26 Mart 2018

‘Karşı’ Duruşun En Sevilen Hali: ÇARŞI

Burcu Tur Yüksel Akay

~9dk

‘Çarşı bir ruhtur, bedene indirgenemez.’

Pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de futbol, en fazla ilgi gören spor dallarından biri. Futbolla birlikte anılan diğer bir unsursa, takımların taraftarları: Galatasaray’ın UltrAslan’ı, Fenerbahçe’nin Genç Fenerbahçeliler’i, Gençlerbirliği’nin KaraKızıl’ı, Ankaragücü’nün Gecekondu’su ve elbette Beşiktaş’ın Çarşı’sı.

Takımların en büyük destekçisi olan taraftarları, futbol kulüplerinden ayrı tutmak imkansız. Ama bu gruplar içinde bir tanesi var ki; duruşuyla ve eylemleriyle hem Türkiye’de hem de dünya çapında büyük bir popülariteye sahip: ÇARŞI

1980’li yıllarda kurulan Çarşı, Beşiktaş taraftarlarının bir bölümünü oluşturuyor. İnönü Standındayken maçları genellikle kapalı tribünden izleyen grup; yaratıcı tezahüratların, sloganların ve pankartların da belirleyicisi konumunda.

besiktas trübünü

Çarşı, bir semt oluşumu olarak ortaya çıkıyor. Kurucuları arasında takımın bugün de bilinen isimlerinden Kokarca Cavit, Pembe Hasan, Optik Mehmet, Dewe Erol, Çene Selim, Kabataş Hakan, Jaws Cengiz ve Denyo Yılmaz gibi çok sayıda Beşiktaşlı yer alıyor.

Bugün, diğer taraftar gruplarıyla kıyaslandığında Türkiye’nin en büyük ve en güçlü taraftar grubu olsa da, başlangıçta, aynı semtte büyüyen ve yan yana çalışan bir grup insandan oluşuyordu.

Çarşı’yı kuranlar arasında, tanışıklık ve Beşiktaşlılığın yarattığı kardeşlik esastı.

‘Öğünmekte çok haklıyız sapına kadar Beşiktaşlıyız,
İyi gününde de kötü gününde de hep senin yanındayız.’

Çarşı’yı diğer taraftar gruplarından ayıran en büyük özellik; grubun futbol dışı konularda gösterdiği duyarlılığı hazırladığı pankartlarla, söylemleriyle, sloganlarıyla ve tribün şarkılarıyla sahaya taşımasıdır.

Çok sayıda sosyal sorumluluk projesine imza atan Çarşı, bir siyasi grup ya da partiyle anılmamasına rağmen, muhalif ve politik duruşuyla, Beşiktaş camiasının dışında da pek çok kişinin sempatisini kazanmış durumda.

Farklı kültürlerden gelen; farklı inançlara, politik görüşlere ve etnik kimliklere sahip taraftarlardan oluşan Çarşı; görüşlerini ve eylem planlarını ‘Forza Beşiktaş’ ismiyle kurduğu resmi web sitesinde ve sosyal medya hesaplarında paylaşıyor.

Forza Beşiktaş, grup tarafından 1995-97 yılları arasında, hiçbir yayın grubuna bağlı olmadan çıkarılan bir dergidir. Forza Beşiktaş, aynı zamanda sadece bir spor kulübünün taraftarları tarafından hazırlanıp çıkarılan ilk süreli yayın olma özelliği taşımaktadır.

çarşı pankart nükleersiz türkiye

‘Pankartlar bizim hafızamızdır’ diyen Çarşı grubunda hiyerarşik bir yapı bulunmuyor. Her görüş, ortaya atılan her fikir, eşit olarak değerlendiriliyor ve görüş birliği ile kabul ediliyor, uygulanıyor.

Hayvan haklarından kan bağışına ve savaş karşıtlığına kadar pek çok konuda tepkilerini pankartlarla ve sloganlarla ifade eden Çarşı’nın, bilinen ilk sosyal sorumluluk projesi 80’lerin sonunda sokak hayvanlarının korunmasına yönelikti.

1997 yılında Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş taraftarları arasında artan kavgalar sebebiyle Çarşı, üç takımın taraftarlarını içine alan bir centilmenlik anlaşmasına öncülük etti.

Plüton’un gezegen olmaktan çıkartılmasından sonra, ‘Çarşı Plüton’a karşı olanlara karşı’, ‘Hepimiz Plüton’uz’ gibi pankartlar açan grup, burada verdikleri mesajın sadece Plüton’la ilgili olmadığını, aynı zamanda toplumdaki ötekileştirmeye karşı bir duruş sergilediklerini ifade etti.

