Ülkemizde fotoğrafçılığın en büyük ve en yetkin ismi: Ara Güler ya da tam ismiyle, Aram Güleryan.
1928 yılında doğan ve 1951 yılında Getronagan Ermeni Lisesi’nden mezun olan Ara Güler, henüz lisedeyken film stüdyolarında çalışmaya başlamış ve Muhsin Ertuğrul’un tiyatro kursuna katılmıştır.
Lisans öğrenimini ise, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinde tamamlamıştır.
‘En iyi makine en iyi fotoğrafı çekseydi, en iyi daktiloya sahip olan da en iyi romanı yazardı.’
1950’de Yeni İstanbul Gazetesi’nde gazetecilik kariyerine adım atan Güler, o yıllarda hayalinin oyun yazarı veya yönetmen olmak, olduğunu söylüyor.
Güler, foto-muhabir olması konusunda, kendisine 35 milimlik bir film makinesi ve bir fotoğraf makinesi hediye eden babasından destek görmüştür.
Çektiği ilk fotoğraf, 1950’de Gümüşsuyu’nda bulunan ve Ticaniler denen gerici bir grup tarafından kırılan Atatürk heykelidir.
‘Artık herkes aynı. İnsanlar çok renksiz, renksizleştiler iyice. Eskiden mahalle diye bir şey vardı, meydanda manav vardı, nalbant vardı, ayakkabılarımızı tamir eden insanlar vardı. İnsanlar muhabbet ederlerdi sokaklara oturup… İnsanların bir arada bulunma zamanları azaldı. Şimdi sokaklarda otomobil parkından başka bir şey yok. Artık doğal hayat kayboldu. Her taraf maden duvar. Herkes maden kutuların içinde. Hava yok. Sinirler alışıyor. Çocuklar ona göre doğuyor.’
1958 yılında Time-Life, Paris-Match ve Der Stern isimli dergilerin Yakındoğu foto-muhabirliğini yapan Güler, 1961’de askerlik görevini tamamlamıştır. Ardındansa, Hayat Dergisi’nde fotoğraf bölümü şefi olarak çalışmaya başlamıştır.
Aynı yıllarda Henri Cartier Bresson ile tanışmış ve Paris Magnum Ajansı’na katılmıştır.
Savaş foto-muhabiri olarak 4 savaşa giden Güler’in savaş fotoğrafları, dünyanın dört bir yanında çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır.
Çektiği bir savaş fotoğrafı ise, Times dergisinin kapağında kullanılmıştır.
‘Fotoğraf bir kere sanat falan değildir. Fotoğraf görülen bir şeyin zapta kayda geçmesidir. Fotoğraf meselesi bir arşiv meselesidir. Arşiv; kaybolmasın, yitmesin, bitmesin, gene bakayım, gene göreyim diye. Onun için fotoğraf bir alettir, makinedir onunla hayatı yakalarsın hayatı yakalamak da arşiv yapmandan çok daha mühimdir. Bir arşiv bir dünyayı getirir. Fotoğraf makinesinin icadı bunun içindir.’
60’lı yılların başında Photography Annual (İngiltere) antolojisinde dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısından biri olarak yer alan Güler, Amerikan Dergi Fotoğrafçılar Derneği’ne ilk ve tek Türk üye olarak kabul edilmiştir.
1962 yılında, Almanya’da, az sayıda fotoğrafçının almaya hak kazandığı Master of Leica unvanını kazanmıştır.
Ayrıca İsviçre’de yayımlanan Camera dergisi, Ara Güler için özel bir sayı hazırlamıştır.
Ara Güler’in Dünya Çapındaki Çalışmalarına Örnekler
- Mariana Noris’in ABD’de yayımlanan ‘Young Turkey’ isimli yapıtında(1964),
- Japonya’da basılan Photography of the World antolojisinde (1967),
- Kanada’da gerçekleştirilen ‘İnsanların Dünyasına Bakışlar’ isimli sergide (1967),
- New York Modern Sanatlar Galerisi’nde düzenlenen ‘Renkli Fotoğrafın 10 Ustası’ isimli sergide (1968),
- Köln’de düzenlenen Fotokina Fuarı’nda (1968) fotoğrafları yer almıştır.
- ‘Türkei’ isimli fotoğraf albümü 1970 yılında Almanya’da yayımlanmıştır.
- Skira Yayınevi (İsviçre); Time-Life, Horizon ve Nesweek (ABD) tarafından sanat ve sanat tarihi konseptli fotoğrafları kullanılmıştır.
- 1971 yılında, Lord Kinross’un hazırladığı ‘Hagia-Sophia’ (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çekmiştir.
