Geçen gün bir bilardo maçı seyrettim; kocaman bir masada, cebe atılan topları sürekli olarak masaya tekrar koyuyorlar, bir sürü rengarenk top var, uzatma çubukları falan kullanıyorlar nasıl bir şey anlamadım, diyenlerden misiniz?
Buyrun o zaman snooker (sunukır olarak okunur) dünyasına…
19. Yüzyılın sonlarında oynanmaya başlandığı bilinen Snooker, Hindistan’da bulunan Britanyalı subaylar tarafından geliştirilmiş bir bilardo türü. Britanya bilardo şampiyonu John Roberts, 1885 yılında Hindistan’a geldiğinde bir İngiliz subayı ona oyunu gösterdi ve daha sonra bu oyunu İngiltere’ye ilk tanıtan Roberts oldu.
Snooker genel olarak 22 topla oynanıyor. 15 kırmızı top dışında birer tane sarı, yeşil, kahverengi, mavi, pembe, siyah ve beyaz top (isteka topu) bulunuyor. Beyaz top hariç diğer tüm topların belirli puanları var. Toplar; kırmızı 1, sarı 2, yeşil 3, kahverengi 4, mavi 5, pembe 6 ve siyah 7 puan değerindedir. Snooker oyunları [her bir snooker oyununa frame (freym olarak okunur) denir] genellikle uzun sürdüğü için, ilgiyi artırmak amacıyla 6 kırmızı top ile oynanan (Six-Red Snooker) bir versiyon daha mevcuttur.
Snooker masası diğer cepli bilardo masalarından oldukça farklı. 3.6 metre uzunluğa ve 1.8 metre genişliğe sahip. 6 delikli bu masada delikler ve bantlar diğer masalara göre daha sivridir. Aynı zamanda snooker topları ve masanın cepleri de diğer bilardo oyunlarındaki top ve ceplerden daha küçüktür. Bu yüzden pot yapmak (beyaz topla başka bir topa vurarak vurulan topu cebe sokmak) diğer oyunlara göre oldukça zordur. Masanın büyük olması toplara ulaşmayı zorlaştırdığı için oyuncular rest, spider, swan neck rest gibi yardımcı araçlar kullanabilirler. Bu araçlar dışında kullandıkları istekayı uzatacak aparatlardan da yararlanabilirler.
Peki cebe sokulan (pot yapılan) renkli toplar neden tekrar masaya çıkarılıyor? Snookerda kural olarak; renkli topları pot yapmadan önce mutlaka bir kırmızı topu pot yapmalısınız. Pot yapılan kırmızı toplar masaya çıkarılmaz, fakat masadaki kırmızı toplar bitene kadar pot yapılan renkli topların tümü masaya tekrar çıkarılır ve yerlerine konur.
Örneklersek; masada 3 tane kırmızı top olduğunu düşünelim, kırmızılardan birini pot yapan oyuncu sonrasında maviyi cebe gönderirse, pot yapılması gereken 2 kırmızı top daha olduğu için mavi top tekrar masaya çıkarılarak yerine konur. Masadaki tüm kırmızı toplar bittiğinde de kalan renkli toplar puan sırasına göre (sarı, yeşil, kahve, mavi, pembe, siyah) pot yapılmak zorundadır ve bu renkli toplar oyun bitene kadar tekrar masaya çıkarılmaz. Yapılan potlar sonucunda en yüksek puanı toplayan oyuncu oyunu kazanır. Maçta kaç oyun oynanacağı önceden belirlenir ve en fazla oyunu kazanan oyuncu maçı kazanmış olur. Yani, 15 frame oynanan bir maçta 8 frame kazanan oyuncu maçı kazanır.
Snooker, oyunun adı olmakla birlikte aynı zamanda oyun içerisinde meydana gelen bir pozisyona verilen isim olma özelliğine de sahip.
Snooker maçlarını izlerken oldukça sık duyacağınız terimlerden biri “güvenli vuruş”tur. Oyunun açılış vuruşu tipik bir güvenli vuruştur. Oyuncular açılış vuruşunda, beyaz topu kırmızı toplardan birine gönderir, grup halinde duran kırmızı top grubunu fazla dağıtmamaya çalışır ve beyaz topu kırmızı toplara en uzak mesafede renkli topların arkasında bırakmak ister. Burada amaç rakibe, pot yapabileceği bir pozisyon bırakmamaktır.
Snooker pozisyonunu tanımlarsak, bir oyuncunun vuruşundan sonra beyaz top öyle bir noktada kalır ki, rakip oyuncu doğrudan bir vuruşla vurması gereken topa ulaşamaz. Yani snooker, “çözülmesi gereken bir problemdir” ve bir savunma stratejisinin sonucunda ortaya çıkar. Oyuncular pot yapamayacakları veya puan olarak geride oldukları anda Snooker oluşturmak için çalışırlar. Çünkü rakip oyuncu snooker’ı çözmeye çalışırken faul yapabilir ve kendisine puan kazandırabilir. Snooker’ı çözmeye çalışan oyuncu faul yaptığında diğer oyuncu tekrar çözmeyi denemesini isteyebilir. Böylece tek pozisyondan arka arkaya çok fazla sayıda puan kazanabilir. Bu pozisyonun bir diğer avantajı, önceliği Snooker’ı çözmek olan oyuncunun savunma hamlesini çok düşünemeyecek olmasıdır. Yani Snooker’ı çözmek tek başına yeterli değildir bu problemi çözerken bile rakibinize pozisyon bırakmayacak bir vuruş yapmanız gerekir.
