Her ne kadar ikisinin de kökenleri yüzlerce yıl öncesine dayandırılabilse de, astronomi ve astroloji üçüncü bin yılın ilk yüz yılında hala birbiriyle karıştırılan iki kavram.
Yüzyıllar öncesinde her ikisi de aynı anlama geliyordu. Bu durum, astrolojinin yalnızca batıl inanç olarak görüldüğü ve tamamen reddedildiği Akıl Çağı’nda değişti; tıpkı simya ve kimya alanlarında görüldüğü gibi. Günümüzde ise, aralarındaki fark oldukça açık; astronomi evrene eleştirel bir biçimde bakarken, astroloji manipülatif ve dayanaksız yöntemlerle evrenin gözlemlerini gelecekteki olayların kehanet aracı olarak kullanma eğiliminde.
Öte yandan astroloji, bir nevi astronominin öncüsü ya da atası olarak görülebilir. İnsanlık tarihinde astroloji önemli bir yeri var. Astroloji, bir anlamda, insanın yaratıcılığının, felsefi ve kültürel gelişiminin temel taşlarından biri. Eski Mısır ve Babil medeniyetleri başta olmak üzere pek çok antik uygarlık, gezegenlerin ve diğer gök cisimlerinin hareketine ciddi anlamda takıntılıydı ve özellikle gece gökyüzü gözlemleri ciddi önem taşıyordu.
Aradaki fark ve benzerlikleri farklı güvenilir kaynaklardan aşağıdaki şekilde derledim. Astronomi eğitimi aldığımı öğrenen kişilerin benden burcunun özelliklerini saymamı talep etmediği bilinçli ve bilimsel bireylerle çevrelendiğim zamanlar umuduyla…
Astronomi, gökbilimidir. Atmosferimiz ötesindeki tüm gök cisimlerinin kökenleri, evrimleri fiziksel ve kimyasal yapılarını bilimsel yöntemlerle inceler. Astroloji ise, gezegenlerin konumu ile dünyadaki olaylar arasında bir ilişki olduğunu öne süren bir inanç sistemleri grubudur.
Astronomi bilimiyle ilgilenen kişiler astronom olarak tanımlanır. Astroloji uzmanı oldukları iddia edilen kişiler ise astrolog olarak bilinir.
Astronominin temel amacı, evrenin fiziğini anlamaktır. Astrologlar, gök cisimlerinin konumları için astronomik hesaplamalar kullanırlar ve gök olaylarını dünyevi olaylar ve insan ilişkileriyle ilişkilendirmeye çalışırlar.
Gökbilimciler, evrendeki fenomeni araştırmak veya açıklamak için bilimsel yöntemi ve soyut matematiksel akıl yürütmeyi kullanırlar. Astrologlar, evrendeki olayları açıklamak için mistik veya dini akıl yürütmenin yanı sıra geleneksel folklor, sembolizm ve matematiksel tahminlerle harmanlanmış bir düşünce biçimi kullanırlar.
Astrologlar evrenin uyumlu, değişmez ve statik olduğunu düşünürler, gökbilimciler ise evrenin bir merkezsiz ve dinamik olduğu sonucuna varmışlardır.
Helenistik dünyada, Yunanca ‘astrologia’ ve ‘astronomia’ kelimeleri sıklıkla birbirinin yerine kullanıldı. Ancak kavramsal olarak aynı değillerdi. Platon, ‘astronomiyi’ öğretti ve gezegensel olayların geometrik bir modelle tanımlanması gerektiğini şart koştu. Aristoteles, fiziksel bir yaklaşımı tercih etti ve ‘astroloji’ kelimesini benimsedi. Ancak genel halk için, ayırt edici ilke açık değildi ve her iki kelime de aynı olarak kabul edildi. Sevillalı İsidor, Etymologiae adlı kitabında astronomi ve astroloji terimleri arasındaki farkı açıkça belirtti.
Orta çağ Avrupa’sında, Helenistik ve Arap astrologların astrolojik metinlerinin Latinceye çevrilmesi nedeniyle astroloji yaygın bir şekilde kabul görmüştü. Astronomia kelimesi, genellikle her iki disiplini de kapsamak için kullanıldı. Krallar ve diğer yöneticiler, karar vermede onlara yardımcı olmak için genellikle astrologlardan danışmanlık hizmeti aldılar. Bu nedenle de astronomik araştırmaları finanse ettiler. Batıda astroloji ve astronomi arasında daha kesin bir ayrım, astrolojinin entelektüel seçkinler tarafından giderek daha fazla gizli bir bilim veya batıl inanç olarak düşünüldüğü 17. ve 18. yüzyıllarda gerçekleşti.
Astronomi, var olan ve Babil dönemlerine tarihlenen en eski bilimlerden biri olarak kabul edilir. Çin, Hint, İran ve Maya gibi uygarlıkların da aktif bir parçası olmuştur. Tarihsel olarak, astronomi astrometri, göksel navigasyon, gözlemsel astronomi ve takvimlerin yapımı ile ilişkiliydi; şimdi astrofizik ile eşanlamlı olarak kabul edilir. Teleskopun icadıyla beraber modern astronomi ivme kazanmıştır.
Astroloji günümüzde genellikle burçlar ile eşanlamlı olarak kabul görür. Bir kişinin doğum anındaki güneş, ay ve diğer gezegensel nesnelerin konumunun, kişinin karşılaşacağı olaylarda büyük bir rol oynadığını iddia eder. Bilimsel bir şekilde sunulan ancak destekleyici kanıtlardan yoksun ve güvenilir bir şekilde test edilemeyen iddia ya da inançlara dayalıdır.
Astroloji, kültüre ve dine bağlı olarak değişir. Örneğin; batı astrolojisi, daha çok her bir insanın, genel olarak geleceğini tahmin etmek için doğduğu tarihin kullanılabileceğini belirten 12 işarete bölünmesine bağlıdır. Oysa astronomi kültürden kültüre, toplumdan topluma değişiklik göstermez. Bu, bilimselliğinin önkoşullarındandır. Astronomi veriler üzerine test edilebilir, gözlemlenebilir, yanlışlanabilir, sonuçlarının güvenilirliği yüksektir. Halbuki astrolojik çıkarım ve iddialar ölçümlenemez, kontrol edilemez ve istatiksel sonuçlara dayandırılamaz. Dolayısıyla astroloji bulguları kişisel beklenti ve çıkarımların ötesine geçemez.