- Picasso’nun 90. doğum günü için hazırlanan ‘Picasso Metamorphose et Unite’ isimli kitap için sanatçıyla foto-röportaj yapmıştır.
- 1972 yılında, Paris Ulusal Kitaplıkta sergisi açılmıştır.
- 1975 yılında, ABD’ye davet edilen ve çok sayıda sanatçıyı fotoğraflayan Güler’in ‘Yaratıcı Amerikalılar’ isimli sergisi, dünyanın çeşitli yerlerinde sergilenmiştir.
- 1975 yılında, Yavuz zırhlısının sökülmesini konu alan ‘Kahramanın Sonu’ isimli bir belgesel film çekmiştir.
- 1986 yılında, Prof. Abdullah Kuran tarafından yazılan ve Hürriyet Vakfı’nca basılan Mimar Sinan Kitabı’nı fotoğraflamıştır.
- 1991 yılında, Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan Halikarnas Balıkçısı’nın ‘The Sixth Continent’ isimli kitabını fotoğraflamıştır.
‘Yaşam size verilmiş boş bir filmdir. Her karesini mükemmel bir biçimde doldurmaya çalışın.’
Ara Güler’in fotoğrafını çektiği ve röportaj yaptığı kişiler arasında İsmet İnönü, Winston Churchill, Salvador Dali, Picasso, Bill Brandt ve Ansel Adams gibi pek çok önemli isim yer almaktadır.
Güler’in fotoğrafını çekemediği için üzüldüğünü ifade ettiği isim ise, tüm çabasına rağmen Charlie Chaplin olmuştur.
Belgeci fotoğraf biçiminin ustası olan Ara Güler ile ilgili, biri Almanca olmak üzere 6 doktora tezi yazılmıştır.
‘İnsan neye memleketim der? Çünkü orada camdan gördüğü kıza âşık olmuştur, bu tip hatıraların yan yana gelişiyle memleket doğar, onun için herkes memleketinde doğduğu yerde ölmek ister. Çünkü hatıraları oradadır yani, orada var olacağını düşünür, ben de şimdi fotoğraf çekmeye giderken o var olmasını istediğim şeyleri arıyorum ve bulamıyorum. Hayatın temposu değişti.’
Ödülleri ve Kitapları
Ödülleri
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Foto-Muhabirlik kategorisinde Birincilik Ödülü, 1979
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, meslekte 50 yılını dolduran gazetecilere verilen Burhan Felek Basın Hizmeti Ödülü, 1999
- Fransa Légion d’honneur Nişanı, 2000
- Yıldız Üniversitesi fahri doktora unvanı, 2004
- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Kültür Sanat Büyük Ödülü, 2005
- İstanbul Fotoğraflarıyla İstanbul Turizm Özel Ödülü, 2008
- Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, 2011
Kitapları
- Fotoğraflar (Karacan Yayınları, 1980, İstanbul)
- Ara Güler’in Sinemacıları (Hil Yayınları, 1989, İstanbul)
- Sinan, Architect of Soliman the Magnificient (Editions Arthaud, 1992, Paris; Thames and Hudson, 1992, Londra ve New York)
- Living in Turkey (Albin Michel, 1993, Paris; Thames and Hudson, 1993, Londra ve New York; Archipelago Press, 1993, Singapur)
- Eski İstanbul Anıları (Dünya Yayınları, 1994, İstanbul)
- Bir Devir Böyle Geçti, Kalanlara Selam Olsun (Ana Yayıncılık, 1994, İstanbul)
- Yitirilmiş Renkler (Dünya Yayıncılık, 1995, İstanbul)
- Yüzlerinde Yeryüzü (Ana Yayıncılık, 1995, İstanbul)
- Ara Güler’e Saygı Kitabı (YGS Yayınları 1998, İstanbul, Hamburg)
- Babil’den Sonra Yaşayacağız, (Kısa hikayeler, Aras Yayınevi, 1996, İstanbul)
- İstanbul des Djinns (Fata Morgana, 2001, Montpellier, Fransa)
- Yeryüzünde Yedi İz (Yapı Kredi Yayınları, 2002, İstanbul)
- 100 Yüz (Yapı Kredi Yayınları, 2003, İstanbul)
- Retrospektif – 50 Yıl Fotojurnalizm (YGS Yayınları, 2004, İstanbul, Bremen)
- Ara Güler (Antartist Yayınları, 2005, İstanbul)
- Ara’dan Yetmiş Yedi Yıl Geçti (Fotografevi Yayınları, 1. Baskı 2005, İstanbul)
- Beyaz Güvercinli Adam (Fotografevi Yayınları, 2007, İstanbul)
- Ara Güler (Hachette, 2007)
BONUS
İstanbul’un Gözü (2016)
