Balkan mutfağı kavramı, Balkan ülkelerinin belirli oranlarda sahip oldukları ortak mutfak kültürü olarak tanımlanıyor. Buna ek olarak; Bosna Hersek’ten Türkiye’ye, Sırbistan’dan Macaristan’a kadar geniş bir coğrafyadaki yerel yemek ve pişirme kültürlerinin karışımı olarak da görülüyor.
Her biri kendine özgü mutfak kültürüne ve özelliklerine sahip olsa da, Balkan ülkelerinin mutfaklarında Akdeniz ve Anadolu mutfağının etkileri oldukça yoğun olarak görülüyor.
Balkan Mutfağının Alt Mutfakları
- Arnavut Mutfağı
- Boşnak Mutfağı
- Bulgar Mutfağı
- Hırvat Mutfağı
- Karadağ Mutfağı
- Makedon Mutfağı
- Osmanlı Mutfağı
- Roman Mutfağı
- Sırp Mutfağı
- Türk Mutfağı
- Yunan Mutfağı
Balkan mutfağı; çorbalardan salatalara ve mezelere kadar, çeşitliliğiyle zengin bir mutfak olsa da tüm dünyada et yemekleri ve hamur işleriyle tanınıyor.
Hamur İşleri
Balkan mutfağı, Anadolu mutfaklarında da olduğu gibi lezzetli börek çeşitleriyle ünlü.
Kahvaltıdan akşam yemeğine kadar her öğünde tercih edilebilen hamur işi yemeklerinden en bilinenler arasında pıta, gevrek, burek/börek, tarana, keşkek, lamacun, kuskus ve yufka sayılabilir.
Köfte ve Et Yemekleri
Genellikle kuzu ve dana etinin kullanıldığı mutfakta, kümes hayvanları da sıklıkla tüketiliyor. Et yemekleri genellikle çeşitli soslar ve yoğurtla sunuluyor.
Mutfağın en sevilen yemekleri ise, dünyanın dört bir yanında tüketilen çeşit çeşit köfteler ve Pleskavitsa olarak isimlendirilen bir hamburger.
Pleskavitsa’nın eti, klasik hamburger etini andırsa da çok daha yağlı ve sulu oluyor. Hamburgerin içinde etle birlikte domates ve bölgeye özgü soslar yer alıyor.
Ayrıca sucuk, çifte-küfte, Elbasan tava, Sultanski ve Papaz yahnisi et yemeklerine örnek olabilir.
Sebze Yemekleri
Balkanlara gittiğinizde sofralarda göreceğiniz sebze yemeklerine şaşırma ihtimaliniz neredeyse yok.
Bizde de olduğu gibi musakka, dolma çeşitleri, yahniler, türlü benzeri birden fazla sebzeyle hazırlanan yemekler ile tava ve güveç yemekleri Balkan mutfağında en fazla tüketilen sebze yemekleri arasında yer alıyor.
Baharat ve Yemeğin Tamamlayıcıları
Tıpkı Anadolu ve Akdeniz mutfaklarında olduğu gibi Balkan mutfak kültüründe de baharatın yeri büyük. Köfteler ve et yemeklerinin yanı sıra börek içi ve mezelerde de bolca baharat kullanılıyor. En sık kullanılanlar ise; tuz, karabiber, kuru nane, pul biber ve toz biber.
Bölgenin dünyaca ünlü mezelerine örnek vermek gerekirse; közlenmiş biber turşusu, özellikle kahvaltılarda tüketilen patlıcan ve biberle hazırlanan ajvar sos, peynir ve baharatla yapılan Girit ezmesi, Lutenitsa ve Mamzana.
Mezelerin yanı sıra, ülkemizde de olduğu gibi, yemeklerin yanında çeşitli salatalar ve yoğurt da sofraya geliyor.
Tatlılar
Anadolu mutfağını süsleyen, yemeklerin sonunda ikram edilen çeşit çeşit tatlılara Balkan mutfağında da rastlanıyor.
Mutfak; kurabiyeler, lokumlar, baklava çeşitleri, revani, şekerpare, samsa, helvalar, sütlaç, reçeller, tulumba, triliçe ve pelte gibi çeşitleriyle zengin bir tatlı kültürüne sahip.
İçecekler
Anadolu ve Akdeniz mutfağına benzer şekilde Balkan mutfağında da karşımıza kahve çeşitleri, limonata, şıra ve şerbet çeşitleri, salep, boza ve çay çıkıyor.
Alkollü içecek olaraksa, rakı ve benzeri şekilde üretilen içkiler bulunuyor.
Alt Mutfaklara Örnekler
Boşnak mutfağı denildiğinde pek çoğumuzun aklına ilk gelen Boşnak Böreği olacaktır. Ancak börek kelimesi, genellikle kabaklı böreği anlatır. Burek ise, kıymalı börek anlamına gelir.
Çeşitli peynirler koyularak hazırlanan ve kuymağa benzeyen Kaçamak, kırmızı lahanadan yapılan Kukus, kuru et, Begova (bey çorbası) ve Cevabi köftesi Boşnak mutfağının en bilinen tatları arasında yer alıyor. Ayrıca Sindiça, Kumpriça ve Jupita gibi çok sayıda börek çeşidini Boşnak mutfağında görmek mümkün.
Tüm bunların yanı sıra, dolma çeşitleri, çorbalar, kebap olarak isimlendirdiğimiz et çeşitleri, sacda pişirilen etler de Boşnak mutfağında önemli yere sahiptir.
Makedon mutfağının en ünlü yemeleri arasında çorbalar, etli kuru fasulye, kavurma çeşitleri, Büryan, Samsa (Samusa), su böreğini anımsatan Petla ile yumurtalı ve mayalı bir hamurdan yapılan Perfırlena sayılabilir.
Arnavut mutfağının en bilinen yemekleri arasındaysa; özellikle pırasayla yapılan çeşitli yemek ve börekler ile Tirit, tavukla yapılan Çulama, etli bir pilav yemeği olan Mişoriz ve sakatat çeşitleri yer alıyor.
Diğerlerine kıyasla daha aşina olduğumuz Yunan mutfağıysa; deniz mahsulleri, sebze yemekleri ve mezeler öne çıkıyor. Mutfağın tüm dünyada tanınan yemeklerine örnek olarak zeytinyağlılar, ızgara deniz mahsülleri, Suvlaki, Musakka çeşitleri, salatalar ve dolma çeşitleri verilebilir.
