Nelerden Hoşlanıyorsunuz?
Hoşlandığımız şeyler kim olduğumuzu tanımlayan faktörlerin başında gelir. Çünkü mümkünse hoşlandığımız şeyleri yapmayı ve hoşlanmadıklarımızdan kaçınmayı tercih ederiz. Böylece davranış örüntülerimiz belirlenir ve davranış örüntülerimiz de, kişiliğimizi belirler.
Örneğin; bize destek olan bir arkadaşımızı ‘yardımsever’ olarak tanımlanırız ve muhtemelen bu arkadaşımız, yakınlarına destek olmaktan hoşlanan birisidir.
Yapmayı sevdiğiniz şeyleri belirleyerek, kendinizi keşfetmenin ilk adımını atabilirsiniz.
Peki, Sizi Neler Kızdırır?
Bizi tanımlayan bir diğer şey ise, kızdığımız durumlar ve olaylardır.
Yakın çevremiz, bizim az çok neye kızdığımızı bilerek o davranışda bulunmamaya gayret eder. (Kızdığımız davranışları, özellikle sık sık tekrarlayan kişileri bunun dışında tutuyorum.) Aynı şekilde, biz de yakın çevremizdeki insanların kızdığı şeyleri yapmaktan kaçınırız.
Mesela, anneniz temizlik yaparken yeni silinmiş ve henüz kurumamış yerlere çıplak ayakla basmazsınız ya da günlük hayatınızda argo kullanan birisinizdir, ama yakın bir dostunuz argodan hoşlanmıyordur, siz de onun yanında argo ifadeler kullanmaktan kaçınırsınız.
Gördüğünüz gibi, bizleri kızdıran şeyler de kendimizi keşfederken kullanılabileceğimiz iyi birer yol göstericidir.
Başarılı Olduğunuz Konular
Bu konuda, ‘öğrenilmiş çaresizlik’* yaygın görülen bir direnç olarak karşımıza çıkar. Yani, bu durum kısaca, ‘hangi konularda başarılısınız?’ diye sorulduğunda, ‘hiçbir şey’ cevabının verilmesi olarak açıklanabilir. Öğrenilmiş çaresizliği kabul edip aştıktan sonra, bu konu üzerine eğilmek daha faydalı olabilir.
Başarılı olduğumuz konular bizi nasıl tanımlar? Aslında günlük hayatta pek çok örnekle karşılaşırız. Mesela, Furkan çok sportif bir çocuktur dediğimizde, Furkan’ı tanımlarız. Bu örnekte olduğu gibi hepimizin başarılı olduğu veya öne çıktığı en az iki-üç alan vardır. Bunları keşfetmek ve farkına varmaksa, sizin elinizde.
*Öğrenilmiş çaresizlik, organizmanın sergilediği davranış ile bu davranışın sonucu arasında bir ilişkinin olmadığını öğrenmesi ve buna benzer bir durumla karşılaştığında, gereken davranışları gösterememesidir. (Overmier ve Seligman, 1967 akt: Taş ve Deniz, 2018)
Hangi Zamana Dönüksünüz?
İnsanların zamansal bir bakış açıları vardır. Herkes tüm zamanları zihninde değerlendirip yorumlayabilir. Bununla birlikte, belli bir zamana dönük olarak yaşarız. Yani, bu belli zaman dilimi zihnimizde daha baskındır.
- Geçmişe Dönük İnsanlar: Etrafınızda nostaljik şeyleri seven veya tarihe çok ilgili insanlarla karşılaşmışsınızdır. Bu kişiler, geçmiş olayları çokça anarlar, tekrar tekrar yeniden değerlendirirler. Onları unutmak yerine hatırlamayı tercih ederler. Andan zevk almak yerine onu kaydedip gelecekte bakmayı tercih ederler. Geçmişe bir özlemleri vardır.
- Şimdiye Dönük İnsanlar: Evet, bildiniz! Anı yaşayan insanlar buradalar. Bu kişiler, ne geçmişe ne geleceğe bakarlar. Yalnız anı yaşamayı, sürekli istenen eylemleri gerçekleştirmek olarak algılamamalı; hazcılıkla bir tutmamalıyız. Şimdiye dönük insanlar, andan zevk alırlar. Dolayısıyla anda kalırlar, onu kaydetmezler.
- Geleceğe Dönük İnsanlar: Bu kişilerin en belirgin özelliği, plan yapmaları ve planlı yaşamalarıdır. Hayalcidirler. Geleceğe dair hayaller kurarlar. Bazıları ileri görüşlü olarak bilinen insanlardır. İçinde bulundukları anların büyük kısmında, geleceğe dair planlar yapmaları ve hayaller kurmaları muhtemeldir.
