Tayland Sinemasının Doğuşu
Tayland sinemasının başlangıcı 1897 yılına dayanmaktadır. O yıl, Kral Chulalongkorn’un İsviçre’nin Bern şehrine yaptığı ziyareti anlatan ilk Tayland filmi çekilmiştir. Bu film daha sonra Bangkok’ta gösterilmiştir.
Bu filmin ardından Tayland kraliyet ailesi ve yerel işadamları, yabancı filmlerin izlenebilmesi için film ekipmanı finansmanı sağlamışlardır.
Tayland’ın ilk önemli yapımları arasında, 1913 yılında çekilen “Nang Sao Baba” ve 1927 yılında çekilen “Chok Sorng Chan” filmleri sayılabilir. Bu erken dönem Tayland sineması, Hindistan, Çin ve Güneydoğu Asya kültürlerinden yoğun bir şekilde etkilenmiştir.
Tayland sineması, 1930’lu yıllarda ulusal bir sinema endüstrisi haline gelmeye başlamış ve 1940’lı yıllarda ilk altın çağını yaşamıştır. Bu dönemde Tayland’ın ilk sesli filmi “Santi-Vina” (1933) ve ilk renkli filmi “Sao Khrua Fah” (1940) gibi önemli yapımlar ortaya çıkmıştır.
Yükselişi
Tayland sineması, 1990’lı ve 2000’li yıllarda ikinci altın çağını yaşamaya başlamıştır, diyebiliriz.
Bu dönemde Tayland hükümeti sinema endüstrisini desteklemiş; vergi indirimleri, teşvikler ve film festivalleri gibi uygulamalar yapmıştır.
1990’larda bağımsız yönetmenler ortaya çıkmış, bu da ülke sinemasına yeni bir ivme kazanmıştır. 2000’li yıllardan itibaren ise, özellikle korku ve aksiyon türündeki filmler Tayland sinemasının yükselişinde önemli rol oynamıştır.
Bu dönemde çekilen “Mysterious Object at Noon” (2000), “Tears of the Black Tiger” (2000), “Ong Bak” (2003), “Last Life in the Universe” (2003), “Shutter” (2004) ve “Alone” (2007) gibi filmler Tayland sinemasının uluslararası arenada da tanınmasını sağlamıştır.
2000’li Yıllardan Sonra
2000’li yılların ortalarından itibaren Tayland sinemasında yeni bir dalga ortaya çıkmıştır. Apichatpong Weerasethakul, Pen-ek Ratanaruang, Wisit Sasanatieng ve Nonzee Nimibutr gibi yönetmenler özgün ve deneysel filmlerle ülke sinemasına yeni bir soluk getirmişlerdir.
Bugün hızla gelişen ve uluslararası alanda tanınırlığı artan Tayland sineması; özellikle görsel efektler, aksiyon sahneleri ve fantastik öğeler bakımından oldukça ileridedir. Ayrıca ülkenin tropik coğrafyası, zengin kültürü ve etnik yapısındaki çeşitlilik, Tayland filmlerine özgün bir görsel ve anlatı dili kazandırmaktadır.
Tayland Sinemasının Dönüm Noktaları
1990’lar: Tayland sineması uluslararası alanda tanınmaya başlamıştır. Apichatpong Weerasethakul, Pen-Ek Ratanaruang ve Wisit Sasanatieng gibi yönetmenler, Cannes, Berlin ve Venedik gibi prestijli film festivallerinde ödüller kazanarak Tayland sinemasını dünyaya tanıtmışlardır.
2000’ler: Ong-bak (2003) filmi, Tony Jaa’nın akrobatik dövüş sahneleriyle Tayland sinemasının uluslararası alanda tanınırlığını artırmıştır. Bu dönemde Tayland filmleri, görsel efektler, aksiyon sahneleri ve fantastik öğeler bakımından da gelişme göstermiştir.
2010’lar: Bad Genius (2017) filmi, eğitim sistemi ve sınav yolsuzluklarını konu alarak Tayland sinemasının prestijini yükseltmiştir. Aynı dönemde Pee Mak Phrakanong (2013) ve SuckSeed: Huay Khan Thep (2011) gibi yapımlar, Tayland’da en çok izlenen filmler arasına girmiştir.