Aşağıdaki videoda hem örnek bir Snooker, hem de Snooker’ı çözmeye çalışırken Ronnie O’Sullivan’ın kaptırdığı 8 puanı görebilirsiniz.
Videoyu izlediyseniz, yeşil topun puanı 3 değil miydi? Faulden sonra neden 8 puan gitti, diye soruyor olabilirsiniz. Beyaz topu cebe göndermek karşı tarafa 4 puan kazandırıyor. Beyaz topla vurmanız gereken topa vuramamanızda yaptığınız faulde ise vuramadığınız topun puanı kadar rakibinize puan kazandırıyorsunuz. Fakat en düşük faul puanı 4 olduğu için sarı ve yeşil topta faul yapsanız bile karşı taraf 4 puan kazanıyor. Üstteki videoda Ronnie’nin vurması gereken top yeşil yerine pembe olsaydı ve ıskalasaydı Jodd 6 puan kazanacaktı.
Bir snooker oyuncusunun rakibine oynama fırsatı vermeden arka arkaya pot yapmasına seri [break (bireyk olarak okunur)] denir. Profesyonel snooker oyuncuları masanın kontrolünü ele geçirdiklerinde yüksek break sayılarına ulaşabildikleri için oyuncular güvenli vuruşlarla masanın kontrolünü ele geçirmeye çalışırlar.
Century-Break (yüzlük seri) tek istekada hiç vuruş kaçırmadan 100 sayı ve üzerine çıkılan seridir ve her Snooker oyuncusu için önemli bir kilometre taşıdır. En fazla 100’lük seri yapan oyuncular listesinin ilk üçünde Ronnie O’Sullivan, Stephen Hendry ve John Higgins var. Bir tunuvada yapılan en hızlı 100’lük seri rekoru ise 1996’da 3 dakika 31 saniyede 100 sayıya ulaşan Tony Drago’ya ait. Seri demişken Snookerda faullerden kazanılacak puanlar hariç bir frame boyunca yapılabilecek en büyük seri (Maximum Break) yani alınabilecek maksimum puan 147’dir.
147’lik seriye ulaşmak çok zor ve nadiren izlenebiliyor. Bu sebeple turnuvalarda 147 ‘lik seri yapan oyunculara özel para ödülleri verilir. Dünya turnuvalarında bu ödül 147.000 Pound’dur.
Siyah top en yüksek puanlı (7) top olduğu için 147’ye ancak her kırmızı toptan sonra siyah top sokularak ulaşılabilir.
1 Kırmızı + 1 Siyah = 8 Puan
(1K+1S) x 15 = 12o puan
120 + Sarı (2) + Yeşil (3) + Kahverengi (4) + Mavi (5) + Pembe (6) + Siyah (7) = 147
Dünyada en fazla 147 yapmış oyuncu Ronnie O’Sullivan’dır ve aynı zamanda dünyanın en hızlı 147 rekoru da 1997 Dünya Şampiyonası’nda 5 dakika 20 saniyede yaptığı 147’lik seriyle ona aittir. Bu rekordan sonra O’Sullivan’a “Rocket” lakabı takılmıştır. Dünyanın en hızlı Maximum Serisini izlemek isterseniz sizi alttaki videoya davet edelim.
Turnuvalardaki kamera ve çekim açıları her ne kadar oyunu basitmiş gibi gösterse de Snooker oldukça yorucu bir spordur. Bu sebeple oyuncular oyunlar boyunca çok fazla sıvı tüketirler. Bazı maçların 8 saate kadar sürebildiğini düşünürsek oyuncuların hem fiziksel hem de zihinsel olarak ne kadar yorulduklarını tahmin etmek zor olmasa gerek.
Snooker maçlarında papyon veya kravat takmak zorunludur (turnuva öncesi, o turnuvada giyilmesi gereken kıyafetler ile ilgili kurallar açıklanıyor). Bir istisna olarak Stephen Maguire özel izinle turnuvalarda papyonsuz olarak oynamaktadır.
BONUS
Hiç bir zaman Dünya Şampiyonu olamamasına rağmen Snooker efsanesi olmuş Jimmy White’ın radikal Snooker çözümünü de buraya bırakalım.
Editör Notu: Bu yazı 20.02.2017 tarihinde, Welsh Open turnuvasında Jodd Trump ve Stuart Bingham arasında oynanan final maçı sırasında yazıldı. 17 Frame’lik maçı Stuart Bingham 9-8 kazandı.
