Kısaca James Naismith Kimdir?
1861 yılında, Ontario Kanada’da dünyaya gelen James Naismith, bir spor antrenörü olmasının yanı sıra bir mucitti.
Basketbol sporunun yaratıcısı ve Amerikan Futbolunun mucidi olan Naismith, aynı zamanda kaskı da icat etmişti.
Çocukluğu ve İlk Gençlik Yılları
Naismith’in madencilik sektöründe çalışan babası, İskoçya’dan Kanada’ya göç etmişti. Ebeveynlerinin en büyük çocuğu olan James Naismith, 1883 yılında liseden mezun oldu.
Montreal’de bulunan Presbiteryen Koleji’nde teoloji eğitimi gören Naismith, burada atletizme olan ilgisini de keşfetmişti. Bu yüzden mezuniyetinin ardından, Springfield Massachusetts’te bulunan, daha sonra YMCA Uluslararası Eğitim Okulu olacak Springfield Koleji’ne gitti.
O yıllarda henüz yeni ve pek bilinmeyen bir akademik disiplin olan beden eğitimi alanında yüksek lisans yapmaya başladı.
Öğretim fakültesinde ikinci sınıf yüksek lisans öğrencisi olan Naismith’in görevi, biten futbol sezonu sebebiyle enerjisini atamayan üniversite öğrencilerine, kapalı spor salonunda spor etkinlikleri düzenlemekti.
Öğrenciler spor salonunda yürüyüş, jimnastik ve aletlerle çalışma gibi imkanlara sahip olsalar da, bunları sıcak mevsimlerde yaptıkları sporlar kadar heyecan verici bulmuyorlardı.
Kapalı Spor Salonu Etkinliklerine Yeni Bir Bakış
Beden eğitimi alanında uzman olan Luther Gulick, 1891 yılında, oyun psikolojisi alanında bir ders başlattı. Derse ilişkin bir oturum sırasında Naismith’in dikkatini; Gulick’in ilginç, öğrenmesi ve yapay ışıkta oynanması kolay bir iç mekan oyununa duyulan ihtiyacı ifade etmesi çekti.
Naismith ve Gulick, daha önce birçok kapalı alan faaliyeti tasarlamış, ancak öğrencilerin dikkatini bu faaliyetlere yöneltememişlerdi.
Bir fakülte toplantısı sırasında Naismith, sorunun erkek öğrencilerde değil, kullanılan sistemde olduğunu belirtti. Ayrıca öğrencileri motive etmek ve onlara ilham vermek için, aktivitenin onların oyun içgüdülerine hitap edecek bir eğlence doğası olması gerektiğini ifade etti.
Toplantı sonunda, bu problemi çözmek Naismith’in görevi olmuştu.
Basketbolun Doğuşu
James Naismith, ilginç olacak kadar karmaşık ve aynı zamanda kapalı alanda birçok oyuncu tarafından oynanabilecek bir oyun tasarlamalıydı.
Öncelikle, öğrencilerin ilgisini çeken futbol, Amerikan futbolu ve rugby gibi oyunları inceledi. Tasarlayacağı oyun, sakatlıklara yol açabileceği için, bu oyunlar kadar sert olmamalıydı; ama tıpkı onlar gibi bol miktarda egzersiz içermeliydi.
Naismith, uzun süreli düşünce ve deneme sürecinin ardından birçok oyunun farklı özelliklerini bir araya getirdiği bir uyarlama ortaya koydu.
Oyun, aynı zamanda Naismith’in çocukluk arkadaşlarıyla oynadığı bir oyundan da özellik taşıyordu: Topun fırlatılmak yerine atılmasını gerektirecek kadar yüksek ve yatay açıklığa sahip bir gol.
James Naismith, hedef olarak kullanılabilecek iki adet 18 inçlik kare kutu bulması için okul görevlisinden yardım istedi. Ancak görevli, kare kutular yerine iki şeftali sepetiyle geri döndü.
Naismith, spor salonunun iki ucunda bulunan balkonların alt rayına birer sepet astı. Sepetten topu alması ve oyuna geri sokması içinse, balkonlara birer kişi yerleştirdi.
Topun yeniden salona düşmesi için sepetlerin diplerinin kesilmesi, birkaç yıl sonra gerçekleşti.
