11 Nisan 2018

Schrödinger, Kedisi ve Kuantum Fiziği

Burcu Tur Yüksel Akay

~5dk

Tam ismiyle Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger, 1887 ile 1961 yılları arasında yaşadı.

Kendi ismini taşıyan denklemiyle, 1933 yılında, Paul Dirac’la birlikte Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı.

Schrödinger denklemi
Schrödinger Denklemi

Schrödinger’in Kedisi isimli düşünce deneyinin yanı sıra elektrotların davranışlarını matematik formülleriyle ifade ederek dalga mekaniğini kurmasıyla tanınıyor.

1906 yılında, Kraliyet Akademik Lisesi’nden yüksek başarıyla mezun olan Schrödinger, Viyana Üniversitesi Fizik bölümde öğrenim gördü.

Lisans öğreniminin ardından bir yıl askerlik görevini yaptı ve ardından tekrar akademiye döndü.

1911 yılındaysa, öğretmeni Franz Serafin Exner’in asistanı olarak çalışmaya başladı.

Birinci Dünya Savaşı başladığında yeniden askere çağrıldı ve ülkenin İtalya’daki cephesine gitti.

Savaşın ardından radyoaktif bozunum ve kristal yapıların dinamikleri üzerine çalışmaya başladı.

Akademik kariyeri boyunca pek çok farklı konu üzerinde çalışan Schrödinger’in tüm dünyada isminin duyulmasını sağlayan, 1926 yılında 6 makale halinde art arda yayımladığı ‘atomaltı parçacıkların mekaniği’ üzerine çalışması oldu.

Kuantum mekaniğinin en önemli sonuçlarından biri olan Schrödinger Denklemi’ni ilk kez bu makalelerde ortaya koymuştur.

Schrödinger

1927 yılında Berlin Üniversitesi, Fizik bölümü başkanlığını Max Planck’tan devralan Schrödinger, 1935 yılında, Schrödinger’in Kedisi ismini taşıyan 3 bölümlü deneme yazısını yayımladı.

Naziler, 1938 yılında Avusturya’yı işgal ettiğinde Schrödinger Graz Üniversitesi’nde çalışıyordu.

İşgalin ardından üniversitenin ismi Adolf Hitler olarak değiştirildi ve Nazi sempatizanı bir rektör atandı.

Rektörün yönlendirmesiyle, Schrödinger 1933 yılındaki muhalefetini geri çektiğini bildiren bir mektubu üniversite senatosuna gönderdi. Buna rağmen işini kaybeden Schrödinger, önce Roma’ya oradan Belçika’ya ve ardından İrlanda’ya gitti.

Üniversite senatosuna yazdığı mektuptan dolayı utanç duyan Schrödinger, yıllarca mektuplaştığı Einstein’den özür dilemiştir.

1939 yılında yerleştiği ve 17 yıl boyunca yaşadığı İrlanda’nın vatandaşlığına geçen Schrödinger, burada yaşadığı süre boyunca fiziğin farklı alanlarını birleştirecek bir birleşik alan teorisi üzerinde çalıştı.

1947 yılında, başarıya ulaştığına kanaat getirerek teorisini ilan etmiş olsa da kısa bir süre sonra teorinin hatalı olduğu ortaya çıktı.

Schrödinger Krateri, Ay
Schrödinger Krateri, Ay

1955 yılında emekli olan fizikçi, 1956 yılında Viyana’ya döndü.

Ölümüne kadar da birleşik alan teorisi ve genel görelilik kuramı üzerinde çalıştı.

Schrödinger yaşamı boyunca Viyana Üniversitesi’nin yanı sıra Breslau, Zürih, Wisconsin, Berlin, Oxford, Princeton, Graz, Gent Üniversiteleri ile Dublin İleri Araştırmalar Enstitüsü’nde çalıştı ve kısa sürede olsa ders verdi.

Erwin Schrödinger imzası

Schrödinger’in Kedisi

1935 yılında, Schrödinger’in ortaya attığı, düşünülmüş bir teoridir.

Fizik tarihindeki en önemli düşünce deneylerinden biri olan Schrödinger’in Kedisi, kuantum mekaniğinin teorik yorumunun tartışmasıdır.

Deneyde bir kedi, radyoaktif parçacık, bir Gayger sayacı ve bir şişe zehirle birlikte hava alan kilitli bir kutunun içerisine koyulur. Eğer Gayger sayacı radyoaktif maddenin azaldığını tespit ederse şişe kırılır ve zehir kediyi öldürür.

Bir parçacığın gözlemlenene kadar her durumda olabileceğini savunan Kopenhag yorumuna göre; radyoaktif madde kapalı bir mekanda hem azalabilir hem de azalmayabilir. O halde kedi, kutu açılana kadar hem diri hem de ölü olabilir.

Kopenhag yorumunun kusurlarını ortaya çıkarmayı hedefleyen Schrödinger, deneyi dalga kuramıyla açıklamıştır. Buna göreyse; birisi durumu gözlemleyip kedinin ölü ya da diri olduğu konusunda kesin bir yanıt verene kadar iki durum yan yanadır. Yani kedi, yarı ölü yarı canlıdır.

Deneyle ilgili Kopenhag yorumunun yanı sıra Ensemble yorumu, ilişkisel yorum ve nesnel çökme teorisi gibi çok sayıda açıklama yapılmıştır.

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂
10layn.com Patreon button
Burcu Tur Yüksel Akay

Burcu Tur Yüksel Akay

Tüm yazıları

E-bültenimize kaydolun.