Grup 25. yılında, Greenpeace ile birlikte ‘Nükleersiz Türkiye’ kampanyasını başlattı. Kansere ve çevre kirliliğine dikkat çeken grup, aynı zamanda her yıl ölüm yıldönümünde Kazım Koyuncu’yu anmaya devam ediyor.

Bunların yanı sıra Çarşı, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmasının ardından olumsuz tepkilerle karşılaşan Orhan Pamuk’un yanında oldu, Beşiktaş’ın tüm taraftarlarıyla Kızılay’a kan bağışında bulundu, ırkçı söylemlerin karşısında durarak Eto’o’nun yanında oldu, Van depremzedelerine yardım için ’30 bin taraftar 30 bin atkı’ kampanyası yürüttü, ‘Güneşin Çocuklarını Giydiriyoruz’ kampanyasını yürüttü, Karadeniz’de kurulacak HES’lere karşı çıktı ve Trabzonspor taraftarına çağrıda bulundu, Hrant Dink’in öldürülmesinin ardından tribünden 2 beyaz güvercin uçurarak barış çağrısında bulundu…

‘Van Üşüyor’ projeleriyle Beşiktaş Spor Kulübü para cezası almış olsa da Çarşı’ya, bu kampanya ile 2012 yılında, Türkiye Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği tarafından ‘Empati Ödülü’ verildi.

Çarşı, bu ödülün yanı sıra 2007 yılında, ABD spor taraftarları tarafından yapılan oylamada, Liverpool’u 2-1 yendiği maçın ardından yaptığı gösteri sebebiyle tüm zamanların en iyi taraftar grubu seçilmiştir.

çarşı yoga pankart

Çarşı’nın en tanınan amigosu: Alen Markaryan

Çarşı’nın liderlerinden, amigo ve spor yazarı Alen Markaryan, grubun en tanınan isimlerinden biri. Futbol maçlarında kapalı tribünü, basketbol maçlarında ise pota arkasını yönetiyordu.

Müsabakaların başlangıcından dakikalar önce sahaya davet edilen Markaryan, Karakartal Forum’un yorumcularından da biriydi.

Markaryan’ın Quaresma isimli bir kitabı da bulunuyor.

Eylemleri ve söylemleriyle büyük ilgi uyandıran ve dikkat çeken Çarşı hakkında Mehmet Ali Birand, 32. Gün’de özel bir program yapmıştır. Ayrıca grup hakkında dergi ve gazetelerde yazı dizileri yayımlanmış ve grup, tezlere konu olmuştur.

TV dizilerine de konu olan grup hakkında, İletişim Yayınları, ‘çArşı Neye Karşı’ isimli bir konferans düzenlemiştir.

çArşı’nın Yürüyüşü ve Asi Ruh

Grubun 25. yılında, Pancard Film Asi Ruh ismiyle, Lig TV ise, çArşı’nın Yürüyüşü ismiyle birer belgesel hazırladılar.

BONUS I

27 Mayıs 2008 tarihinde grup, çeşitli sebeplerden dolayı varlığını sona erdirme kararı aldığını açıkladı.

Asi Ruh belgeselinin Beşiktaş Kültür Merkezi’nde düzenlenen galasında, Alen Markaryan, Çarşı’nın Beşiktaş’ın önüne geçtiği yönündeki eleştiriler sebebiyle Çarşı’nın feshedildiğini söyledi. Grubun resmi web sitesi Forza Beşiktaş’ta da bu bilginin doğruluğu teyit edildi.

Ancak 22 Ağustos 2008’de grup yeniden tribünlere dönme kararı aldı. Grup bu bilgiyi de web sitesinde onayladı ve ‘Alem biter, ortam biter, Çarşı bitmez’ tezahüratıyla Maçka Parkı’nda da duyurdu.

BONUS II

Çarşı’yla ilgili daha kapsamlı bilgi edinmek için bir kısmını grubun kurucularının kaleme aldığı kitapları okuyabilirsiniz.

  • Çarşı – 35 Yılın Pankartları, Eski Tribün Kavgaları, Deplasman Anıları, Erol Özdil
  • Çarşı’yı Ararım Abi!, Cem Yakışkan
  • Övünmekte Haklıyız Çünkü Beşiktaşlıyız, Sedat Özkol
  • Çarşı Ulan!, Erk Acarer
  • Çarşı Geliyoor!, Kolektif
Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.