Basketbolun 13 Orijinal Kuralı
Naismith, bu yeni spora Basket Ball ismini verdi ve 21 Aralık 1891 tarihinde, Springfield spor salonunun dışına 13 temel kuralı astı.
Oyunun amacı, topu rakibinizin kalesine sokmaktır.Bu, topun, aşağıdaki koşullar ve kurallar dahilinde, bir veya iki elle sahanın herhangi bir yerinden atılmasıyla yapılabilir.
- Top, bir veya iki elle herhangi bir yöne fırlatılabilir.
- Top, bir veya iki elle herhangi bir yöne doğru vurulabilir.
- Oyuncu topla beraber koşamaz. Oyuncu topu yakaladığı yerden pasını vermelidir.
- Top bir elde veya iki elin arasında durmalıdır. Kollar ve vücut topu tutmaya yardımcı olmamalıdır.
- Rakibe omuz atmak, tutmak, çekmek, çelme takmak, düşürmek ya da itmek yasaktır. Bu kuralın herhangi bir oyuncu tarafından ilk ihlali, faul sayılır. İkinci ve sonrası, gol atılana kadar oyuncuyu oyundan diskalifiye eder veya eğer kişi sakatlanmaya yönelik açık bir kasıtta bulunuyorsa, oyunun tamamından ihraç edilir. Bu, oyuncunun yerine yedek oyuncu oyuna dahil olamaz.
- Topa yumruk atmak fauldür.
- Takımlardan biri üst üste üç faul yaparsa, karşı takımın hanesine 1 gol yazılır.
- Eğer top, savunmanın müdahalesi olmadan sepete havadan veya yerden sektirilerek atılırsa, gol sayılır. Eğer top sepetin kenarındaysa ve savunma sepeti oynatırsa, bu top yine gol değeri kazanır.
- Eğer top oyun alanının dışına çıkarsa, topa ilk dokunan kişi tarafından oyun alanına atılacaktır. Anlaşmazlık durumunda, hakem tarafından doğrudan sahaya atılacaktır. Atıcının içeri girmesine beş saniye izin verilecektir. Eğer atıcı topu daha fazla tutarsa, top rakibe geçecektir. Eğer bir takım oyunu kasıtlı olarak yavaşlatmaya çalışıyorsa, hakem o takıma faul verir.
- Hakem, oyuncuların hareketlerini ve faullerini yakından takip eder. Eğer bir takım üst üste üç faul aldıysa, hakem bu durumu baş hakeme bildirir. Hakemin oyuncuyu oyundan atma yetkisi vardır.
- Baş hakem topun ne zaman sahanın dışında olduğunu, topun hangi takımda olması gerektiğini ve maç süresini kontrol eder. Baş hakem ayrıca golün geçerli olup olmadığına da karar verir ve skoru tutar.
- Maç süresi aralarında beş dakikalık dinlenme ile 15 dakikalık iki yarı olacaktır.
- Bu süre içinde en çok gol atan taraf, kazanan ilan edilecektir. Beraberlik durumunda, oyun kaptanlarının mutabakatı ile başka bir gol yapılana kadar oyun sürdürülebilir.
İlk zamanlarda bir futbol topuyla, dokuz kişilik takımlar halinde oynanan basketbol, o kadar popüler bir hale geldi ki; gazeteciler oyunun icadından yalnızca bir yıl sonra basketbol hakkında yazmaya başlamışlardı.
Bazıları, oyunun (sporun) isminin Naismith Ball olmasını önerdiyse de, Naismith buna itiraz etti.
Sonrasında Dr. James Naismith
1895 yılında, Denver’da YMCA’daki görevine başlayan Naismith, Kolorado Üniversitesi Tıp Fakültesinde öğrenim gördü ve üç yıl sonra mezun oldu.
1898 yılında, Kansas’a taşındı ve ABD’nin ilk kolej basketbol koçu oldu.
Basketbolu hiçbir zaman favori sporu olarak görmeyen Naismith’e göre; erkek öğrencilerin beden eğitimi için jimnastik ve güreş daha yararlıydı.
Basketbolun ilk kez olimpiyatlarda yer aldığı 1936 Berlin Olimpiyatları’nı izlemeye gitti. 1936 olimpiyatlarında; ABD altın, Kanada gümüş ve Meksika bronz madalya aldı.
Dr. James Naismith, 28 Kasım 1939 tarihinde hayatını kaybetti.
