14 Ocak 2021

10 Maddede Tenet: Bir Christopher Nolan Filmi

Sosyaliize

~8dk

Tenet, pandeminin azizliğine uğramış bir Christopher Nolan filmi. Senaryosunu Christopher Nolan’ın yazdığı filmin yönetmenleri, Nolan ve Emma Thomas.

Salgın dönemine denk geldiği için, Mayıs’da çekimleri tamamlanan film bir süre bekletilip 26 Ağustos 2020 tarihinde vizyona girdi. IMDB puanı şu anda 7,5 olan film, 2,5 saat sürüyor ve izleyiciye bir gerilim, bilim kurgu örüntüsü sunuyor.

tenet christopher nolan

Tenet vizyona girdiğinde, Matrix benzeri çığır açıcı bir etkisi olabileceğinden, fakat bunun zamanla anlaşılacağından dem vurulmuştur. 

Gerçek şu ki; filmin bilimsel veriler konusunda ne kadar isabetli olduğuna bakılmaksızın üzerinde yıllarca konuşulacağı şimdiden garanti görünüyor. Çünkü can alıcı bir konu ve merak uyandıran sorular hakkında sonu gelmez ‘acaba’lar barındırıyor.

Tenet, bir din ya da mistik öğretinin ana omurgasını oluşturan öz ilke, temel kural anlamına gelen Latince bir kelime. Tenet adının çıkış noktası olarak Antik Yunan kalıntılarında bulunan eski bir tablet gösteriliyor. Pompei şehrinin yıkıntıları arasında bu tablette sırasıyla Rotas, Opera, Tenet, Arepo, Sator kelimlerinin palindromik dizilimi yer alıyor. Yani tabletin iki uç noktası arasında simetrik bir aynılık hakim.

tenet

Düğüm burda kopuyor…

‘Sator Karesi’ diye anılan bu kalıntıdaki kelimelerden anlamlı bir bütün oluşturulduğunda;

‘Rotas opera tenet arepo sator.’

Yani ‘Çiftçi ekinini dikkatle korur.’ şeklinde bir anlam çıkıyor.

Burada yüklem, TENET sözcüğü ve korumak, kollamak, gözetlemek manasına geliyor. Tamamıyla simgesel olgular üzerine örüntülenen bu cümlede; çiftçi Tanrıyı, ekinler yarattığı kulları temsil ediyor. Yani, genel olarak yorumlanırsa ‘Tanrı’nın her ne yaparsa yapsın, kullarını görüp gözetlediği’ mesajına ulaşılıyor. Bu tabletin neden doğal felaketler sonucunda yok olan şehir Pompei’den çıktığı ise, bizleri düşündürüyor…

Peki, verdiği mesaj nedir?

Sator Karesi’nin ne olduğunu öğrendikten sonra, bir başka soru beliriyor zihinlerde: Peki, filmini bu şekilde isimlendiren Christopher Nolan izleyicisine ne anlatmak istemiş olabilir?

Sator’un başında sonunu, sonunda ise başını işaret eden bir palindrom olduğu hesaba katılırsa, Tenet filminin ‘başı ve sonu arasında formatif benzerlik bulunan zaman’a işaret edildiği ortaya çıkar. Yani, zamanı iki uç yakasından yakalarsanız, aslında aynı bütünün eş parçalarına ulaşmış olursunuz.

Zaten Nolan’ın önceki filmlerine de baktığımızda, usta yapımcının baş-son kavramlarıyla uğraşmayı fazlaca seven bir yönetmen olduğu göze çarpar. Mesela bir Nolan filminde, başından sonuna gönderme yapıldığına ya da sonunun da başına atıfta bulunduğuna sıklıkla rastlarız.

Yedi ayrı ülkede farklı sahneleri çekilen filmde, Türkiye’den de kareler yer alıyor. Filmin çekimlerine 260 milyon Dolar bütçe ayrılmış. 

Filmin başrol oyunculuğunu Denzel Washington’ın oğlu John David Washington üstlenmiş. Washington, uluslararası görevde olan ve beklenen savaşı önlemekle görevlendirilmiş bir casusu canlandırıyor. Filmin diğer göze çarpan oyuncuları; Robert Pattinson, Elizabeth Debicki, Jefferson Hall, Clémence Poésy, Kenneth Branagh, Tom Nolan Dimple Kapadia ve Michael Caine.

tenet

Gizlilik esastır!

