‘Benim hoşuma giden; duygular, yola düşmek, keşifler… Benim için sinema, insanları yolculuğa çıkarmaktır, ama organize olmayan bir yolculuğa.’
Cezayir doğumlu, Fransa vatandaşı bir çingene Michel Dahmani, nam-ı diğer Tony Gatlif.
Tüm dünyaya çingenelerin renkli, özgür, göçebe, yoksul ama yoksun olmayan dünyasını ve yolculuklarını anlatan yönetmen, aynı zamanda bir aktör, senaryo yazarı, yapımcı, müzisyen ve besteci.
Filmlerinde çingenelerin yaşam biçimlerini, müzik ve dansla harmanlayarak çarpıcı bir şekilde yansıtan Gatlif’in filmlerindeki uyum ve bütünsellik, sanatçının eserlerini bir bütün olarak tasarlamasından kaynaklanıyor.
Filmleri kimi yönleriyle bir belgeseli andırırken bir yandan da müzikal tiyatro özellikleri gösteren Gatlif’in yönetmenliğini yaptığı ilk film, yapım yılı 1975 olan La Téte en Ruine’dir (Yıkılan Kafa).
Gatlif’in filmleri yaşam ve ölüm, arayışlarla bütünleşen yolculuklar, coşkulu sevinçler, danslara gizlenmiş acılar, aşk ve düşmanlık temaları etrafında kuruludur.
Kadın bedenini ve cinselliğini özgürce, sınırlandırmadan anlatan Gatlif’in tüm filmlerinde zorluklarla mücadele eden, güçlü, tutkulu ve cesur kadın karakterler yer alır.
İnsana ait arzuları sakınmadan, tüm doğallığıyla işleyen Tony Gatlif, hayatı ve iniş çıkışlarını bir bütün olarak hem sade hem de ihtişamlı ve büyüleyici bir şekilde perdeye aktarır.
Yapım yılı 2000 olan ve müziklerini kendi bestelediği Vengo, gösterildiği 2001 yılında İstanbul Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü almıştır.
Müzikleri ile kült haline gelen film, aynı yıl César Ödülleri’nde (Fransa) Bir Film için Yazılan En İyi Müzik ödülüne layık görülmüştür.
Filmde yer alan ‘Naci en Alamo’ isimli şarkıya dünyaca ünlü ney ustası Kudsi Ergüner eşlik etmiştir.
Tony Gatlif, Cannes Film Festivalinden ilk ödülünü (En İyi Yönetmen) yapım yılı 2004 olan Exils (Sürgündekiler) filmiyle kazanmıştır.
2006 yılında Cannes Film Festivalinin kapanış filmi olarak gösterilen, tutkulu ve güçlü bir kadının yol hikayesinin anlatıldığı Transylvania’da, özellikle Fatih Akın filmlerinden tanıdığımız Birol Ünel de yer almaktadır.
2008 İstanbul Film Festivali kapsamında düzenlenen ‘Sinemada İnsan Hakları, FACE’ ödüllerinde jüri üyeliği yapması için davet edilen Gatlif, ziyareti sırasında Sulukuleyi de ziyaret etmiştir.
‘Kültür başkenti demek! Bu çok iyi bir şey ama bana hep yaptıkları yüksek kuleleri gösteriyorlar. Kültürden söz ettiklerinde kastettikleri ‘money’. Mahalleleri, yeşil alanları korumak gibi bir dertleri yok. Büyük binalardan, alışveriş merkezlerinden, lalelerden bahsediyorlar hep. Bunlar kültürün başkenti anlamına gelmiyor ki, ‘kapitalizmin başkenti’ anlamına geliyor.’
Vengo’nun yanı sıra Latcho Drom, Gadjo Dilo ve Swing filmleri için de beste yapmış olan Gatlif, 2009 yapımı Korkoro’da (Özgürlük) filminde II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan Çingene Katliamını işlemiştir.
Tony Gatlif’in Filmografisi
- La Téte en Ruine (Yıkılan Kafa, 1975)
- La Terre au Ventre (Karındaki Toprak, 1978)
- Corre Gitano (Çingene Klibi, 1981)
- Canta Gitano (Çingene Şarkısı, 1981
- Les Princes (Prensler, 1982)
- Rue du Départ (Başlangıç Sokağı, 1985)
- Pleure pas My Love (Ağlama Sevgilim, 1989)
- Gasparf et Robinson (Gaspard ve Robinson, 1990)
- Latcho Drom (1992)
- Mondo (Dünya, 1995)
- Gadjo Dilo (Çılgın Yabancı, 1997)
- Je suis né D’une Cigogne (1998)
- Vengo (İntikam, 2000)
- Swing (2001)
- Exils (Sürgündekiler, 2004)
- Transylvania (2006)
- Korkoro (2009)
- Indignados (2012)
- Geronimo (2014)
