Üst düzey bürokratların da isminin karıştığı cinayet ve intiharları içeren Ankara Cinayeti, 1945 yılında yaşanmıştır.
16 Ekim 1945 tarihinde, Doktor Neşet Naci Arzan Ulus Samanpazarı’ndaki muayenehanesinde 7 kurşunla öldürülmüştür.
Cinayeti işleyen kişi, Genelkurmay Başkanı Kazım Orbay’ın oğlu Haşmet Orbay’dır.
Fakat o dönem Ankara valisi olan Nevzat Tandoğan, Haşmet Orbay’ın Robert Koleji’nden arkadaşı ve aynı zamanda ev arkadaşı olan Reşit Mercan’ı çağırtmış ve cinayeti üstlenmesini istemiştir.
Reşit Mercan, olayın ertesi günü karakola gidip teslim olmuş ve cinayeti işlediğini beyan etmiştir.
Mahkeme, Mercan’a 20 yıl; Haşmet Orbay’a ise, ona silahı veren kişi olduğunu söylediği için 1 yıl ceza vermiştir.
Basın olayın peşini bırakmadığı için Yargıtay ilk mahkemenin kararını bozmuş, davayı Ankara’dan alıp Bolu Ağır Ceza Mahkemesi’ne göndermiştir.
Bolu’daki yargılamalar sırasında katilin Haşmet Orbay olduğu, ayrıca Tandoğan’ın da kasten cinayeti örtbas ettiği ve başkasına yüklediği ortaya çıkmıştır.
Cezalar bu duruma göre yeniden düzenlenmiştir.
16 Haziran 1946’ya gelindiğinde, ilk mahkemenin kararını bozduran Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Fahrettin Karaoğlan otomobili içinde ölü bulunmuştur.
Vali Tandoğan ise, 9 Temmuz 1946 gecesinde kafasına kurşun sıkarak intihar etmiştir. Tandoğan’ı intihara sürükleyenin, tanık olarak çıktığı mahkemede sanık durumuna düşmesinden kaynaklanan bunalım olduğu açıklanmıştır.
Bu olayların ardından, Genelkurmay Başkanı Kazım Orbay 30 Temmuz 1946’da görevinden istifa etmiştir.
Olayların Neden Yaşandığına Dair Yapılan Açıklamalar
Sovyetler Birliği Ankara Büyükelçiliği’nin doktoru olan Doktor Neşet Naci Arzan, 1945 yılında Tito’nun yönettiği Yugoslavya’da yaşayan Bosnalı Müslümanlar için yardım parası toplamıştır. Ancak miktarı bilinmeyen para, yerine ulaşmamıştır. O dönemde, Arzan’ın bu parayı zimmetine geçirdiği için öldürüldüğünü savunanlar olmuştur.
Bir başka iddia ise, Arzan ve Orbay’ın birlikte casusluk faaliyetleri yürüttüğüdür.
Ancak asıl sebep hiçbir zaman aydınlatılamamıştır.
Reşit Mercan ve Haşmet Orbay’ın Robert Koleji’nden arkadaşları ve Çorum eski milletvekili İhsan Tombuş, cinayetin ana sebebini açıklamamışsa da, o dönem yaptığı araştırmalar ve topladığı bilgiler ışığında Ankara Cinayeti isimli bir kitap yazmıştır.
Kitapta, Tandoğan’ın intihar etmediği, cinayete kurban gittiği konusunda bir yorumu da bulunmaktadır.
2006 yılında, Durul Taylan, Tombuş’un kitabını, aynı isimle sinemaya uyarlamıştır.
Filmde Kazım Orbay’ı Tarık Akan, Nevzat Tandoğan’ı Zafer Ergin, Reşit Mercan’ı Mete Horozoğlu, Suat Nedim’i Mehmet Aslantuğ ve Mediha Orbay’ı Zuhal Olcay canlandırmıştır. Filmin oyuncu kadrosunda ayrıca Ahmet Mümtaz Taylan ve Ali Sürmeli de yer almıştır.
BONUS
Olayın yaşandığı tarihlerde İstanbul’u ziyaret eden polisiye yazarı Agatha Christie, olayı araştırmış ve toplandığı bilgileri değerlendireceğini ifade etmiş, ayrıca ‘İşte gerçek, canlı tam bir polisiye romanı’ demiştir. Kapak Fotoğrafı
