 1991 yılında, Babbage’nin özgün çalışmalarına bağlı kalınarak Fark Makinesi tamamlanmış ve makinenin kusursuz bir şekilde çalıştığı görülmüştür. Babbage, Fark Makinesinin ardından onunla birlikte çalışabilecek, değişen sütun ve satır özelliklerinde bir çıktı formatı da programlamıştır.
Babbage, 1830’larda Çözümleyici (Analitik) Makine olarak isimlendirilen ve dijital bilgisayarların öncüsü olan cihazın tasarımını gerçekleştirmiştir. Çözümleyici Makine ile delikli kartlardan gelen komutlar doğrultusunda aritmetik işlemlerin yapılması öngörülmüştür.
Çözümleyici Makine, sayıların saklanabileceği bir hafıza biriminin ve işlemlerin art arda ve sırayla yapılmasını sağlayan ardışık kontrol sisteminin yanı sıra günümüz bilgisayarlarının pek çok temel özelliğine sahipti. Buna rağmen Çözümleyici Makine hiçbir zaman tamamlanamamıştır.
Ada Lovelace
Charles Babbage’nin asistanı matematikçi ve yazar Augusta Ada King, Babbage’yi ve motor tasarımını anlayan az sayıda insandan biriydi. Babbage’nin planlarını düzeltmekten İngiliz hükümetinden fon temin etmeye ve Analitik Makineyi kamuoyuna sunmaya kadar pek çok görevi üstlenen Ada Lovelance, 1843 yılında Analitik Makine için temel bir program yazarak ilk bilgisayar programcısı oldu.
Dijital bilgisayarların gelişmesinde önemli bir role sahip olan Lovelance, 1840’lı yıllarda ağır makine işletmek, grafikleri yeniden düzenlemek ve müzik yapmak gibi pek çok farklı alanda işlem yapabilecek çok amaçlı makinelerle ilgili makaleler de yayımlamıştır.
1980’li yıllarda ABD Savunma Bakanlığı için oluşturulan bilgisayar diline Lovelance onuruna, ADA ismi verilmiştir.
Herman Hollerith
Herman Hollerith, 1889 yılında Jacquard tezgahı düzenini bilgisayarlara uyguladı. Amacı, ABD nüfus sayımını yapabilmek için hızlı bir yol bulmaktı. Babbage’nin delikli kartlarının makineye yön vermek için kullanılması fikrinden farklı olarak Hollerith, sonuçların mekanik olarak derleneceği makinede, kartların veri bilgisini depolamak için kullanılacağı bir yöntem geliştirdi. Bir karttaki her yumruk bir sayıyı temsil ediyordu ve iki yumruk kombinasyonu bir harfi gösteriyordu. Tek karta 80 farklı değişken kaydedilebiliyordu. Hollerith’in yöntemiyle, yaklaşık 10 yıl sürebilecek nüfus sayımı 6 hafta içinde tamamlandı.
Bu yöntem süreyi kısaltmasının yanı sıra, delgi kartlarının veri depolamak için kullanılmasını sağlayarak hesaplamada insani hataları azaltmaya da yardımcı oldu.
Punch kartı okuyucusunu iş dünyasına dahil eden Hollerith, 1896 yılında Tabulating Machine Company’yi kurdu bir dizi birleşme sonucu şirket International Business Machines (IBM) oldu.
Hem iş dünyası hem de kamu kurumları 1960’lı yıllara kadar veri işleme için delme kartlarını kullanmıştır.
Vannevar Bush, John V. Atanasoff & Clifford Berry
Vannevar Bush, 1931 yılında diferansiyel denklemleri çözümek için bir hesap makinesi geliştirdi. Yüzlerce dişli ve milden oluşan makine, karmaşık denklemleri çözümebilmesine rağmen hantaldı.
Iowa Devlet Üniversitesi’nde profesör olan John V. Atanasoff ve yüksek lisans öğrencisi Clifford Berry, makinedeki yoğunluğu ortadan kaldırmak için Boole Cebirini bilgisayar devresine uygulayarak elektronik bir bilgisayar geliştirdiler. Böylece 1940 yılında, ilk elektronik bilgisayar ortaya çıktı.