Peki, siz daha çok zaman diliminde yaşıyorsunuz?
Kişilik Testleri
Ufak bir uyarı; adını vermek istemediğim web sitelerindeki kişilik testlerine güvenmeyiniz. Burada, psikiyatri ve psikoloji camiası tarafından kabul görmüş ve akademik olarak kullanılan bazı kişilik testlerinden bahsediyorum. Bu kişilik testlerinin dahi sizlerin ruhsal durumlarına göre farklı sonuçlar verebileceğini belirtmek isterim.
Myers-Briggs, Enneagram ve 5 faktör kişilik analizi, kişilik testleri alanında kullanılan en etkili testler olarak kabul görmektedir.
Bu testler kendinizi değerlendirmeniz ve daha açık bir şekilde görmeniz konusunda size yol gösterebilir.
İlişkileriniz
Bir kişinin romantik ilişkilerinde nasıl olduğuna bakmak, onu tanımanın en kolay yollarından birisidir. Dolayısıyla kendi romantik ilişkilerinize bakarak siz de kendinizi keşfedebilirsiniz. İlişkilerinizde partnerinize (eşinize) nasıl davrandığınız, partnerinizle alakalı olduğu kadar sizinle de ilgilidir. Yukarıda bahsettiğimiz hoşlandığımız ve kızdığımız şeyler, partnerimize yönelik olduğunda daha net ortaya çıkacaktır.
Çok Yönlülüğün Kabulü
Kendinizi keşfedilmek için kendinizi kabul edebiliyor olmalısınız. Kulağa Doğu felsefesinden çıkma gibi gelen bu söz, keşif için kabulün ön koşul olduğunu anlatmaktadır. Kendimizi kabul etmek zordur. Çünkü hiçbirimizin tüm özellikleri olumlu değildir. Olumlu özelliklerimiz olduğu kadar, olumsuz özelliklerimiz de vardır. Bu çok yönlülüğü kabul etmeden kendimizi keşfetmeye çalışmak, hoşumuza gitmeyecek yanlarımızla karşılaşmamıza ve bu yanlarımızı inkar etmemize yol açabilir. Bu süreç, kolay olmayacaktır. Fakat baştan çok yönlülüğün kabulü üzerine çalışmak, kendinizi keşfetme yolculuğunuzda oldukça fayda sağlayacaktır.
Belirsizliğin ve Değişkenliğin Kabulü
Kendini keşfetmek, bir anda gerçekleşecek bir olay ya da durum değildir. Ömür boyu süren bir süreçtir. Bu yol belirsizliklerle ve değişimlerle dolu olabilir. Her yönünüzle kendinizi keşfedememeniz olağandır. Bu yüzden kendinizi keşfetme yolcuğunuzda, önünüze çıkması muhtemel belirsizlikleri baştan kabul ederek yola çıkmak faydalı olacaktır.
Bilinçdışının Keşfi
Yukarıdaki tüm faktörler, bilincimizle ilgiliydi. Yani, ulaşabildiklerimizle sınırlıydı.
Kendini keşfetme yolculuğunda, bilinçdışımıza itilen yanlarımızın olduğunu da unutmamalıyız. Bunlar genellikle olumsuz ya da farkında olmadığımız yanlarımızdır. Ancak bazı durumlarda, başarılı olduğumuz konular da olabilmektedir. Baskıcı bir ailede büyüyen, sessiz ve çekingen bir çocuğun, büyüdüğünde büyük kalabalıkların önünde ateşli konuşmalar yapabilen bir hatibe dönüşmesi bunun bir örneğidir.
Bilinçdışını çoğu zaman kendi başımıza keşfetmek mümkün olmayabilir.*
*Bilinçaltı Hakkında Bilmediğiniz 10 Şey yazımda bu konuyla ilgili detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Psikolojik Destek
Psikolojik danışma veya psikoterapi yardımı almak, kendimizi keşfetmemize yardımcı olabilecek, faydası bilimsel olarak kanıtlanmış bir yoldur. Psikoterapi veya psikolojik destek almak için, şu anda yaşamakta olduğunuz bir problemin var olması gerektiği düşüncesi doğru değildir. Psikologlar ve psikolojik danışmanların amaçlarından biri de, bireyin kendisini tanımasına ve bilinçdışında kalan yanlarını keşfetmesine yardımcı olmaktır.
