Brutalizm
1950’lerde ortaya çıkan Brutalizm, adını Fransızca “béton brut” (çıplak beton) ifadesinden alıyor. Brutalizmin temel felsefesi, yapıların süsten arındırılarak “olduğu gibi” bırakılmasıdır. Devasa beton bloklar, keskin hatlar ve açık yapısal elemanlar, Brutalizmin en ayırt edici özellikleridir.
Özellikle kamu binalarında ve üniversite kampüslerinde sıklıkla kullanılan mimari stil, kimileri için çirkin, kimileri içinse saf bir dürüstlüğün simgesi olmuştur. Günümüzde retro bir estetik anlayışla yeniden ilgi görmektedir.
Metabolizm
1960’ların Japonya’sında doğan Metabolizm, binaları yaşayan organizmalar gibi ele almaktadır. Metabolist mimarlar, yapıların zamanla değişebileceği, büyüyebileceği ve evrim geçirebileceği fikrini savunmaktadır. Kapsül kuleler ve modüler birimler bu stilin en belirgin örneklerindendir. Tokyo’da yer alan Nakagin Kapsül Kulesi, bu tarzın en ikonik yapılarından biridir.
Birçok metabolist yapı günümüze ulaşamamış olsa da fikirsel etkisi hala sürmektedir.
High-Tech (Yüksek Teknoloji)
1970’lerden itibaren mühendislik ve estetiğin bir araya geldiği bu mimari stilde, borular, kirişler ve havalandırma sistemleri gibi teknik detaylar estetik bir unsur olarak sergilenmektedir.
Renzo Piano’nun Paris’teki Pompidou Merkezi, High-Tech mimari stilin en çarpıcı örneklerinden biridir. Fonksiyonellik ve şeffaflık bu yaklaşımın temelidir. Yüksek teknoloji akımı, mühendisliğin mimariyle kusursuz birleşimini temsil etmektedir. Özellikle ofis ve endüstriyel yapıların tasarımında tercih edilmektedir.
Dekonstrüktivizm
1980’lerden sonra mimarlıkta bir başkaldırı olarak beliren Dekonstrüktivizm, simetriye ve klasik düzene karşı çıkmaktadır.
Frank Gehry ve Zaha Hadid gibi mimarlar bu tarzın öncülerindendir. Görsel karmaşanın tasarımın bir parçası haline geldiği yapılar, parçalanmış, akışkan ve öngörülemez formlarla şekillenmektedir.
Postmodern dünyanın karmaşıklığını yansıttığı düşünülen stilde her yapı, bir sanat eseri gibi yorumlanmaktadır.
Parametrik Tasarım
Bilgisayar destekli tasarım yazılımlarının gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan parametrik mimari, formun algoritmik verilerle biçimlendirilmesini sağlamaktadır. Zaha Hadid’in son dönem projeleri bu stilin zirvesi kabul edilmektedir.
Organik, akıcı ve adeta doğadan fırlamış gibi görünen yapılar, parametrik kodlamalarla benzersiz bir biçime kavuşmaktadır. Gelecekte şehir planlamasında da büyük rol oynayacağı öngörülmektedir.
Postmodernizm
Modernizme bir tepki olarak doğan postmodern mimari, ciddi ve sade yapılar yerine renkli, ironik ve tarihsel göndermeler içeren tasarımları savunmaktadır. 1970’li yıllardan itibaren yükselen postmodern mimari, geçmişin mimari stillerini yeniden yorumlayarak farklı dönemlerin unsurlarını bir araya getirmektedir. Örneğin; klasik sütunların modern malzemelerle birlikte kullanılması oldukça yaygındır.
Michael Graves ve Charles Jencks postmodern mimarinin en önde gelen isimlerindendir. Eleştirmenlerce kimi zaman fazla abartılı bulunsa da mimarlıkta özgürlük ve yorum zenginliğini temsil etmektedir. Her bina, bir mesaj veya gönderme içerme potansiyeline sahiptir.
Sürdürülebilir Mimari
21. yüzyılın en önemli mimari eğilimlerinden biri olan sürdürülebilirlik, çevre dostu ve enerji verimliliğini artıran yapıları ön plana çıkarmayı amaçlamaktadır. Geri dönüştürülebilir malzemeler, yeşil çatı sistemleri, güneş panelleri ve yağmur suyu toplama sistemleri bu tarzın ana özellikleridir. LEED ve BREEAM gibi sertifikalar bu anlayışın standartlarını belirlemektedir. Sürdürülebilir mimari, estetiğin yanı sıra sorumluluk da taşımaktadır.
Blob Mimarlık
İlk kez 1990’larda gündeme gelen akım, bilgisayar teknolojilerinin yardımıyla tasarlanan amorf ve akışkan formlarla dikkat çekmektedir. “Blobitecture” olarak da bilinen stilde, yapılar bir canlı gibi kıvrılır, şişer ya da akıyormuş gibi görünür.
Londra’daki Selfridges Mağazası veya Future Systems tarafından tasarlanan Media Centre bu anlayışın öne çıkan örneklerindendir. Blob mimarlık, fonksiyonun değil, formun öne çıktığı bir tasarım yaklaşımıdır. Kimileri tarafından fazla deneysel bulunsa da, mimarlığın sınırlarını zorlamaktadır.
Endüstriyel Mimari
Özellikle eski fabrikaların, depoların ve hangarların yaşam alanlarına dönüştürülmesiyle yaygınlaşan endüstriyel mimari, çıplak tuğla duvarlar, açıkta kalan borular ve metal iskeletlerle öne çıkmaktadır.
Endüstriyel mimari, işlevselliği estetik bir dile dönüştürmektedir. Loft daireler ve sanat galerileri bu tarzın öncü temsilcilerindendir. Sanayi çağının kalıntıları, günümüzde stil sahibi yaşam alanlarına dönüştürülmektedir. Ayrıca stil, mevcut yapıların yeniden değerlendirilmesi sebebiyle sürdürülebilir mimarinin de bir parçası olarak görülmektedir.
Minimalizm
“Less is more” (az çoktur) anlayışıyla öne çıkan minimalizm, mimaride sadeliği ve işlevselliği savunmaktadır. Japon Zen felsefesinden esinlenen akım, gereksiz her detaydan arınmış, sade çizgilere ve doğal malzemelere dayanmakatadır.
Tadao Ando’nun yapıları bu stilin simgelerindendir. İç mekanlarda huzur veren boşluklar ve dış mekanda dinginlik sunan geometriler tercih edilmektedir. Minimalist yapılar, zamanın ötesinde bir estetik sunarken hem geleneksel hem de modern yaşam tarzlarına kolayca uyum sağlamaktadır.
Kapak Fotoğrafı: Photo by Lance Anderson on Unsplash