John von Neumann
John von Neumann, 1940’lı yıllarda bilgisayar programlama dillerinin gelişimini büyük ölçüde etkileyen kavramlar ortaya koymuştur. Elektronik Ayrık Değişkenli Otomatik Bilgisayarı tasarlayan Neumann, 1945 yılında Depolanmış Bellek tekniğinin yanı sıra bilgisayarın herhangi bir noktada durdurulmasını ve yeniden başlatılmasını sağlayan Koşullu Kontrol Aktarımını bularak bilgisayar programlamasında çok yönlülüğü mümkün kılmıştır.
Bunların yanı sıra, tüm bilgisayar fonksiyonlarının tek kaynaktan yönetilmesine izin veren merkezi işlem birimini ortaya çıkarmıştır.
Konrad Zuse
Konrad Zuse, Plankalkül ismini taşıyan ilk algoritmik programlama dilini geliştirmiştir. Zuse’un amacı, genel problemlerin çözümü için teorik ön koşulları yaratmaktı. Zuse, ayrıca, dünyanın ilk ikili dijital bilgisayar olan Z1’i geliştirmiştir.
1941 yılında ise, ilk işlevsel programla kontrol edilen elektromekanik dijital bilgisayar Z3’ü tamamlamıştır. Z3’ü uçak ve füze tasarlamak için geliştiren Zuse, yaşamı boyunca güçlü bilgisayarlar üretmek için çalışmıştır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra, Zuse’un yalnızca en sofistike icadı olan Z4 kurtarılabilmiştir.
Aynı dönemde İngilizlerin Alman mesajlarını çözmek amacıyla ürettiği Colossus tamamlanmıştır. Ancak Colossus, yalnızca gizli mesaj ve şifreleri çözmek için tasarlandığı için etki alanı kısıtlı olmuştur.
Claude Shannon
Matematikçi Claude Shannon, insanlarla makineler arasındaki iletişimin teorik sınırlarının temellerinin açıklandığı Matematiksel İletişim Kuramı’nın yazarıdır. Bu çalışmanın bir parçası olarak Shannon, ‘bit’i temel bilgi ve hesaplama birimi olarak tanımlamıştır.
II. Dünya Savaşı Dönemi, ABD
Howard H. Aiken, Harvard mühendisi olarak 1944 yılında IBM ile çalışmış ve ABD Deniz Kuvvetleri için balistik çizelgeler oluşturma amacıyla tümüyle elektronik bir hesap makinesi üretmiştir. Mark I olarak isimlendirilen bilgisayarda, mekanik parçaları hareket ettirmek için elektromanyetik sinyaller kullanılmıştı. Hesaplama sıraları değişemeyen ve yavaş çalışan bilgisayar, basit aritmetik işlemlerin yanı sıra daha karmaşık denklemleri de çözebiliyordu.
Savaş sırasında, ABD’de yaşanan bir diğer gelişme ise hükümet ve Pennsylvania Üniversitesi ortaklığında üretilen ENIAC (Elektronik Sayısal Bütünleştirici ve Bilgisayar)’dı. ENIAC, Mark I’den ve Colossus’tan bin kat daha hızlı hesaplama yapabilen genel amaçlı bir bilgisayardı.
Grace Hopper
Matematikçi Grace Hopper, bilgisayara sayılarla değil harflerle talimat vermeyi sağlayan A-0 programını tamamlamıştır. İlk modern derleyiciyi ve COBOL programa dilini geliştiren Hopper, Debugging olarak bilinen programın hatalardan temizlenmesi konseptini ilk kullanan bilim insanlarından biridir.
John Backus
IBM’in ilk büyük ölçekli bilgisayarı IBM 701 için Speedcode’u tamamlayan John Backus, bir program yazmak için gereken süreyi büyük ölçüde kısaltmıştır. 1957 yılında, günümüzde kullanılmaya devam edilen IBM FORTRAN projesinin lideri olarak tarihin en popüler bilimsel programlama dilinin yazılması çalışmasını yürütmüştür.
En dikkat çekici adımları atan bilim insanlarına listemizde yer vermeye çalıştık. Siz de eksik olduğunu düşündüğünüz isimleri yorum yaparak listeye dahil edebilirsiniz.
