Pek çok kültürde bir içecek olmaktan daha fazlasını ifade eden çayın; tarihi, özellikleri ve çeşitlerinin ardından listelerimize çay ritüelleri ile devam ediyoruz.
ÇİN
Dünyanın en büyük çay üreticisi ve çayın ilk tüketildiği ülke, Çin. Çayın neredeyse tüm türlerinin yetiştirildiği Çin’de her yerde ve her zaman çay bulabilirsiniz.
Çin’de, geçmişten günümüze çay tüketimi kaynatma, çırpma ve demleme dönemleri olarak 3’e bölünüyor. Günümüzde, ağırlıklı olarak demleme yöntemi kullanılıyor.
Ülkede çay içme geleneklerinden demleme yöntemlerine ve tüketilen çay türüne göre bölgesel farklılıklar görülüyor. Fakat genellikle küçük fincanlarda sıcakken tüketiliyor. Ayrıca çayı görmek önemli olduğu için geniş ağızlı fincanlar tercih ediliyor.
JAPONYA
Japonya’da çay kültürü, felsefe ve dinle iç içe.
Çay büyük bir özenle, mükemmele ulaşma amacıyla hazırlanıyor ve ikram ediliyor. Her mevsim farklı kase ya da fincanlar kullanılıyor. Ayrıca evlerde, yalnızca çay içmek için kullanılan Hoshoan isminde bir oda bulunuyor.
Çay tüketimi her ne kadar Çin’den geçmiş olsa da Japonya’da çayla ilgili, Çin’de olandan daha fazla belge bulunuyor.
HİNDİSTAN
Dünyanın en büyük çay üreticilerinden biri olan Hindistan’da çay tüketimi, M.Ö. 700’lü yıllara uzanıyor. Aromalı ve baharatlı çayların ağırlıklı olarak tüketildiği Hindistan’da, çay ve meditasyon birbirinden ayrılmıyor. Ayrıca Hindistan, sütlü çay olarak da bildiğimiz chai-tea’nin anavatanı.
İNGİLTERE
Çayla Hindistan’da tanışan İngiltere’de çay tüketimi 17. yüzyılda başlamıştır. Bu kısa geçmişe rağmen kendi çay kültürünü hızla geliştiren ülkede, çay partileri önemli bir yere sahip.
Genellikle bergamotla harmanlanan Earl Grey’in tercih edildiği ülkede şık, porselen fincanlarda servis edilen çayı; limonlu, sütlü ya da kremalı olarak da tercih edebiliyorsunuz.
RUSYA
Votka kadar yoğun çay tüketimiyle de tanınan Rusya’da günün her saatinde çay tüketiliyor.
Anadolu’da da olduğu gibi çay, semaverde demleniyor. Tiryakiler şekersiz çayı ağızlarına aldıkları şekerle içerken genellikle beyazlatılmamış şeker ve limon eklenerek tüketiliyor. Kimi bölgelerde çay, bardak altlığına dökülerek de içiliyor.
Daha fazla çay istemeyen konuklar, bardak altlığını bardağın üzerine kapatırlar.
TÜRKİYE
Anadolu’da çay, 19. yüzyıl gibi geç bir tarihte tüketilmeye başlansa da çok kısa bir sürede bir kültür öğesi haline gelmiştir.
Çay, hepimizin aşina olduğu şekilde, ince belli cam bardakların yanı sıra daha büyük ölçekli çay bardakları ve fincanlarda tüketiliyor. Demlemede semaverin yanı sıra farklı materyallerden üretilen çaydanlıklar kullanılıyor.
Türkiye’de metal çaydanlıklar, poşet çaylar; sütlü, aromalı ve baharatlı çaylar sık tercih edilmiyor.
Günün her saatinde çay tüketilmesinin yanı sıra çayın, halk kültüründe ve sosyal yaşamda da büyük önemi vardır.
ÖZBEKİSTAN
Günün her saati çay tüketen bir diğer ülke ise Özbekistan.
Özbekistan’da siyah ve yeşil çayın yanı sıra kırmızı biber, nane ve iğde yapraklarıyla hazırlanan reyhanlı çay, bal ya da reçelle demlenen ballı çay, demleme sırasında içine şeker eklenen navvatlı çay, sütlü ve tuzlu şir çayı gibi pek çok çay çeşidi tüketiliyor.
FAS
Aromalı ve baharatlı yeşil çaylar ile Fas Çayı olarak da isimlendirilen nane çayı, ülkede en fazla tüketilen çay çeşitleri.
Çay ikramı bir misafirperverlik göstergesi de olan ülkede çayı alışılanın aksine kadınlar değil erkekler tarafından demlenip ikram ediliyor. Ayrıca ülkede çayı geri çevirmek kabalık sayılıyor.
FRANSA
Çay salonlarının yaygın olduğu Fransa’da, farklı aromalara sahip zengin bir çay çeşitliliği vardır. Fransa’da çay, kısa süre demlenir ve ince, porselen fincanlarda servis edilir. Çayın yanında çikolata ve krokan gibi ikramlarda bulunulur.
TİBET
Tibet’e özgü Po-Cha, tuz ve tereyağıyla servis ediliyor. Çay, acı bir tat elde etmek için uzun süre demleniyor ve ardından tuz ve yağ ile karıştırılıyor.
TAYVAN
Soğuk ya da sıcak olarak şeker şurubu ve tapyoka incileriyle hazırlanan köpüklü çayın anavatanı Tayvan’dır.
MALEZYA
Çayın tüm yiyeceklerle birlikte tüketildiği Malezya’da, Teh Tarik isimli köpüklü siyah çay, süt ve şekerle servis ediliyor.
MOĞOLİSTAN
Dünyanın geri kalanına göre farklı bir çay kültürü olan Moğolistan’da çaya; yağ, tuz, un ya da darı ekleniyor. Ayrıca çay, kurutulmuş kuzu eti ekleyerek de tüketiliyor.
‘İlk fincan dudaklarımı ve ağzımı ıslatır,
ikincisi yalnızlığımı siler,
üçüncüsü içimdekileri açığa çıkarır,
dördüncüsü beni terletir ve bütün dertlerim gözeneklerimden uçar gider.
Beşinci fincanda arınırım,
altıncı beni ölümsüzlüklerin krallığına götürür,
yedincisi…
Ah daha fazla içemeyeceğim!
Sadece serin bir rüzgarın kollarımı şişirdiğini hissediyorum.
P’eng-le Şan nerede?
Bırakın da şu tatlı rüzgara binip buralardan uzaklaşayım.’
Lo T’ong
