24 Ağustos 2020

10 Maddede Linux

Oğuz Can Kısa

~8dk

Girizgah

Yazılıma veya bilgisayara ilgisi olan herkesin aklına gelen ilk sorulardan biri: Linux nedir?

Aslında bakıldığı zaman Windows ve macOS gibi işletim sistemleri ile arasında büyük farklar yok. Fakat bazı insanların zihninde, sadece profesyonel insanların kullanabileceğine dair kısmen yanlış kanılar bulunuyor. Bu durumun en büyük sebebi, yıllardır kişisel bilgisayarlarımızın Windows ile yüklü gelmesi olabilir. Alıştığımız o Windows ekosisteminden uzaklaşmak, bazılarımız için bilinmezliğe doğru açılan bir efsaneye dönüşüyor. Bu sevimli penguenin arkasındaki sır perdesini aralamak ise, şimdi bana düşüyor.

linux penguin

Neden Linux?

Özgür bir yazılım. Bunu derken kendinizi bir anda kuş gibi hissetmeyin. Çünkü bilgisayar bilginizin yeterli düzeyde olması ve en azından, programlama mantığına alışkın olmanız, bu işletim sisteminin yaratabileceği harikalara bir adım daha yakın olma garantisini verebilir.

Tabi, ilgi ve bilgi isteyen bir sürece girmek için sadece azminiz de yeterli olabilir. 

Bir web sitesini tam anlamıyla yapmak için CentOS, özendiğiniz Mr. Robot gibi karakterleri olmak için Kali veya Parrot gibi Linux tabanlı işletim sistemlerini bilmek, sizi öne çıkaracak özelliklerden birkaçı olabilir.

linux

Linux Tarihi

Linux’un tarihi, bir Finlandiyalı öğrencinin Unix, yani modern işletim sistemlerinin atası diyebileceğimiz sistemin standartlarını baz alarak, yepyeni bir çekirdek işletim sistemi yaratması ile başladı. Ve bu iş, bir üst seviyeye çıkarılarak proje, GNU, yani, özgür yazılım tasarısı ile özdeşleşti. 

Tam anlamıyla, açgözlü teknoloji firmalarına açılmış bir topluluk hareketi olacaktı.

Linus Torvalds
Linus Torvalds

Linux Ne İş Yapar?

Günümüz koşullarında birçok Linux distribütörü bulunmaktadır. Hepsi kabaca birbirine benzese de, yaptığı ve özelleştiği iş kolları bakımından farklı olabilmektedir. ‘Ne iş olsa yaparım abi’ deyiminin hayat bulmuş halidir. ‘Fakat hemen hemen Windows ve macOS da her işi yapabilir’, dediğinizi duyar gibiyim. 

Yazımın ilerleyen kısımlarında avantajlarını anlatacağım, sabredin.

Linux Distroları

Distribütör veya distro, nasıl adlandıracağınız size kalmış. İlerleyen tarihlerde Linux’u geliştirmek amacıyla ortaya atılmış, genellikle toplulukların bir araya gelerek oluşturduğu ya da öncülük edilerek oluşturulmuş, can alıcı küçük farkları olan Linux çekirdeğinin bir ekosisteme dönüştürülmüş halleridir. 

Kabaca birbirlerine benzemektedirler. Fakat kullanım kolaylığı sağlayacak araçlar, temalar, hizmetler birbirinden ayrılarak kategorilere bölünmüşlerdir. 

Bunlara bazı örnekler:

Fedora = Multimedya
CentOS = Web
SteamOS = Gaming
LinuxMint = Yeni başlayanlara tavsiyem
Android = Mobil

Avantajları

  • Özgür bir yazılımdır.
  • Stabildir. (Diğer işletim sistemlerinin aksine nedeni belirsiz hatalar yüzünden işleriniz yarım kalmaz.)
  • Birçok zararlı yazılıma karşı daha az güvenlik açığı vardır.
  • Zamanla yavaşlamaz.
  • En eski bilgisayarlarda bile çalışabilir.
  • İhtiyaçlarınıza ve projelerinize uygun bir çok distribütör Linux yazılımı vardır.
  • Bedavadır.
  • En önemlisi öğrenme sürecinde sabrın ne olduğunu öğretir.
Linux Mint
Linux Mint 18.2

Dezavantajları

  • Yeni başlayanlar veya Windows’tan geçiş yapanlar öğrenme zorluğu çekilebilir.
  • Windows’ta çalışan programların birçoğu çalışmaz fakat birçok önemli uygulamanın Linux için desteği bulunmaktadır.
  • Linux için sürücü desteği bulmak zor olabilir.
  • Oynayabileceğiniz oyun sayısı bir elin parmağını geçmez.

Linux Nerelerde?

Yapılan araştırmalara göre türlü türlü işlerimizi gören internetteki serverların %90’nından fazlası Linux tabanlı bir işletim sistemine sahip. Yani, aslında şu an büyük ihtimal bu yazı Linux server aracılığıyla ulaştırılıyor. Onun dışında en basit örnek Android telefonlarımız olacaktır. Hemen hemen her alanda ucuz, verimli ve stabil olması gereken her şey Linux sayesinde.

Nasıl Öğrenirim?

İlk defa Linux’u deneyecekler için Linux Mint veya Ubuntu ile başlamak daha az sancı çekmenizde yardımcı olacaktır.

Ardından Linux komut satırında bol pratik yapmak ve en basit şekliyle dosya nasıl yaratılır. Dosya nasıl silinir gibi basit komutları sadece komut satırı kullanarak buna benzer pratiklerle devam etmek olacaktır. Eğer kendinizden yeterince eminseniz, oyun sunucusu veya canlı yayın sunucusu gibi hazır uygulamaları sadece komut satırı kullanarak kurmakla devam edebilirsiniz. Linux için yaratmak istediğiniz programlar içinse Bash Script ve C programlama dillerini öğrenmeniz seviyenizi bir üste çıkaracaktır.

Topluluk Edinin ve Katkıda Bulunun

İnternette birçok Linux topluluğu bulunmakta. Eğitimlerini, forumlarını, tartışmalarını takip etmeniz güncel kalmanızda ve kendinizi geliştirmenizde büyük katkı sağlayacaktır. Linux için yaptığınız projeleri dünya ile paylaşmaktan sakınmayın, sizin yaptığınız bir geliştirme veya bir araç bir sonraki projelere ilham kaynağı olacaktır. Tam anlamıyla olaya hakim değilseniz yapılan projeleri incelemekten, eksiklerine katkıda bulunmaktan çekinmeyin.

Kişisel Tavsiyelerim

Genellikle birçoğumuz başlamakta veya yapmak istediklerimize odaklanmakta zorlanıyoruz. Benim bu serüvene başlamam yurtdışından aldığım bir vps (virtual private server) ile başlamak oldu. 

Serverın üzerinde yaptığım oyun sunucuları ve web siteleri gibi beni heyecanlandıran işleri yapmak Linux ile haşır neşir olmamı sağladı. Diğer bir büyük etken ise yaptığım her görevin tamamen bana özgü oluşunu hissini vermesi büyük motivasyonum olmuştur. Öyle ki, özgür yazılım denen şeyin mottosunun bu olduğunu düşünüyorum.

Umarım Finlandiyalı bir öğrencinin yarattığı bu özgürlük için ‘layn be’ dedirtebilmişimdir.

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Oğuz Can Kısa

Oğuz Can Kısa

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.