Tayland Sinemasında Öne Çıkan Yönetmenler
- Apichatpong Weerasethakul: Özgün ve deneysel filmleriyle tanınan Weerasethakul, Tayland sinemasına yeni bir soluk getirmiştir. “Mysterious Object at Noon” (2000) ve “Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives” (2010) gibi filmleriyle uluslararası alanda ödüller kazanmıştır.
- Pen-ek Ratanaruang: “Last Life in the Universe” (2003) ve “Invisible Waves” (2006) gibi filmleriyle tanınan Ratanaruang, Tayland sinemasının uluslararası alanda tanınmasına katkı sağlamıştır.
- Wisit Sasanatieng: “Tears of the Black Tiger” (2000) filmiyle Tayland sinemasının görsel tarzına yeni bir boyut kazandırmıştır.
- Nonzee Nimibutr: “Nang Nak” (1999) ve “Jan Dara” (2001) filmleriyle Tayland sinemasının popülerleşmesinde önemli rol oynamıştır.
- Banjong Pisanthanakun: “Shutter” (2004) ve “Alone” (2007) gibi korku filmlerinin başarılı yönetmeni olarak tanınmaktadır.
- Prachya Pinkaew: “Ong Bak” (2003) filmiyle Tayland aksiyon sinemasının öncülerinden biri olmuştur.
- Nawapol Thamrongrattanarit: “Mary Is Happy, Mary Is Happy” (2013) ve “Heart Attack” (2015) gibi özgün filmleriyle Tayland sinemasına yeni bir soluk getirmiştir.
Uluslararası Başarılar
- Mysterious Object at Noon (2000): Apichatpong Weerasethakul’un özgün filmi, uluslararası festivallerde ödüller kazanarak Tayland sinemasının prestijini artırmıştır.
- Tears of the Black Tiger (2000): Yönetmen Wisit Sasanatieng’in filmi, Sundance Film Festivali’nde En İyi Uluslararası Film Ödülünü kazanmıştır.
- Ong Bak (2003): Aksiyon filmi olarak uluslararası gişede 20 milyon dolar hasılat yaparak Tayland sinemasının dünya çapında tanınmasını sağlamıştır.
- Last Life in the Universe (2003): Yönetmen Pen-ek Ratanaruang’ın filmi, Cannes Film Festivali’nde gösterilmiştir.
- Alone (2007): Yönetmen Banjong Pisanthanakun’un korku filmi, Sundance Film Festivali’nde gösterilmiştir.
- Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives (2010): Apichatpong Weerasethakul’un filmi, 2010 Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülünü alarak Tayland sinemasının uluslararası alanda tanınırlığını güçlendirmiştir.
Tayland Sinemasını Diğer Dünya Sinemasından Ayıran Özellikler
Görsel Zenginlik
Tayland sineması, tropik coğrafyası ve renkli kültürünün etkisiyle görsel açıdan oldukça zengin ve etkileyici filmler üretmektedir. Filmlerde kullanılan canlı renkler, doğal manzaralar ve göz alıcı kostümler, Tayland sinemasının ayırt edici özelliklerindendir.
Aksiyon ve Dövüş Sanatları
Tayland sinemasında aksiyon ve dövüş sahneleri önemli bir yer tutar. Özellikle Tony Jaa gibi aksiyon yıldızlarının yer aldığı filmler, Tayland sinemasının uluslararası alanda tanınmasını sağlamıştır.
Fantastik Öğeler
Tayland sineması, geleneksel Budist inanışları ve yerel mitolojileri sıklıkla filmlerinde işler. Doğaüstü güçler, hayaletler ve ruhani öğeler, Tayland sinemasının ayırt edici özelliklerindendir.
Duygusal Anlatım
Tayland filmleri, güçlü karakter betimlemeleri ve gerçekçi hikaye anlatımıyla öne çıkar. Filmlerde, aile bağları, aşk, kayıp ve yas gibi evrensel duygusal temalar işlenir.