Söylentilere göre; Christopher Nolan, filmin senaryosunu çekimden önce kimseyle paylamamış. Sadece filmden önce, bir odada yalnız başına okuttuğu senaryosu hakkında Robert Pattinson ‘tamamen gerçek dışı’ yorumunda bulunmuş. 

Tenet genel olarak değerlendirildiğinde; senaryonun gerçekten kafa karıştırıcı nitelikte olduğu söylenebilir. Zira filmde zamanın ince bir çizgi gibi ileri geri gidip-gelmesi göze çarpıyor. Yani olaylar lineer/süreğen bir çizgide değil, daha çok parabolik bir eğri gibi, eğilip bükülebilir bir evrende ilerliyor. 

Nolan böyle kompleks bir senaryoyu oyuncularından gizlemekte fazla da haksız sayılmaz. Öyle değil mi?

Zamanın yönü (the arrow of time) var mıdır?

Filmde bahsedilen kavramlardan biri ve filmi anlamamızı kolaylaştıracak bir diğer ayrıntı şu: Kahramanımız kendisine ‘beklenen felaketi durdurma’ görevi verildikten sonra, bilim insanı Barbara ile silah numunelerinin saklandığı bir ofiste küçük bir görüşme gerçekleştiriyor. 

Barbara, istihbarat ajanı rolündeki kahramanımıza bir felaketle karşı karşıya olduklarını ve bunu önlemek içinse, zamanın yönü üzerinde hakimiyet kurup gelecekle tanışması ve onu kontrol etmesi gerektiğini belirtiyor. ‘The Arrow of Time’, Türkçesiyle Zamanın Yönü, geçmişten geleceğe doğru akıyor. Fakat Barbara’nın iddiasına göre gelecekten geçmişe gidilip geçmişi manipüle etmek mümkün. Tenet, bu mantık üzerinde ilerliyor.

Filmin resmi web sitesinde, filmin bir zamana yolculuk filmi değil, ‘Ters Çevirme’ teması üzerine kurgulandığı özellikle belirtilmiş. Bu da onu benzerlerinden ayrı kılıyor ve bir tık üst konuma taşıyor. Ters Çevirme ifadesinden, ‘Bugünden geleceğe ilerlerken Tenet adındaki mafyavari organizasyonun saldırısını önlemek adına, kahramanımızın zamanı nasıl geriye çevirip geçmişte yol alması gerektiği’ni anlamamız gerekiyor. Ancak bu şekilde, bilinmeyen geleceğe ulaşabilir ve gelecek değiştirildiğinde yaklaşan felaket durdurulabilir. Yani, geleceğe ancak zamanın yönünü geçmişe çevirdiğimizde varabiliriz.

tenet t simetrisi

Tenet ve Entropi 

Filmin senaryosunda, parçacık fiziğinin konu alanına giren ‘entropi’ kavramından da gönderme yapılmış. Entropi, parçacıklar arasındaki dağınıklık anlamına geliyor. Buna göre; gazların entropisi katı cisimlerden fazladır. Ne var ki, bu ‘dağınıklık/entropi’ doğada zamanla artar. Buna maddelerin bozunumu da diyebiliriz. Klasik fizik kurallarına göre; zamanla entropi artar ve maddeler ‘bozunur’.

Ancak modern fizik bunun böyle olmadığını keşfetti. İşte Tenet de bu modern gerçekliğe vurgu yapıyor. Buna göre; entropi zamanlar artar ve T Noktasına ulaşınca bozunum kaybolur ve yerini tekrar düzene/kozmosa bırakır. Yani, dağılan bir parçacık kümesi T Noktasına ulaşınca dağılım sona erer ve tekrar eski düzene doğru ilerlemeye başlar.

Tenet filminde ise, kahramanımız işte bu T Noktasına varıp olayların gidişatını geri çevirmeyi deneyecektir. 

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Sosyaliize

Sosyaliize

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.