Yavaş Şehir, Sakin Şehir ya da Cittaslow, ‘Tatlı Hayat’ ülkesi olarak anılan ve insanlarının geleneklerine bağlılığıyla bilinen İtalya’da ortaya çıkmıştır.
Yavaş Hareketinin (Slow Movement) içinde yer alan Cittaslow hareketi, ilk olarak 1999 yılında, Chianti Belediye Başkanı Paolo Saturnini’nin yaşam kalitesini yükseltme amacıyla yaptığı çalışmalarla başlamıştır.
Chianti’nin ardından Bra, Orvieto ve Pasitano belediye başkanlarının Saturnini’nin kenti yeniden değerlendirme ve kalkınma modelini benimsemeleriyle de devam etmiştir.
Chianti, İtalya
Giderek daha hızlı çalışmaya, yaşamaya ve tüketmeye başladığımız küresel dünyada, şehirler de bu hızı teşvik edecek özelliklerde tasarlanıyor. Yaşamın hızlanmasıyla birlikte bizler de yemek yemekten alışverişe kadar tüm aktivitelerimizi bir koşuşturma içinde gerçekleştiriyoruz.
Şehirlerde bakkallar, manavlar ve terziler gibi küçük esnafların yerini ihtiyaçlarımızı tek yerde karşılamamızı sağlayacak büyük alışveriş merkezleri, park ve bahçelerin yerini ise otoparklar alıyor.
Bu dönüşüm kirliliğe ve sağlıksız kaynaklara giderek daha fazla maruz kalmamıza; sadece fiziksel değil, zihinsel ve psikolojik sağlığımızın da bozulmasına sebep oluyor.
Slow Food felsefesinin kentsel boyuta taşınmasını amaçlayan Cittaslow ile, doğaya ve insanlara zarar veren ‘hızlı’ yaşam tarzına karşı teknolojinin kolaylıklarından faydalanılan, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıldığı, yerel sanatların ve kültürün korunduğu, sosyalleşmenin ve iletişimin güçlendiği ve sürdürülebilir bir alternatif oluşturmak hedefleniyor.
Bra, İtalya
Bir şehrin 1999 yılında, Chianti’de kurulan Cittaslow Birliğine üye olabilmesi için birliğin belirlediği kriterlere uyması gerekmektedir. Kriterler çerçevesinde yapılan çalışmalar sonucunda 50 ve üzerinde puan alan şehirler birliğe üye olmaya hak kazanmaktadır.
Birliğin kriterleri Çevre Politikaları, Altyapı Politikaları, Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları; Tarımsal, Turistik, Esnaf ve Sanatkarlara Dair Politikalar; Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim için Planlar, Sosyal ve Ortaklıklar olmak üzere 7 ana başlıkta toplanmıştır.
Orvieto, İtalya
Cittaslow Olmak için Sağlanması Gereken Kriterler
- Çevre Politikaları hava temizliği, su temizliği, atıkların toplanması, enerji tasarrufu, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, kirlilik ve gürültünün azaltılması ve biyoçeşitliliğin korunması ve ilgili konuları,
- Altyapı Politikaları bisiklet yolları, toplu taşıma araçları, park alanları, özel taşıt kullanımına alternatif eko ulaşımın planlanması, engellilere yönelik mimari engellerin kaldırılması ve sağlık hizmetlerine ulaşabilirlik gibi konuları,
- Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları kamu binalarının ve kent merkezlerinin değerlerinin artırılması, verimli bitkiler kullanılarak sosyal yeşil alanların iyileştirilmesi, kentsel yaşanabilirliğin artırılması, kirleticilerin azaltılması, sosyal altyapının desteklenmesi ve yerel ürünlerin ticarileştirilmesi için alanlar oluşturulması gibi çalışmaları,
- Tarımsal, Turistik, Esnaf ve Sanatkarlara Dair Politikalar agroekolojinin geliştirilmesi, esnaf ve sanatkarların ürünlerinin korunması, geleneksel iş tekniklerinin ve zanaatların değerinin artırılması, yerel ve geleneksel kültürlerin korunması ve tarımda GDO kullanımının yasaklanması gibi çalışmaları,
- Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim için Planlar esnaf ve operatörlerin farkındalıklarını artırmak, sağlık eğitimleri; eğitimci, yönetici ve çalışanların yanı sıra yerel halka da Cittaslow eğitimlerinin verilmesi gibi çalışmaları,
- Sosyal Uyum azınlıklara yönelik ayrımcılığa karşı çalışmaları, farklı etnik kökene sahip insanların aynı mahallede yaşamasını ve engelli kişilerin şehre entegrasyonu gibi çalışmaları kapsıyor.
- Ortaklık ise, Slow Food aktiviteleri ve kampanyaları için destek vermeyi, Cittaslow ve Slow Food felsefelerinin yayılmasını sağlayacak şekilde eşleştirme projelerini desteklemeyi içeriyor.
Cittaslow ile hıza karşı yavaş yaşamak, hayattan zevk almak, kendimize ve çevremizdeki insanlara zaman ayırmak teşvik ediliyor.
Kahvemizi yürürken içmek ya da hızla, yalnız yemek yemek yerine bu aktiviteleri arkadaşlarımızla ve ailemizle olması gerektiği hızda gerçekleştirmeyi destekliyor.
Cittaslow, ne kadar hızlı gidersek gidelim bir varış noktamız olmadığını, her anın değerini bilmemiz gerektiğini vurguluyor.
Şavşat, Türkiye
Bir şehrin kendi doğası, kültürü, tarihi, kaynak ve ürünleri korunur ve geliştirilirse kalkınabileceğini ifade eden Cittaslow hareketinin destekçileri; bu şekilde kentlerin istihdam ve sosyal olanaklarının artırılabileceğini ve büyük şehirlere göçün engellenebileceğini savunuyor.
Dünyada Yavaş Şehirler
İtalya’nın ardından Almanya’dan Norveç’e, Avusturya’dan Portekiz’e kadar önce Avrupa’da sonra Asya’da yayılmaya başlayan Cittaslow hareketi, Türkiye’de de benimseniyor.
2011 yılında Cittaslow ağına giren ilk yavaş şehrimiz Seferihisar’dır. Bugün Türkiye’de Ahlat, Akyaka, Eğirdir, Gerze, Gökçeada, Göynük, Güdül, Halfeti, Mudurnu, Perşembe, Şavşat, Taraklı, Uzundere, Vize, Yalvaç ve Yenipazar olmak üzere toplam 17 yavaş şehir vardır.
Seferihisar, Türkiye
Cittaslow Türkiye’nin verilerine göre toplam 30 ülkede, 208 yavaş şehir bulunuyor.
Cittaslow ile ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek için kaynaklarımızdan en büyüğü olan Cittaslow Türkiye’nin web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
